"Gendaxili müalicədən erkən diaqnoza qədər..."
Çin elmi ictimaiyyəti qısa müddətdə onkologiya sahəsində iki mühüm nailiyyətə imza atıb. Bunlardan biri xərçəng hüceyrələrinin bədəndə birbaşa "proqramlaşdırılmasını" mümkün edən yeni müalicə üsulu, digəri isə mədəaltı vəzi xərçəngini rekord müddətdə aşkar edən DNT analizi texnologiyasıdır.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə Çinin "South China Morning Post" nəşri yazıb.
Bədəndaxili CAR-T terapiyası
Uhan şəhərindəki Tuntsi Tibb Kollecinin Union Hospital Hematologiya İnstitutu alimləri yeni tip CAR-T hüceyrə terapiyası hazırlayıb. Ənənəvi üsullarda xərçəngə qarşı döyüşən hüceyrələr xəstənin qanından götürülərək laboratoriyada dəyişdirilir və geri qaytarılır. Yeni texnologiyada isə gen mühəndisliyi vasitəsilə həmin hüceyrələr birbaşa xəstənin bədənində "proqramlaşdırılır".
Bu üsul artıq çoxsaylı mieloma (qan xərçənginin geniş yayılmış forması) diaqnozu qoyulmuş dörd xəstədə uğurla tətbiq olunub. Hazırda müalicənin qiyməti təxminən 1 milyon yuan (139 min ABŞ dolları) olsa da, istehsal prosesinin sadələşdirilməsi gələcəkdə xərcləri xeyli azalda bilər. Tədqiqatın nəticələri nüfuzlu "The Lancet" jurnalında dərc olunub. Metodun yalnız xərçəngdə deyil, həm də astma və autoimmün xəstəliklərin müalicəsində faydalı ola biləcəyi vurğulanır.
Uni-C: 1 günə DNTanalizi və erkən aşkarlama
Digər yenilik Uni-C adlanan, qandan götürülən nümunələrlə 24 saatdan az müddətdə DNT analizi aparan texnologiyadır. Onu Çin Elmlər Akademiyası Biotibb və Səhiyyə İnstitutundan professor Lin Da və Şanxay Şəhər Xəstəxanasının laboratoriya mərkəzinin rəhbəri Yan Yuiçin başçılıq etdiyi tədqiqat qrupu hazırlayıb.
Uni-C metodu təkcə genetik mutasiyaları deyil, həm də xromatinin üçölçülü quruluşunu və iri miqyaslı genetik dəyişiklikləri eyni anda oxuya bilir. Bu, mədəaltı vəzi xərçəngi kimi gec diaqnoz qoyulan və sürətlə metastaz verən xəstəliklərin erkən aşkarlanması üçün inqilabi imkan yaradır.
Xəstəliyin dünyada xərçəngdən ölüm səbəbləri arasında altıncı yerdə olduğu nəzərə alınarsa, bu texnologiya həyatların xilasına ciddi təsir göstərə bilər. Metod invaziv olmayan, sadəcə qan nümunəsi üzərində aparıldığı üçün müalicəyə reaksiyanın izlənməsi və təkrarlamaların real vaxtda aşkarlanması imkanı da verir.
Yeni dövrün astanasında
Hər iki yenilik göstərir ki, Çin tibbi elmi xərçənglə mübarizədə həm müalicə, həm də diaqnostika sahəsində sürətli irəliləyişlərə imza atır. Bu texnologiyalar inkişaf edib daha əlçatan olduqca, ağır xəstəliklərin həm daha erkən aşkar olunması, həm də effektiv və genişmiqyaslı müalicəsi real məqsədə çevrilə bilər.
