ABÅž-ın Pensilvaniya, Nyu-York vÉ™ QÉ™rbi Virciniya ÅŸtatlarının altında gizlÉ™nÉ™n “Marcellus ÅŸisti” dünyanın É™n zÉ™ngin tÉ™bii qaz mÉ™nbÉ™lÉ™rindÉ™n biri ola bilÉ™r.
Ölkə.az xəbər verir ki, "ECOticias" nəşrinin məlumatına görə, peyk təsvirləri və dərin qazma nəticələri təqribən 4000 trilyon litr həcmində qaz ehtiyatının mövcudluğunu göstərir.
“Marcellus” ÅŸisti tÉ™xminÉ™n 390 milyon il É™vvÉ™l üzvi materialların çökmÉ™ süxurlar altında sıxılması ilÉ™ formalaşıb. Zamanla istilik vÉ™ tÉ™zyiqin tÉ™siri ilÉ™ bu materiallar karbohidrogenlÉ™rÉ™ çevrilib. Yataq bir kilometrdÉ™n çox dÉ™rinlikdÉ™, Apalaç hövzÉ™sinin altında yerləşir. Burada qaz süxurların mikroskopik mÉ™samÉ™ vÉ™ çatlarında toplanıb, lakin uzun müddÉ™t texnoloji mÉ™hdudiyyÉ™tlÉ™r sÉ™bÉ™bindÉ™n hasilatı mümkün olmayıb.
Son illərdə tətbiq olunan üfüqi qazma və hidroşırnaq (fracking) texnologiyası bu ehtiyatların çıxarılmasına imkan yaradır. Üfüqi quyular 3 min metr dərinliyə qədər enə bilir. Hidroşırnaq zamanı süxura su, qum və kimyəvi qarışıqlar yüksək təzyiqlə vurulur və qazı azad etmək üçün süxur parçalanır.
Bir hidroşırnaq É™mÉ™liyyatı üçün çoxlu su tÉ™lÉ™b olunur. Proses nÉ™ticÉ™sindÉ™ yaranan “geri qayıdan” suyun yalnız 10-30 faizi sÉ™thÉ™ çıxır vÉ™ duz, minerallar vÉ™ kimyÉ™vi maddÉ™lÉ™rlÉ™ qarışıq olur. Bu isÉ™ tÉ™mizlÉ™mÉ™ vÉ™ ekoloji nÉ™zarÉ™t mÉ™sÉ™lÉ™lÉ™rini gündÉ™mÉ™ gÉ™tirir.
Pensilvaniya ətraf mühitin qorunması departamenti və regional komissiyalar suyun istifadəsinə, təmizlənməsinə və mənbələrinə nəzarət etsə də, yerüstü sızmalar, içməli suyun çirklənməsi və metanın miqrasiyası ilə bağlı şikayətlər qeydə alınıb.
MütÉ™xÉ™ssislÉ™rin fikrincÉ™, Apalaç daÄŸlarının altında görünmÉ™z bir “ÅŸahmat lövhÉ™si” kimi sÉ™rvÉ™t gizlÉ™nib vÉ™ bu qaz ehtiyatı ABÅž-ın enerji gÉ™lÉ™cÉ™yini dÉ™yiÅŸÉ™ bilÉ™r. Lakin “Marcellus” yatağının iÅŸlÉ™nmÉ™si hÉ™m böyük iqtisadi imkanlar, hÉ™m dÉ™ ciddi ekoloji risklÉ™r daşıyır.(Valyuta.az)
