ABŞ-nin Ukrayna və Rusiya Federasiyasını yaxın vaxtlarda imzalamağa çağırdığı 28 bəndlik sülh planının tam mətni yayılıb.
Missiya.Az xəbər verir ki, bu barədə “Axios” portalməlumatyayıb.
Bildirilib ki, Ağ Evin yüksəkrütbəli rəsmisi bu planın Ukrayna üçün asan olmadığını etiraf edib, lakin ABŞ-nin müharibənin sona çatmalı olduğuna inandığını və bitməsə, Ukraynanın çoxgüman ki, daha çox ərazi itirəcəyini bəyan edib.
Mənbənin sözlərinə görə, ABŞ bu planla bağlı Rusiya Prezidentinin xüsusinümayəndəsi Kirill Dmitriyevlə də məsləhətləşib. Dmitriyevlə görüşdən sonra plan Ukrayna Prezidentinin milli təhlükəsizlik müşaviri Rustem Umerovilə də müzakirə olunub.
ABŞ rəsmisi Ukraynanın danışıqlar zamanı bir çoxməqamlara müsbət cavab verdiyinivə bəzi mövqelərini özündə cəmləşdirə bildiyini iddia edib.
Planın tam mətni
1. Ukraynanın suverenliyi təsdiqlənəcək.
2. Ukrayna, Rusiya Federasiyası və Avropa arasında hərtərəfli hücum etməmək paktı bağlanacaq. Son 30 ilin bütün anlaşılmazlıqları həll olunmuş hesab olunacaq.
3. Rusiya qonşu ölkələri işğal etməyəcək, NATO daha da genişlənməyəcək.
4. Qlobal təhlükəsizliyin təmin edilməsi və iqtisadi əməkdaşlıq imkanlarının genişləndirilməsi məqsədilə bütün təhlükəsizlik məsələlərini həll etmək və gərginliyin azaldılmasına şərait yaratmaq üçün ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Rusiya ilə NATO arasında dialoq keçiriləcək.
5. Ukrayna etibarlı təhlükəsizlik zəmanətləri alacaq.
6. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sayı 600 min nəfərlə məhdudlaşdırılacaq.
7. Ukrayna NATO-ya daxil olmayacağını öz konstitusiyasında təsbit etməyə, NATO isə öz nizamnaməsinə Ukraynanın gələcəkdə qəbul olunmayacağına dair müddəanı daxil etməyə razıdır.
8. NATO Ukraynaya qoşun yeritməməyə razıdır.
9. Avropa qırıcıları Polşada yerləşdiriləcək.
10. ABŞ Zəmanəti:
ABŞ zəmanətə görə kompensasiya alacaq;
Ukrayna Rusiyanı işğal etsə, zəmanəti itirəcək;
Rusiya Ukraynanı işğal edərsə, qəti razılaşdırılmış hərbi cavabdan əlavə, bütün qlobal sanksiyalar bərpa olunacaq, yeni ərazilərin tanınması və bu razılaşmanın bütün digər üstünlükləri ləğv ediləcək;
Ukrayna əsassız olaraq Moskva və ya Sankt-Peterburqda raket buraxarsa, təhlükəsizlik zəmanəti etibarsız sayılacaq.
11. Ukrayna Aİ-yə üzvlük hüququna malikdir və bu məsələyə baxılarkən Avropa bazarına qısamüddətli güzəştli çıxış əldə edəcək.
12. Ukraynanın bərpası üçün güclü qlobal tədbirlər paketi:
Texnologiya, məlumat mərkəzləri və süni intellekt daxil olmaqla, sürətlə inkişaf edən sənayelərə investisiya qoymaq üçün Ukrayna İnkişaf Fondunun yaradılması.
Birləşmiş Ştatlar Ukraynanın qaz infrastrukturunun, o cümlədən boru kəmərləri və anbar anbarlarının yenidən qurulması, inkişafı, modernləşdirilməsi və istismarı üçün Ukrayna ilə birgə işləyəcək.
Şəhərlərin və yaşayış massivlərinin yenidən qurulması və müasirləşdirilməsi üçün müharibədən dağılmış ərazilərin bərpası üçün birgə səylər.
İnfrastrukturun inkişafı.
Mədən və təbii ehtiyatlar.
Dünya Bankı bu səyləri sürətləndirmək üçün xüsusi maliyyə paketi hazırlayacaq.
13. Rusiya qlobal iqtisadiyyata reinteqrasiya olunacaq:
Sanksiyaların ləğvi mərhələli şəkildə və ayrı-ayrılıqda müzakirə olunacaq və razılaşdırılacaq.
Birləşmiş Ştatlar enerji, təbii ehtiyatlar, infrastruktur, süni intellekt, məlumat mərkəzləri, Arktikada nadir torpaq mədənlərinin çıxarılması layihələri və digər qarşılıqlı faydalı korporativ imkanlar sahələrində qarşılıqlı inkişaf üçün uzunmüddətli iqtisadi əməkdaşlıq sazişi bağlayacaq.
Rusiya yenidən G8-ə qoşulmağa dəvət olunacaq.
