Baş nazir Nikol Paşinyan son açıqlamaları ilə Ermənistanı artıq Qərbin nəhəng strateji layihələrinin tərkib hissəsi kimi təqdim etməyə çalışır... Rəsmi Bakı isə öz geopolitik hədəfinin reallaşmasından - Azərbaycanın Cənubi Qafqazda əsas strateji oyunçuya çevrilməsindən tamamilə məmnundur...
Ölkə.az "Yeni Müsavat"a istinadən xəbər verir ki, ABŞ-da prezident Donald Trampın təşəbbüsü ilə Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanmış anlaşmalardan sonra Cənubi Qafqazda yeni situasiya yaranmağa başlayıb. Belə ki, bu regionda geopolitik, geoiqtisadi və geostrateji proseslər əvvəlkindən daha fərqli istiqamətlərə yönəlməkdədir. Xüsusilə də, Ağ Evdə imzalanmış Zəngəzur razılaşması indi bu regionun yaxın 99 il üçün gələcək taleyini təyin edə biləcək məzmun və hədəflər daşıyır. Və ən əsasısa, bütün bunlar ABŞ-ın Cənubi Qafqaz siyasətini yenidən formalaşdırmağa da başlayıb.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Bayden administrasiyası dönəmində ABŞ-ın bu regionla bağlı siyasəti birmənalı şəkildə ermənipərəst narrativlər üzərində indeksləşmişdi. Tramp administrasiyası isə həmin narrativləri sıfırlayaraq, Cənubi Qafqazda iqtisadi-ticari və geostrateji faktorları ön plana keçirtməyə üstünlük verir. Nəticədə ABŞ-ın Cənubi Qafqaz siyasətində Azərbaycanın strateji əhəmiyyəti artır. Və bu, Ermənistanın xarici siyasət kursunda da dəyişikliklər məcburiyyəti yaradır.
MÉ™sÉ™lÉ™ ondadır ki, rÉ™smi Ä°rÉ™van da bu teallığı tÉ™dricÉ™n etiraf etmÉ™yÉ™ baÅŸlayıb. BelÉ™ ki, ErmÉ™nistanın baÅŸ naziri Nikol PaÅŸinyan AÄŸ EvdÉ™ imzalanan AzÉ™rbaycan–ErmÉ™nistan saziÅŸini “tarixi dönüş nöqtÉ™si” hesab etdiyini açıq mÉ™tnlÉ™ bÉ™yan edib. Onun fikrincÉ™, mÉ™hz AzÉ™rbaycanla imzalanmış saziÅŸin sayÉ™sindÉ™ ErmÉ™nistanın xarici siyasÉ™ti ilk dÉ™fÉ™ qlobal proseslÉ™rlÉ™ üst-üstÉ™ düşmÉ™yÉ™ baÅŸlayıb. ErmÉ™ni baÅŸ nazir É™mindir ki, buna qÉ™dÉ™r uzun illÉ™r ölkÉ™nin xarici siyasÉ™ti “elitaların diktÉ™si” ilÉ™ formalaşırdısa, indi hÉ™min yanaÅŸmalar birbaÅŸa ErmÉ™nistan cÉ™miyyÉ™tinin mövqeyinÉ™ baÄŸlıdır. VÉ™ baÅŸ nazir Nikol PaÅŸinyanın bu açıqlaması ErmÉ™nistanın geosiyasi kursunda Rusiya asılılığından uzaqlaÅŸaraq, QÉ™rblÉ™ inteqrasiyaya yönÉ™lÉ™n siyasi kursun geriyÉ™dönmÉ™z xarakter daşıdığını biruzÉ™ verir.
Maraqlıdır ki, AzÉ™rbaycan vÉ™ ErmÉ™nstan arasında razılaÅŸdırılmış yekun sülh saziÅŸinin rÉ™smÉ™n paraflanmasının təşəbbüskarı olan prezident Donald Trampın ZÉ™ngÉ™zur manevri CÉ™nubi Qafqaz vÉ™ onun É™trafında yaranmış situasiyanın gÉ™lÉ™cÉ™k inkiÅŸaf istiqamÉ™tlÉ™rini dÉ™ tÉ™yin edÉ™ bilÉ™r. Çünki bütün bunların nÉ™ticÉ™lÉ™ri yalnız ErmÉ™nistanın siyasÉ™tindÉ™ki dÉ™yiÅŸikliklÉ™ mÉ™hdudlaÅŸmır. BelÉ™ ki, ABÅž mediası elÉ™ indidÉ™n prezident Donald Trampın vasitəçiliyi ilÉ™ imzalanan hÉ™min saziÅŸlÉ™ri CÉ™nubi Qafqazda “Rusiya vÉ™ Ä°rana É™n ağır zÉ™rbÉ™” kimi tÉ™qdim edir.
