"Fransa G7 ölkələri arasında birinci oldu..."
Emmanuel Makronun Fələstin dövlətini tanıyacağını bəyan etməsi təkcə beynəlxalq diplomatiyada yox, həm də daxili siyasi kontekstdə rezonans doğurub.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "vesty.co"' nəşri yazıb.
Nəşr qeyd edir ki, bu qərarın arxasında uzun sürən danışıqlar, diplomatik təzyiqlər və Makronun Fələstin lideri Mahmud Abbasla apardığı rəsmi yazışmalar dayanır. Fransa beləliklə, G7 ölkələri arasında Fələstini rəsmən tanıyan ilk dövlət olacaq.
Makronun bu bəyanatını BMT Baş Assambleyasının sentyabr sessiyasında rəsmi şəkildə elan etməsi gözlənilir. Lakin əsas sual budur: Fransanın ardınca hansı ölkələr bu qərarı verəcək?
ABŞ və Avropa ehtiyatlı davranır
ABŞ prezidenti Donald Tramp bu qərarı dərhal tənqid edərək "mənasız bəyanat" adlandırıb. Avropanın aparıcı ölkələri isə bu məsələdə tələsmir. Böyük Britaniya, Fransa və Almaniya birgə bəyanat yayaraq atəşkəs çağırışını dəstəkləsə də, Fələstinin tanınması məsələsində yekdil deyillər.
Böyük Britaniyanın baş naziri Kir Starmer bildirib ki, Fələstin dövlətinin tanınması ümumi sülh strategiyasının bir hissəsi olmalıdır: "Bu, təkbaşına deyil, həm israillilərin, həm də fələstinlilərin təhlükəsizliyini təmin edəcək iki dövlətli həll çərçivəsində həyata keçirilməlidir".
Almaniya isə Makronun təşəbbüsünə qoşulmaqdan imtina edib. İtaliya xarici işlər naziri Antonio Tayani də Romada verdiyi açıqlamada qeyd edib ki, "Qəzzada qətliam və aclığa daha dözmək olmur", amma əlavə edib: "Fələstin dövləti o zaman tanınmalıdır ki, Fələstin də İsrail dövlətini tanısın".
Fransanın diplomatik zəmini və şərtləri
Makronun Abbasla yazışmasında tanınma üçün bir neçə əsas şərt yer alıb: HƏMAS-ın 7 oktyabr hücumunun qınanması, Fələstin rəhbərliyində dərin islahatlara başlanması, bir il ərzində beynəlxalq nəzarət altında ümumi seçkilərin keçirilməsi.
FƏTH və Fələstin Azadlıq Təşkilatının nümayəndəsi Cəmal Nəzzalın sözlərinə görə, bu qərar terrora deyil, diplomatiyaya əsaslanan uzunmüddətli fəaliyyətin nəticəsidir. O bildirib: "Fransa cəsarətli qərar verib və biz gözləyirik ki, Böyük Britaniya kimi ölkələr də onun ardınca gələcək".
Makronun müşaviri, israilli Ofer Bronşteyn isə daha da irəli gedərək deyib: "Böyük Britaniya, Portuqaliya, Belçika, Malta, Niderland, Danimarka, İsveç və digər Şimali və Şərqi Avropa ölkələri artıq bu qərarın prinsipial mahiyyəti ilə razıdır. G7-dən sonra Kanada, Avstraliya, Yaponiya, hətta Yeni Zelandiya da bu sıraya qoşula bilər".
Makronun daxili böhranı və siyasi motivləri
Makron bu qərarı verdiyi vaxt özü də daxili siyasi gərginlik yaşayır. Keçən il parlamenti buraxıb növbədənkənar seçkilər elan etdikdən sonra mövqeləri zəifləyib, hökuməti isə azlıq hökumətinə çevrilib. Bu səbəbdən prezidentin əsas fəaliyyət sahəsi indi xarici siyasətdir.
O, Rusiya ilə mübarizədə Avropada liderlik rolu oynamağa çalışsa da, həm Afrikada nüfuzunu itirib, həm də Tramp tərəfindən ciddi qəbul edilmir. Bu kontekstdə Fələstini tanımaq qərarı onun üçün həm siyasi reabilitasiya, həm də tarixdə qalmaq üçün bir fürsət ola bilər. 2027-ci ildə yenidən namizədliyini irəli sürə bilməyəcək Makron 2032-ci ildə qayıdışı planlaşdırır və bu qərarın ona siyasi irs qazandıracağına ümid edir.
İsrail və yəhudi təşkilatlarından sərt reaksiya
Makronun bəyanatı İsraildə və ABŞ-dakı yəhudi təşkilatları arasında ciddi narazılıq doğurub. Bir çox nüfuzlu qurum, o cümlədən AIPAC, Bney-Brit, Antidiffamasiya Liqası və Amerika Yəhudi Komitəsi Fransa XİN rəhbəri Jan-Noel Barronun tədbirə dəvətini geri çeviriblər.
Birgə bəyanatda deyilir: "Bu, birtərəfli addımdır və sülh danışıqlarını zədələyir. HƏMAS-ın zorakılığına mükafat kimi görünür, terroru legitimləşdirir və 7 oktyabr qurbanlarının xatirəsinə hörmətsizlikdir". Onlar əlavə edib ki, Makron 3 ay əvvəl bu tanınmanın yalnız girovların azadlığı və HƏMAS-ın idarəçiliyinin bitməsi ilə mümkün olacağını bildirmişdi. Bu şərtlərin heç biri yerinə yetirilməyib.
Yəhudi təşkilatları Tramp administrasiyasına bu qərara qarşı sərt mövqe sərgilədiyinə görə təşəkkür edib və Makronu sentyabrda BMT Baş Assambleyasına qədər qərarından imtina etməyə çağırıblar.
