Avstriya Elm və Texnologiya İnstitutunun alimləri iki lazer şüası istifadə edərək hissəcikləri "tutmaq" və saxlamaq, onları doldurmaq və elektrik vəziyyətlərinin necə dəyişdiyini müşahidə etmək üçün bir üsul hazırlayıblar. Bu, ildırım buludlarında ildırımın əmələ gəlməsini izah edə bilər...
Poliqon xəbər verir ki, tədqiqat Physical Review Letters (PRL) jurnalında dərc edilib.
Havadakı bərk və ya maye mikrohissəciklər - aerozol hissəcikləri - ətrafımızda hər yerdə, tozcuqdan dəniz kənarındakı duz kristallarına qədər var. Avstriyalı tədqiqatçı Andrea Stellner buludlardakı buz kristallarını araşdırır. Bu kristalların necə yük yığdığını anlamaq üçün o, model aerozollardan - şəffaf silikon hissəciklərindən istifadə edir.
Stellner həmkarları ilə birlikdə iki lazer jetinin optik "tələ" əmələ gətirdiyi bir qurğu yaradıb. İçərisində tutulan hissəcik işıq tərəfindən yerində saxlanılır. Tədqiqatçı iki il əvvəl ilk dəfə bir hissəciyi tutanda onu yalnız üç dəqiqə saxlaya bilirdi: indi qurğu bir obyekti həftələrlə saxlaya bilir.
Əvvəlcə alimlər rütubətin hissəciklərin yükünə necə təsir etdiyini ölçmək istəyiblər, lakin lazer şüalarının özlərinin onları yüklədiyini aşkar ediblər. Təhlil göstərdi ki, yük iki foton prosesindən - iki foton eyni anda bir hissəcikdən bir elektronu çıxardıqda - yaranır. Bu, hissəciyə tədricən artan müsbət yük verir.
Yük toplandıqca hissəcik qəfil, spontan partlayışlar şəklində boşalmağa başlayır. Oxşar təsirlərin buludlarda da baş verdiyinə inanılır.
Göy gurultulu buludlarda buz kristalları daha böyük buz dənəcikləri ilə toqquşur və yük mübadiləsi aparır. Zamanla elektrik potensialı ildırımın baş verdiyi nöqtəyə qədər artır. Bir fərziyyə budur ki, ilkin "qığılcımlar" yüksək yüklü buz kristallarından yarana bilər. Lakin buludlarda ölçülmüş elektrik sahəsinin bu prosesi izah etmək üçün çox zəif olduğu hesablanır.
Yeni ISTA qurğusu, lokal boşalmalar yarada bilib-bilmədiklərini anlamaq üçün model "buz" hissəciklərinin yük dinamikasını mikroskopik səviyyədə öyrənməyə imkan verir.
"Zərrəciklərimiz artıq spontan boşalmalar nümayiş etdirir. Təsəvvür edin ki, bir gün onlar kiçik ildırımlar yaratsalar - bu inanılmaz olardı", deyə Stellner bildirib.
Atmosferdəki əsl buz kristalları eksperimental buz kristallarından daha böyük olsa da, tədqiqatçılar mikroskopik prosesləri müşahidə etməyin atmosfer fizikasının əsas sirrlərindən biri olan ildırımın yaranma mexanizmini açmağa kömək edəcəyinə ümid edirlər.
Poliqon.info
