Müasir insanın gündəlik həyatında ən çox istifadə olunan texnoloji vasitə şübhəsiz ki, smartfondur. Əlaqə, informasiya, ödəniş, iş və əyləncə imkanlarını bir araya gətirən bu cihazlar həyat tərzimizin ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Lakin hər yeni modelin təqdimatında ortaya çıxan əsas sual dəyişmir: ödənilən yüksək məbləğlər real funksionallıq və istehsal dəyəri ilə nə qədər uzlaşır? Bu mövzu təkcə texnologiya həvəskarlarını deyil, həm də iqtisadi və sosial tərəfləri nəzərə alan geniş oxucu kütləsini maraqlandırır.
Smartfon bazarının strukturu qiymət-funksionallıq münasibətində böyük fərqliliklər ortaya qoyur. Məsələn, 2023-cü ilin hesabatlarına görə premium seqmentdə yer alan Apple və Samsung modellərinin qiyməti bəzi hallarda 1500 dollara qədər yüksəlir, halbuki istehsal xərci təxminən 500-600 dollar civarında hesablanır. Bu fərq yalnız texniki xüsusiyyətlərlə izah edilmir, çünki orta seqmentdəki cihazlar da oxşar performans göstəriciləri təklif edir. Burada əsas rol oynayan amillər brend imici, marketinq strategiyaları və istehlakçıların “status məhsulu” yanaşmasıdır.
Texniki baxımdan premium smartfonlar daha yüksək keyfiyyətli kameralar, daha sürətli prosessorlar və uzunömürlü batareyalarla təchiz edilir. Lakin aparılan müqayisələr göstərir ki, orta seqment cihazları gündəlik istifadə üçün tələb olunan əsas funksiyaları eyni dərəcədə təmin edir. Beləliklə, istifadəçinin prioriteti məhsuldarlıqdan çox prestijə yönəldiyi zaman qiymət dəyəri artır, texniki real imkanlarla psixoloji gözləntilər arasında fərq dərinləşir.
Marketinq faktorları da qiymətlərin formalaşmasında mühüm təsirə malikdir. Qlobal brendlər yeni modelləri “inqilabi yenilik” kimi təqdim edir, istehlakçılarda cihazı dəyişmək üçün sosial təzyiq yaradır. Halbuki illik təqdim olunan modellər arasında fərqlər çox vaxt minimal olur. Bu vəziyyət qlobal bazarda “planlaşdırılmış köhnəlmə” anlayışını aktuallaşdırır. Yəni istehsalçılar məhsulun texniki ömrünü süni şəkildə məhdudlaşdırmaqla yeni modellərin satışını stimullaşdırırlar. İstehsal xərcləri ilə bazar qiyməti arasındakı uyğunsuzluq isə daha geniş iqtisadi təhlili tələb edir. Bir smartfonun istehsal dəyəri yalnız texniki komponentlərin qiyməti ilə məhdudlaşmır, həm də tədqiqat, dizayn, logistika və marketinq xərclərini əhatə edir. Bu amillər qiymətin qalxmasına rasional əsas versə də, bəzi hallarda brend gücü həmin sərhədi aşır və məhsul artıq daha çox simvolik dəyərə çevrilir.
Qlobal bazara baxış da maraqlı nəticələr ortaya qoyur. Premium seqmentdə Apple, Samsung və Huawei kimi nəhənglər mövqelərini qoruyur, amma orta seqmentdə Çin brendləri olan Xiaomi, Oppo və Realme qiymət-funksionallıq balansını daha cəlbedici formada təqdim edərək bazar paylarını artırırlar. Bu da göstərir ki, istehlakçıların seçim davranışı yalnız texniki üstünlüklərə deyil, iqtisadi imkanlara da bağlıdır.