AÄŸ EvdÉ™ imzalanmış razılaÅŸmaya É™sasÉ™n, ABÅž ZÉ™ngÉ™zur dÉ™hlizini 99 illiyÉ™ icarÉ™yÉ™ götürür. Bu dÉ™hliz fÉ™aliyyÉ™tÉ™ baÅŸladıqdan sonra Avropa vÉ™ Asiya arasında É™n mühüm ticarÉ™t vÉ™ enerji marÅŸrutuna çevrilÉ™cÉ™k. MarÅŸrut Rusiya vÉ™ Ä°ranın tÉ™sir dairÉ™sindÉ™n tamamilÉ™ kÉ™narda olacaq. QÉ™rb mÉ™tbuatının iddialarında ABÅž-ın yaxın gÉ™lÉ™cÉ™kdÉ™ dÉ™hliz boyunca hÉ™rbi bazalar yerləşdirÉ™ bilÉ™cÉ™yi dÉ™ qÉ™tiyyÉ™n istisna edilmir. ZÉ™ngÉ™zur dÉ™hlizi sayÉ™sindÉ™ Avropa hÉ™m Rusiyanın enerji ÅŸantajından, hÉ™m dÉ™ Ä°ranın tranzit üstünlüyündÉ™n xilas olacaq. VÉ™ QÉ™rb ekspertlÉ™ri bu yeni layihÉ™ni “Trampın Sülh vÉ™ ÇiçəklÉ™nmÉ™ Yolu” (TRIPP) adlandırırlar vÉ™ onu müasir “Ä°pÉ™k Yolu” ilÉ™ müqayisÉ™ edirlÉ™r.
DigÉ™r tÉ™rÉ™fdÉ™n, ABÅž-da imzalanmış saziÅŸlÉ™r AzÉ™rbaycan vÉ™ ErmÉ™nistana yeni inkiÅŸaf imkanları vÉ™d edir. BelÉ™ ki, AzÉ™rbaycan üçün bu razılaÅŸmalar yalnız siyasi uÄŸur deyil, hÉ™m dÉ™ iqtisadi vÉ™ strateji dividendlÉ™rin baÅŸlanğıcıdır. Çünki rÉ™smi Bakı Avrasiyanın enerji vÉ™ ticarÉ™t xÉ™ritÉ™sindÉ™ artıq mÉ™rkÉ™zi oyunçuya çevrilir. ErmÉ™nistan isÉ™ uzun illÉ™r regional blokadadan sonra ilk dÉ™fÉ™ “tranzit ölkÉ™” statusu qazanmaq ÅŸansına malikdir. VÉ™ É™slindÉ™, ErmÉ™nistan baÅŸ naziri Nikol PaÅŸinyanın vurÄŸuladığı “ölkÉ™ siyasÉ™tinin qlobal proseslÉ™rlÉ™ üst-üstÉ™ düşmÉ™” mÉ™qamı da mÉ™hz bu yeni ÅŸansın dolayısı ifadÉ™sidir.
Ancaq bütün bunları CÉ™nubi Qafqaza tÉ™sir göstÉ™rmÉ™k iddiasında olan Rusiya vÉ™ Ä°ran haqqında iddia etmÉ™k hazırda qÉ™tiyyÉ™n mümkün deyil. Çünki bu regiondakı dÉ™yiÅŸikliklÉ™r Rusiya vÉ™ Ä°ranın geopolitik maraqları ilÉ™ kÉ™skin ziddiyyÉ™t təşkil edir. Ä°ran üçün ZÉ™ngÉ™zur dÉ™hlizi hÉ™m iqtisadi, hÉ™m dÉ™ strateji tÉ™crid olaraq, dÉ™yÉ™rlÉ™ndirilir. Bu, rÉ™smi Tehranın xarici siyasÉ™tindÉ™ tÉ™sir imkanlarının daralması ilÉ™ nÉ™ticÉ™lÉ™nÉ™ bilÉ™r. Rusiya isÉ™ Ukrayna müharibÉ™si fonunda CÉ™nubi Qafqazdakı mövqelÉ™rini sürÉ™tlÉ™ itirir. ABÅž-ın bu bölgÉ™dÉ™ uzunmüddÉ™tli infrastruktur vÉ™ hÉ™rbi mövcudluÄŸu Rusiya üçün “yeni qapalı zona” anlamına gÉ™lir.
Göründüyü kimi, prezident Donald Trampın təşəbbüsü ilə Ağ Evdə imzalanan üçtərəfli sazişin əsas nəticələrindən biri də Cənubi Qafqazda yalnız regional sabitlik deyil, həm də məhz qlobal güc balansının da dəyişməsi deməkdir. ABŞ yeni qitələrarası tranzit arteriyasına nəzarət etməklə, həm Avropanın enerji təhlükəsizliyini gücləndirəcək, həm də Rusiya və İranın regional təsirini kəskin şəkildə zəiflədəcək.
Belə anlaşılır ki, baş nazir Nikol Paşinyan son açıqlamaları ilə Ermənistanı artıq Qərbin nəhəng strateji layihələrinin tərkib hissəsi kimi təqdim etməyə çalışır. Rəsmi Bakı isə öz geopolitik hədəfinin reallaşmasından - Azərbaycanın Cənubi Qafqazda əsas strateji oyunçuya çevrilməsindən tamamilə məmnundur. Buradan çıxan əsas nəticə odur ki, Cənubi Qafqazda artıq yeni mərhələ başlayıb. ABŞ-ın bu regiona yerləşməsi ilə qurulmaqda olan yeni Cənubi Qafqaz düzəni Rusiya və İranın təsir dairəsini daha da daraldır, Azərbaycan və Ermənistanı isə Qərbin əsas tərəfdaşlarına çevirir.
