Moldovanın energetika naziri Dorin Jungiyetunun “Report”a verdiyi açıqlamaya əsasən, rəsmi Kişineu Azərbaycanla birbaşa və uzunmüddətli qaz tədarükü sazişi imzalamaq imkanını nəzərdən keçirməyə açıqdır. Nazir bildirib ki, Trans-Balkan marşrutu ilə Azərbaycan qazının Ukraynaya çatdırılması Moldovaya da bu resursa çıxış imkanı yaradır. Belə bir sazişin imzalanması gələcəkdə kommersiya şirkətləri, xüsusən də Moldova bazarında fəaliyyət göstərən “Energocom” ilə Azərbaycan tərəfi arasında konkret tədarük danışıqlarının əsasını qoya bilər. Nazir əlavə edib ki, Moldova qaz bazarının liberallaşdırılması prosesini dəstəkləyir və uzunmüddətli məqsəd istehlakçıların tədarükçünü sərbəst seçmək imkanına malik olmasıdır.
Hazırkı açıqlama Azərbaycanın enerji resurslarının Avropa bazarlarına inteqrasiyasında növbəti strateji mərhələ kimi qiymətləndirilə bilər. Bu cür ikitərəfli niyyətlər Azərbaycanın son illərdə həyata keçirdiyi enerji diplomatiyasının davamlılığını və effektliyini bir daha nümayiş etdirir. Azərbaycanın təbii qaz resursları üzərində formalaşdırılan Cənub Qaz Dəhlizi artıq Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynamağa başlayıb və bu fonda Moldovanın marağı həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan məntiqli görünür.
Trans-Balkan marşrutu bu kontekstdə mühüm texnoloji və geostrateji elementdir. Bu xətt vasitəsilə Azərbaycan qazının Avropa bazarlarına çatdırılması regiondaxili enerji inteqrasiyasının genişlənməsi baxımından əhəmiyyət daşıyır. Moldova üçün bu kanal alternativ enerji mənbələrinə çıxış imkanını artırır, bu isə öz növbəsində ölkənin enerji təhlükəsizliyini gücləndirir. Xüsusilə də Qərbi Balkanlar və Şərqi Avropa regionlarında enerji təchizatında Rusiyadan asılılığın azaldılması fonunda Azərbaycanın yeni tərəfdaş kimi çıxış etməsi bu ölkələr üçün mühüm seçim imkanı yaradır.
Nazirin toxunduğu digər önəmli məqam Moldova daxili qaz bazarının liberallaşdırılması ilə bağlıdır. Bu proses hələ 2023-cü ildə başlanıb və nəticə etibarilə rəqabətli mühitin formalaşdırılması, istehlakçının maraqlarının qorunması və qiymətlərin daha şəffaf mexanizmlərlə tənzimlənməsi məqsədi güdür. Belə bir mühitdə Azərbaycan kimi enerji təchizatçıları üçün yeni imkanlar açılır, çünki liberallaşan bazarlarda təchizatçıların sayı və manevr imkanları artır, bu isə təbii qazın daha geniş spektrdə və rəqabətli şərtlərlə bazara daxil olmasına şərait yaradır.
Azərbaycan üçün də bu təşəbbüsün strateji əhəmiyyəti var. Rəsmi Bakı son illərdə qaz ixracını şaxələndirmək və bazar coğrafiyasını genişləndirmək istiqamətində ciddi addımlar atır. Avropa İttifaqı ilə imzalanmış “Strateji Enerji Tərəfdaşlığı Memorandumu”nun məqsədlərindən biri də məhz Azərbaycan qazının yeni Avropa ölkələrinə çatdırılmasıdır. Moldova ilə mümkün saziş bu siyasətin daha bir konkret nəticəsi ola bilər və Azərbaycanı yalnız iri oyunçu kimi yox, həm də etibarlı tərəfdaş kimi bir daha təqdim edər.
Bununla yanaşı, iqtisadi baxımdan uzunmüddətli qaz sazişlərinin tərəflərə verdiyi üstünlüklər diqqətəlayiqdir. Tədarükçü üçün sabit gəlir axını və istehsal planlaması, alıcı tərəf üçün isə qiymət sabitliyi və risklərin azaldılması kimi müsbət nəticələr yaranır. Belə sazişlər eyni zamanda tərəflər arasında siyasi və iqtisadi etimadı gücləndirir. Moldova tərəfinin də vurğuladığı kimi, sazişin imzalanması ilkin mərhələdir, lakin bu addım sonrakı kommersiya danışıqlarının əsasını təşkil edəcək. Bu isə yalnız enerji deyil, həm də iqtisadi əməkdaşlığın dərinləşməsi üçün real zəmin yaradır.