14. Dondurulmuş vəsaitlər aşağıdakı kimi istifadə olunacaq:
Dondurulmuş Rusiya aktivlərinin 100 milyard dolları ABŞ-ın Ukraynada bərpa və investisiya səylərinə yatırılacaq;
ABŞ bu müəssisədən qazancın 50%-ni alacaq. Avropa Ukraynanın yenidən qurulması üçün mövcud sərmayənin həcmini artırmaq üçün 100 milyard dollar əlavə edəcək. Dondurulmuş Avropa fondları dondurulmayacaq.
Qalan dondurulmuş Rusiya vəsaitləri konkret sahələrdə birgə layihələr həyata keçirəcək ayrıca ABŞ-Rusiya investisiya vasitəsinə yatırılacaq. Bu fond münaqişəyə qayıtmamaq üçün güclü stimul yaratmaq üçün münasibətləri gücləndirməyə və ümumi maraqları genişləndirməyə yönəldiləcək.
15. Bu sazişin bütün müddəalarına riayət olunmasını asanlaşdırmaq və təmin etmək üçün ABŞ-Rusiya təhlükəsizlik üzrə birgə işçi qrupu yaradılacaq.
16. Rusiya Avropaya və Ukraynaya təcavüz etməmək siyasətini qanunla təsbit edəcək.
17. ABŞ və Rusiya nüvə silahlarının yayılmaması və nüvə silahlarına nəzarət müqavilələrinin müddətini uzadacaqlar.
18. Ukrayna Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsinə uyğun olaraq nüvəsiz dövlət olmağa razıdır.
19. Zapadnaya AES MAQATE-nin nəzarəti altında işə salınacaq və istehsal olunan elektrik enerjisi Rusiya və Ukrayna arasında bərabər paylanacaq.
20. Hər iki ölkə məktəblərdə və cəmiyyətdə müxtəlif mədəniyyətlərin anlaşılması və tolerantlığının təşviqinə, habelə irqçilik və qərəzli münasibətin aradan qaldırılmasına yönəlmiş təhsil proqramları həyata keçirməyi öhdəsinə götürür:
Ukrayna Aİ-nin dini dözümlülük və dil azlıqlarının qorunması ilə bağlı qaydalarını qəbul edəcək.
Hər iki ölkə bütün ayrı-seçkilik tədbirlərini ləğv etməyə, Ukrayna və Rusiya mediası və təhsilinin hüquqlarına zəmanət verməyə razılaşacaq.
Bütün nasist ideologiyası və fəaliyyətləri rədd edilməli və qadağan edilməlidir.
21. Ərazilər:
Krım, Luqansk və Donetsk , o cümlədən ABŞ tərəfindən de-fakto Rusiya kimi tanınacaq .
Xerson və Zaporojye vilayətlərində təmas xətti boyunca hərbi əməliyyatlar dondurulacaq.
Rusiya 5 regiondan kənarda nəzarət etdiyi digər ərazilərdən imtina edəcək.
Ukrayna qoşunları Donetsk vilayətinin hazırda nəzarət etdikləri hissəsindən çıxarılacaq və bu geri çəkilmə zonası Rusiya Federasiyasına məxsus neytral silahsızlaşdırılmış bufer zonası hesab olunacaq. Rusiya qoşunları bu demilitarizasiya zonasına daxil olmayacaq.
22. Gələcək ərazi tənzimləmələri haqqında sazişdən sonra həm Rusiya Federasiyası, həm də Ukrayna bu razılaşmaları güc yolu ilə dəyişdirməməyi öhdəsinə götürürlər. Bu öhdəliyin pozulması halında heç bir təhlükəsizlik zəmanəti tətbiq edilməyəcək.
23. Rusiya Ukraynanın Dnepr çayından kommersiya fəaliyyəti üçün istifadə etməsinə mane olmayacaq və taxılın Qara dəniz vasitəsilə pulsuz daşınmasına dair razılaşmalar əldə olunacaq.
24. Qarşıda duran məsələləri həll etmək üçün humanitar komitə yaradılacaq:
Qalan bütün məhbuslar və cəsədlər “hamısı hamı üçün” prinsipi ilə dəyişdiriləcək.
Uşaqlar da daxil olmaqla, bütün mülki məhbuslar və girovlar geri qaytarılacaq.
Ailə birləşməsi proqramı həyata keçiriləcək.
Münaqişə qurbanlarının əziyyətini yüngülləşdirmək üçün tədbirlər görüləcək.
25. Ukraynada 100 gün sonra seçkilər keçiriləcək.
26. Bu münaqişədə iştirak edən bütün tərəflər müharibə zamanı etdikləri hərəkətlərə görə tam amnistiya alacaq və gələcəkdə heç bir iddia irəli sürməməyə və ya şikayət etməməyə razılaşacaqlar.
27. Bu müqavilə hüquqi qüvvəyə malikdir. Onun icrasına ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərlik etdiyi Sülh Şurası nəzarət edəcək və zəmanət verəcək. Qanun pozuntularına görə sanksiyalar tətbiq olunacaq.
28. Bütün tərəflər bu memorandumla razılaşdıqdan sonra atəşkəs hər iki tərəf razılaşmanın həyata keçirilməsinə başlamaq üçün razılaşdırılmış nöqtələrə çəkildikdən dərhal sonra qüvvəyə minəcək.
Daşqın HəsənovMissiya.Az
