Beyin düşündüyünüzdən daha tez qocalmağa başlayır. Beyin orqanizmin bütün funksiyalarını idarə edən ən mürəkkəb bioloji sistemdir. O, bizim düşüncəmizi, davranışımızı, yaddaşımızı və emosiyalarımızı formalaşdırır. Lakin bədənin digər orqanları kimi, zamanla beyin də köhnəlir və effektivliyini itirməyə başlayır.
Bu barədə Moderator.az Lent.az-a istinadən məlumat verir.
Beyin nə vaxtdan qocalmağa başlayır?
Nevroloqların araşdırmalarına görə, beynin qocalmasının ilk əlamətləri 30 yaşından sonra meydana çıxa bilər. Bu, dərhal hiss olunan pisləşmələr demək deyil, lakin hüceyrə və struktur səviyyəsində yavaş-yavaş baş verən dəyişikliklər başlayır.
Nə baş verir?
30 yaşdan sonra beyində neyroplastiklik — yəni beynin uyğunlaşmaq, bərpa olmaq və yeni neyron əlaqələri qurmaq qabiliyyəti tədricən zəifləyir. Bu, aşağıdakı sahələrə təsir göstərir:
Məlumatın işlənmə sürəti
Yeni biliklərin mənimsənilməsi
Qısamüddətli yaddaş həcmi
Zehni gərginlik və stressdən sonra bərpa olunma
Xüsusilə, prefrontal korteks — qərarvermə, diqqət, planlaşdırma və öyrənmə ilə bağlı sahə — bu dəyişikliklərə həssas olur. Onun fəaliyyəti illər keçdikcə azalır və bu, həyat keyfiyyətinə birbaşa təsir edə bilər.
Beynin qocalmasını sürətləndirən amillər
Alimlərin fikrincə, burada təkcə yaş deyil, həyat tərzi əsas rol oynayır. Aşağıdakı faktorlar beyni daha tez qocaldır:
Xroniki stress
Hərəkətsizlik
Keyfiyyətsiz və az yuxu
Qeyri-sağlam qidalanma (çoxlu şəkər, trans yağlar, Omega-3 və B qrup vitamin çatışmazlığı)
Zehni fəaliyyətin olmaması
Hətta genetik faktorlar belə bu amillərin təsiri altında ikinci plana keçir.
Bu prosesi yavaşlatmaq mümkündürmü?
Bəli! Üstəlik, beyin sağlamlığını onilliklər boyu qorumaq mümkündür, əgər aşağıdakı vərdişlərə əməl etsəniz:
Mütəmadi fiziki aktivlik (xüsusilə aerobik hərəkətlər — beynin qan dövranını yaxşılaşdırır)
Gündə 7–8 saat keyfiyyətli yuxu
Beyni məşq etdirmək: krossvord həll etmək, dil öyrənmək, intellektual oyunlar oynamaq
Antioksidantlar, Omega-3 və B qrupu vitaminlərlə zəngin qidalarla qidalanmaq
Alkoqol, şəkər və nikotindən uzaq durmaq
Sosial aktivliyi qorumaq (tək qalmaq demensiya riskini artırır)
Nəticə
Beynin qocalması artıq 30 yaşdan sonra başlayır, amma bu, həyatın sonu deyil. Doğru vərdişlərlə bu prosesi dayandırmaq və ya gecikdirmək mümkündür. Həm bədənə, həm də zehni sağlamlığa qayğı göstərmək, uzun illər aydın düşüncə və məhsuldarlığın açarıdır.
