ABŞ Prezidenti Donald Trampın imzası ilə dərc olunmuş milli təhlükəsizlik strategiyasında "ABŞ-ın dünya nizamını ayaqda saxladığı dövr"ün bitdiyi və "qırğı" olmadan güclü xarici siyasət, "göyərçi" olmadan ölçülü siyasət yürüdüləcəyi bildirilirdi.
Tramp tərəfindən imzalanan və Ağ Evin veb saytında dərc olunan 29 səhifəlik sənəddə Trampın daxili və xarici siyasəti və ölkənin iqtisadi vizyonu da daxil olmaqla, milli və qlobal prioritetlərə diqqət yetirilib.

Sənəddə "güc vasitəsilə sülh" siyasətinə uyğun olaraq hərbi, diplomatik və iqtisadi gücün əhəmiyyəti vurğulanıb, "güc ən yaxşı çəkindirici vasitədir" ifadəsi işlədilib və bunun Amerikanın əsas milli təhlükəsizlik maraqlarının əsas nöqtəsi olduğu bildirilib.

Xarici siyasət "praqmatist" olmadan praqmatik, "realist" olmadan realist, "idealist" olmadan prinsipial, "şahin" olmadan güclü və "göyərçin" olmadan mülayim kimi xarakterizə edilib. Həmçinin, bu siyasətin ənənəvi siyasi ideologiyadan daha çox "Amerika Birinci" ilə motivasiya olunduğu bildirilib.
ABŞ-ın "dünya nizamını saxladığı" günlərin bitdiyini bildirən sənəddə ABŞ müttəfiqlərinin kollektiv müdafiəyə daha çox töhfə vermək üçün daha çox xərcləmə öhdəlikləri götürməli olduqları bildirilirdi.

1817-ci ildən 1825-ci ilə qədər vəzifə yerinə yetirmiş ABŞ prezidenti Ceyms Monronun adını daşıyan "Monro Doktrinası"nı və Qərb yarımkürəsində Avropa müstəmləkəçiliyinə qarşı çıxan xarici siyasət vizyonunu vurğulayan sənəddə deyilirdi: "Başqa sözlə, biz Monro Doktrinasına "Trampın Nəticəsi"ni irəli sürəcək və tətbiq edəcəyik."

Sərhəd və Müdafiə
Sənəddə bildirilirdi ki, ölkəni hərbi hücumlardan və düşmən xarici təsirlərdən qorumaq məqsədi Amerika aktivlərini və müttəfiqlərini qorumaq üçün dünyanın ən güclü, etibarlı və müasir nüvə maneəsini və vətən üçün "Qızıl Günbəz də daxil olmaqla yeni nəsil raketdən müdafiə sistemlərini" tələb etməkdir.

Sənəddə deyilirdi ki, "Sərhəd təhlükəsizliyi milli təhlükəsizliyin əsas elementidir". Sənəddə bildirilirdi ki, miqrasiya siyasətinin məqsədi ölkələrin "destabilliyi pozan əhali axınlarını asanlaşdırmaq əvəzinə, dayandırmaq üçün birlikdə çalışdığı" bir dünyadır. Həmçinin bildirilir ki, ABŞ miqrasiya, narkotik maddələr və regionda "düşmən qüvvələrin" artması ilə mübarizə aparmaq üçün Qərb yarımkürəsində daha böyük hərbi mövcudluğu saxlamağı planlaşdırır.

Avropa və NATO
Sənəddə iddia edilirdi ki, Avropadakı mövcud siyasət meylləri davam edərsə, qitə "20 il və ya daha az müddətdə tanınmaz hala düşəcək". Həmçinin, iqtisadi tənəzzülün "sivilizasiyanın silinməsinin real və daha təəccüblü ehtimalı" ilə kölgədə qaldığı iddia edilir.

Sənəddə bildirilirdi ki, "bəzi Avropa ölkələrinin etibarlı müttəfiq olaraq qalmaq üçün kifayət qədər güclü iqtisadiyyata və hərbi gücə sahib olub-olmayacağı hələlik məlum deyil". Həmçinin iddia edilirdi ki, Avropa İttifaqı (AB) və bəzi transmilli təşkilatlar "siyasi azadlığı və suverenliyi sarsıdan" fəaliyyətlərlə məşğul olurlar və miqrasiya siyasəti "münaqişə yaradır".

