Bir Foto-Bir HekayÉ™
Frankfurt, 1946-cı il. Müharibədən sonrakı Frankfurtda çəkilmiş bu foto yaddaşdan silinməyəcək bir anı əks etdirir. Evə dönən alman əsgəri daş divara söykənib, üzünü əlləri ilə örtüb. Onun duruşu sözlərdən daha çox şey danışır: ümidsizlik, acizlik, itki ağrısı. Qarşısında nə ev, nə ailə, nə də onu gözləyən qonşuları var. Qarşısında yalnız boşluq dayanır.
Müharibə bir il əvvəl bitmişdi, amma milyonlarla insan üçün yeni başlamışdı. Cəbhədən qayıdan əsgərlər başqa bir reallıqla üzləşirdi: dağıdılmış şəhərlər, külə dönmüş küçələr, yox olmuş doğmalar. Bir çoxunun nə yaxınları, nə də evi qalmışdı. Qaliblər və məğlublar eyni dərəcədə yaralanmışdılar – təkcə bədənləri yox, taleləri də.
Fotoda nə silah var, nə də döyüş səhnəsi. Amma burada səngərlərdə olduğundan qat-qat dərin faciə gizlənib. Onun bükülmüş bədənində müharibədən öncə mövcud olan dünyanın məhv edilməsi oxunur. İndi onun qarşısında yeni cəbhə açılır- bu dəfə vətənində sağ qalma cəbhəsi.
Foto xatırladır: müharibə kapitulyasiya aktı imzalanan anda bitmir. O, insanların taleyində, boş küçələrdə, hər şeyini itirmişlərin susqunluğunda davam edir. Qarşımızda – həyata deyil, yandırılmış torpağa qayıtmış bir nəslin obrazı dayanır.
Bu kadr gələcək üçün dərsdir. Burada qəhrəmanlıq yoxdur, amma həqiqət var. Həqiqət isə budur: müharibə qalib və məğlubu bir-birindən ayırmır, yalnız kədər, yaddaş və xarabalıq buraxır.
Elbrus RZA
XQ
