Saçlarımız və dırnaqlarımız davamlı olaraq uzanır, lakin bu uzama həmişə eyni sürətlə baş vermir. Hormonlarımız, yaşımız, genetik xüsusiyyətlərimiz və hətta fəsillər bu prosesi təsirləndirə bilər. Xüsusilə də yay aylarında saçların və dırnaqların daha sürətlə uzadığı barədə tez-tez səsləndirilən bir iddia var. İlk baxışdan qulaqdan dolma bir məlumat kimi görünsə də, bu iddianı dəstəkləyən bəzi məlumatlar mövcuddur.
HİT.az xəbər verir ki, isti havalarda saçların bir qədər daha sürətlə uzadığını göstərən kiçik ölçülü tədqiqatlar aparılıb. Məsələn, bəzi məlumatlar yayın sonunda saç köklərinin "istirahət" mərhələsində olan nisbətinin ən yüksək səviyyəyə çatdığını göstərir. Eynilə, saqqal uzamasının da yay aylarında bir qədər sürətləndiyi müşahidə edilmişdir. Lakin bu tədqiqatlar nəticəni aydın şəkildə sübut edəcək qədər güclü deyil.
Buna baxmayaraq, bu fəsildəyişmənin arxasında bəzi məntiqli izahlar durur. Əsas irəli sürülən fikir, isti havanın bədəndəki qan dövranını artırmasıdır. Dövran sürətləndikdə, saç köklərinə çatan oksigen və qida maddələrinin miqdarı da artır. Bu da saçın uzama prosesinə bir qədər töhfə verə bilir. Hətta bəzi məlumatlar bu fərqin normaldan 60%-ə qədər daha sürətli ola biləcəyini göstərir. Ancaq bu nisbət, qulağa böyük gəlsə də, saçlarımızın gündə orta hesabla 0,3 ilə 0,5 millimetr arasında uzadığını nəzərə alsaq, gözlə fərqləndirilməsi çətin olan bir dəyişiklik deməkdir.
Bu kiçik fərqlərə qarşı artan müdrikliyin bir səbəbi də yay fəslinnin təbiətidir. Daha açıq paltarların geyindiyi, daha tez-tez qırxıldığı bu dövrdə insanlar bədənlərindəki kiçik dəyişikliklərə daha çox diqqət yetirirlər. Buna görə də yayda saç və ya dırnaqların daha sürətlə uzadığı düşüncəsi, bir qədər də qavrayışla bağlı bir vəziyyət ola bilər.
Dırnaqlara gəldikdə isə mənzərə daha aydındır. Yay aylarında dırnaqların daha sürətlə uzaması uzun müddətdir məlum olan bir faktdır. Burada da əsas amil artan qan dövranıdır. Lakin dırnaq uzamasında rol oynayan başqa detallar da var. Məsələn, dominant əlin dırnaqları (sağ əllisinizsə, sağ əlinizdəki dırnaqlar kimi) adətən digər ələ nisbətən daha sürətlə uzayır. Bundan əlavə, orta və üzük barmaqlarının dırnaqları baş barmaq və ya xıç barmaq kimi kənardakı barmaqlara nisbətən daha sürətlə böyüyə bilər. Barmaqlardakı xəsarətlər, xəstəliklər ya da infeksiyalar da böyüməni yavaşladan amillər sırasındadır.
Dırnaq uzaması ilə bağlı ən maraqlı tədqiqatlardan biri 1941-ci ildə Dr. Uilyam Bin tərəfindən başladılmışdır. Qırx ilə çox müddət ərzində öz dırnaqlarını müşahidə edən Dr. Bin, hər ay dırnağına bir işarə qoyaraq bu işarənin nə qədər yer dəyişdirdiyini ölçmüşdür. Bu səbrli və şəxsi tədqiqat sayəsində, dırnaq böyüməsi ilə bağlı bir çox detal üzə çıxmışdır. Məsələn, qrip kimi bəzi xəstəliklərin böyüməni bir qədər yavaşlatdığını, ancaq qızılcanın bu prosesi demək olar ki, tamamilə dayandırdığını fərq etmişdir. Həmçinin, 40 yaşından sonra dırnaq böyüməsinin aşkar şəkildə yavaşladığını, üstəlik bu azalmanın tədricən deyil, birdən-birə baş verdiyini də müşahidə etmişdir.
Lakin Dr. Binin diqqət çəkən başqa bir tapıntısı da var idi: Bütün bu illər boyu müşahidəsinə baxmayaraq, fəsillə əlaqəli bir dəyişiklik fərq etməmişdi. Nə istilik, nə yaşadığı coğrafi bölgə, nə də fiziki fəaliyyət bu mənada aşkar bir təsir göstərməmişdi. Bunun səbəbini isə belə izah etmişdi: "Müasir həyat şəraiti bizi il boyu demək olar ki, sabit istiliklərdə yaşamağa öyrətmişdir. İstilik sistemləri, kondisionerlər və bağlı məkanlarda keçirilən uzun saatlar, bədənimizin təbiətlə olan əlaqəsini və fəsli təsirləri hiss etməsini azaltmış ola bilər."
Dr. Bin bu fikrini 1963-cü il tarixli məqaləsində belə yekunlaşdırmışdı: "Fəsillə əlaqəli bir dəyişiklik müşahidə etmədim; çünki metodum bu cür bir fərqi müəyyən edə biləcək qədər həssas idi. Lakin il boyu mərkəzi istilik və soyuducu sistemlər altında yaşamaq bu təbii dövrü qavramağıma mane ola bilər".
Samir