Avropa regionunun problemlərinə ifadə azadlığına senzura, siyasi müxalifətin boğulması, doğum nisbətlərinin azalması və milli kimliyin və özünəinamın itirilməsi daxil idi, eyni zamanda "vətənpərvər Avropa partiyaları"nın artan təsirini tərifləyirdi.

Sənəddə NATO alyansının gələcəyi qiymətləndirilərək, "ən geci bir neçə onillik ərzində bəzi NATO üzvlərinin əksəriyyətinin artıq avropalı olmayacağı ehtimalının yüksək olduğu" bildirilir və NATO-nun daim genişlənən bir alyans kimi qəbul edilməsindən imtina edilməli olduğu bildirilirdi.

Sənəddə Avropa ölkələrinin "siyasi böhran içində qaldıqları zaman özlərini yenidən qura bilmədikləri" iddia edilir və əlavə edilirdi ki, "Avropa ABŞ üçün strateji və mədəni cəhətdən vacibdir". Orada əlavə olunurdu: "Biz Avropanı gözardı edə bilmərik. Amerika diplomatiyası Avropa xalqlarının fərdi xarakterinin və tarixinin üzrsüz şəkildə qeyd edilməsi üçün mübarizə aparmağa davam etməlidir".

Ukrayna və Rusiya
Sənəddə Rusiya-Ukrayna müharibəsinə toxunulur və Avropadakı böyük əksəriyyətin sülh istədiyi, lakin bu istəyin siyasətə çevrilmədiyi, çünki "hökumətlər demokratik prosesləri pozur" ifadəsi yer alır.

O, Rusiya ilə strateji sabitliyin bərpa edilməsinin və Avropanın heç bir düşmən gücün hakimiyyəti altına düşmədən suveren millətlərin ahəngdar bir qrupu kimi fəaliyyət göstərməsinin təmin edilməsinin vacibliyi vurğulanır.

Cənubi Çin dənizi və Hind-Sakit okean
Sənəddə ABŞ, Hindistan, Avstraliya və Yaponiyanın daxil olduğu Dördlük dialoqunun Hind-Sakit okean təhlükəsizliyinə töhfə vermək baxımından əhəmiyyəti vurğulanırdı. Orada deyilirdi: "Yeni Dehlini Hind-Sakit okean təhlükəsizliyinə töhfə verməyə təşviq etmək üçün Hindistanla münasibətləri inkişaf etdirməyə davam etməliyik".

Onda hər il qlobal gəmiçilik daşımalarının üçdə birinin Cənubi Çin dənizindən keçdiyi və Cənubi Çin dənizinə nəzarət etmək üçün "rəqib" potensialına qarşı güclü tədbirlərin görülməli olduğu vurğulanırdı.

Tayvan
"Tayvan üzərindəki münaqişənin qarşısını almaq, tercihen hərbi üstünlüyün yaradılması ilə prioritetdir" və Tayvanla bağlı uzunmüddətli siyasətin davam etdiriləcəyi bildirilirdi.

Sənəddə ABŞ-ın Tayvan boğazındakı status-kvoda "birtərəfli dəyişiklikləri dəstəkləmədiyi" bildirilirdi və deyilirdi:

"Birinci Ada Zəncirinin istənilən yerində təcavüzün qarşısını ala bilən bir ordu quracağıq. Lakin Amerika ordusu bunu təkbaşına edə bilməz və etməməlidir. Müttəfiqlərimiz hərəkət etməli və kollektiv müdafiəyə xeyli çox pul xərcləməlidirlər".
Bildirilib ki, bu, ABŞ-ın Tayvanı ələ keçirmək cəhdlərinin qarşısını almaq və ya adanı müdafiə etməyin mümkünsüz olacağı qədər əlverişsiz bir güc balansı yaratmaq qabiliyyətini gücləndirəcək.

Ortada Yaponiya və Cənubi Koreyanın müdafiə xərclərini artırmağa təşviq edilməli olduğu vurğulanaraq, "Biz Qərbi Sakit Okeandakı hərbi mövcudluğumuzu gücləndirəcəyik və gücləndirəcəyik. Tayvan və Avstraliya ilə münasibətlərimizdə müdafiə xərclərinin artırılması ilə bağlı qətiyyətli ritorikamızı davam etdirəcəyik" ifadəsi yer alıb.

Yaxın Şərq
"Münaqişəni Yaxın Şərqdə ən problemli dinamika" adlandıran sənəddə region "əsas qeyri-sabitləşdirici amillərdən biri" kimi müəyyən edilib.

aia.az
Tərcümə şöbəsi

• Siyasət
• Xarici
• Prioritetlər
• Daxili