Burun çəpəri əyriliyi, yəni septum deviasiyası, burun içindəki sümük və qığırdaq xəttinin normaldan kənara əyilməsi ilə ortaya çıxan geniş yayılmış bir problemdir.
E-saglam.az xəbər verir ki, bu vəziyyət nəfəsalma çətinliyi, tez-tez sinüzit və yuxu pozğunluqları kimi müxtəlif simptomlara səbəb ola bilər. Burun deviasiyası həm doğuşdan, həm də travmalardan qaynaqlana bilər və bəzi hallarda cərrahi müdaxilə tələb olunur. Bu yazıda biz burun çəpəri əyriliyinin səbəblərini, mümkün fəsadlarını və müalicə üsullarını nəzərdən keçirəcəyik.
Burun çəpəri əyriliyi (Septum Deviasiyası)
Burun çəpəri əyriliyi, tibbi adı ilə septum deviasiyası, burun boşluğunu iki bərabər hissəyə ayıran nazal septumun bir tərəfə əyilməsi və ya bükülməsi ilə xarakterizə olunan anatomik problemdir. Bu vəziyyət burundan nəfəs almanı çətinləşdirir və xroniki burun tıxanıqlığı, tez-tez sinüzit, baş ağrısı, yuxu pozğunluqları və səs rezonansının dəyişməsi kimi simptomlara səbəb ola bilər.
Səbəblər və Risk Faktorları aşağıdakılardır:Burun çəpəri əyriliyi həm anadangəlmə, həm də sonradan yaranmış ola bilər. Əsas səbəblər:
Anadangəlmə struktur fərqlilikləri və genetik meyillilik;
Uşaq yaşlarında və ya gənclikdə alınan burun və üz travmaları;
Tez-tez təkrarlanan burun infeksiyaları və selikli qişa iltihabları;
Burun və üz sümüklərinin normal inkişaf etməməsi.
Travmalar, xüsusilə idman fəaliyyəti və fiziki kontakt zamanı, burun çəpərinin əyilməsinə səbəb ola bilər. Anadangəlmə əyriliklər isə bəzən erkən yaşlarda simptom verməsə də, yaş artdıqca nəfəsalma problemi, baş ağrıları və sinüzit halları ilə ortaya çıxır.
Əlamətləri:Burun çəpəri əyriliyinin əsas simptomları:
Xroniki burun tıxanıqlığı və tənəffüs çətinliyi;
Gecə yuxuda ağızdan nəfəs alma, xoruldama, yuxu pozğunluğu;
Tez-tekrarlanan sinüzit və baş ağrıları;
Burun rezonansında dəyişiklik, danışıqda “burunlu” səs tonu;
Bəzən qulaq tutulması və boğaz narahatlığı.
Diaqnostika:Burun deviasiyası diaqnozu pasiyentin şikayətlərinə və müasir tibbi müayinələrə əsaslanır. İstifadə olunan metodlar:
Fiziki müayinə və pasiyentin şikayətləri;
Endoskopik müayinə – burun boşluğunun vizualizasiyası;
Rinomanometriya – burundan keçən hava axınının ölçülməsi;
Kompüter tomoqrafiyası (KT) – burun və sinus strukturlarının üçölçülü qiymətləndirilməsi.
Müalicə:Burun çəpəri əyriliyinin müalicəsi simptomların şiddətinə görə dəyişir:
Cərrahi müalicə (Septoplastika): Əgər nəfəs alma çətinliyi, xroniki infeksiyalar və yuxu pozğunluğu varsa, burun çəpəri düzəldilir. Əməliyyat burun daxilindən aparılır və vizual dəyişiklik yaratmır. Bəzən estetik məqsədlə rinoplastika ilə kombinə edilir (septorinoplastika).
Konservativ müalicə: Yüngül hallarda burun spreyləri, dekonqestantlar, antihistaminiklər və duzlu su ilə burun yuyulmaları rahatlıq təmin edə bilər, lakin əsas problemi aradan qaldırmır.
Əməliyyat sonrası baxım:
İlk günlərdə yüngül narahatlıq, şişkinlik və qanlı ifrazat ola bilər;
Burun tamponları və ya silikon təlimatlar bir neçə gün sonra çıxarılır;
İlk həftə ağır fiziki fəaliyyət və isti buxardan uzaq durmaq vacibdir;
Tam bərpa prosesi adətən 2–4 həftə davam edir.
Qorunma və Profilaktika:
Travmalardan qorunmaq, xüsusilə idman zamanı qoruyucu maskalardan istifadə;
Erkən yaşlardan burun sağlamlığına diqqət yetirmək;
Burun daxili gigiyena vərdişlərini düzgün tətbiq etmək;
Uşaqlarda burun strukturlarının inkişafını izləmək və KBB müayinələrindən keçmək.
Nəzrin Abbas
E-saglam.az
