"BKS-in sonu həm də yeni dövrün - özəl kosmik şirkətlərin dominant olduğu, sürətli dəyişikliklər və yeni texnoloji yarışların başladığı bir mərhələnin göstəricisidir..."
Milyardçı sahibkar və "SpaceX"in rəhbəri Beynəlxalq Kosmik Stansiyasının texniki təhlükələri barədə xəbərdarlıq edib. ABŞ və Rusiya kosmik qurumlarında isə illərdir narahatlıqlar var.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "echofom.online" nəşri yazıb.
Artıq çox gec olmadan tədbir görmək lazımdır
"SpaceX" şirkətinin qurucusu İlon Mask son açıqlamasında Beynəlxalq Kosmik Stansiyanın (BKS) gələcəyi ilə bağlı kəskin və konkret mövqe ortaya qoyub. Onun fikrincə, stansiya artıq yetərincə stabil deyil və bu, ciddi risklər yarada bilər.
Maskın sözlərinə görə, müəyyən texniki hissələr sadəcə köhnəlib və zaman keçdikcə təhlükələr artır. O bildirib ki, "biz milyardlarla dollar qazansaq da, mən rəsmi şəkildə tövsiyə edirəm ki, MKS iki il ərzində orbitdən çıxarılsın".
Onun bu çağırışı yalnız kommersiya motivasiyaları ilə deyil, həm də kosmik təhlükəsizliyə dair real narahatlıqlarla əsaslandırılıb. Qeyd edək ki, MKS 1998-ci ildən fəaliyyət göstərir və artıq 26 ildir ki, Yerin orbitində dövr edir.
NASA içərisində də narahatlıq var
İlon Maskın fikirləri bir çox kosmik ekspertlərin dedikləri ilə üst-üstə düşür. NASA-nın struktur mütəxəssisi Kasey Xandmer də stansiyanın mövcud vəziyyətini olduqca təhlükəli hesab edir. Onun sözlərinə görə, struktur baxımından vəziyyət göründüyündən daha pisdir. Xüsusilə Rusiya seqmentində çoxsaylı sızmalar var və onların sayı artır. "Sabah oyandıqda xəbərsiz şəkildə stansiyanın dağılması ilə qarşılaşa bilərik", - o, xəbərdarlıq edib.
Bu fikirlər göstərir ki, məsələnin ciddiliyi təkcə texniki deyil, həm də siyasi və institusional səviyyədə müzakirə edilməlidir. Rəsmi açıqlamalarda stansiyanın 2030-cu ilə qədər istifadə olunacağı deyilsə də, daxili hesabatlar və ekspert rəyləri bu perspektivə skeptik yanaşır.
Rusiya da 2025-i son tarix hesab edib
Rusiyanın "Roskosmos" kosmik agentliyi hələ 2021-ci ildə bu məsələyə diqqət çəkib. O dövrdə qurumun rəhbəri olan Dmitri Roqozin bildirib ki, MKS üçün təhlükəsiz istismar sərhədi 2025-ci ildir. Onun fikrincə, "hər əlavə il daha çox xərclər və texniki risk deməkdir. Təəssüf ki, bəzi komponentləri müasirləşdirmək artıq mümkün deyil".
Oxşar fikir o zaman rus seqmentinə rəhbərlik edən veteran kosmonavt və uçuş direktoru Vladimir Solovyov tərəfindən də səsləndirilib. O, bildirib ki, heç kim stansiyanın 2025-dən sonra işlək olacağına dair zəmanət vermir. "Kağız üzərində heç kim imza atmır. Hər kəs şifahi olaraq nikbin görünür, amma real təminat yoxdur", - o, qeyd edib.
Texniki nasazlıqlar: artan sızmalar və köhnəlmiş infrastruktur
Son illərdə MKS ilə bağlı ən çox müzakirə olunan texniki problem hava sızmalarıdır. Əsasən Rusiya modulunda (xüsusilə "Zvezda" bölməsində) baş verən bu hallar vaxtaşırı təmir olunsa da, davamlı təkrarlanması struktur zəifliyindən xəbər verir. "Roskosmos" son günlərdə daha bir sızmanın aradan qaldırıldığını açıqlasa da, bu, problemin bitdiyi demək deyil.
BKS-nin taleyi - texnologiya ilə məsuliyyətin toqquşması
MKS-nin gələcəkdə orbitdən çıxarılması məsələsi artıq ciddi şəkildə gündəmdədir. Maskın təklifi həm təhlükəsizlik, həm maliyyə, həm də texnoloji baxımdan haqlı görünür. Amma məsələ daha dərindir - burada elm, diplomatiya, vəsait və zamanın düzgün idarə olunması birləşir.
BKS-nin sonu həm də yeni dövrün - özəl kosmik şirkətlərin dominant olduğu, sürətli dəyişikliklər və yeni texnoloji yarışların başladığı bir mərhələnin göstəricisidir. Bu dövrdə hər bir ölkə mövqeyini və strategiyasını düzgün müəyyən etməlidir.
