Birmənalı demək olar ki, “ölümdən sonrakı həyat” hamını maraqlandırır, çünki hamı öləcək və heç kim öz ölümünə biganə deyil. Odur ki, bütün dinlər və bəzi alimlər “ölümdən sonrakı həyat” fərziyyəsini qəbul edirlər. Fərziyyənin mahiyyəti belədir ki, insan öləndə onun ruhu cismindən çıxır və kənarda yaşayır. Bu fərziyyənin tərəfdarları hətta yuxunu ölümün kiçik modeli hesab edirlər. Yəni insan yatanda ruh bədəni müvəqqəti tərk edir və yuxular ruhun gördükləridir. Ammabu fərziyyəni sübut etmək mümkün olmadığı kimi, təkzib etmək də çətindir...
Əvvəla, “ölümdən sonrakı həyat” fərziyyəsi “ bir çox suallara cavab vermir. Bir soruşan yoxdur ki, insanın ondan sonra ölməz olan ruhu ondan qabaq harada idi?! Axı, “məndən qabaqkı mənsiz həyat” anlayışı “məndən sonrakı mənsiz həyat” anlayışından az maraqlı deyil, bizə qalan da bu iki sonsuzluq arasında bir göz qırpımı qədər qısa görünən real həyatdır. Bu nöqteyi-nəzərdən, induslar və buddistlər haqlıdırlar, onlar öz dini nəzəriyyələrində insanın «ölümdən sonrakı həyatı»na uyğun olaraq, doğuluşdan əvvəlki – birinci həyatının olduğunu təsəvvür edirlər.
Sonra, ruhun ölən cismi tərk etməsi yalnız insana, ya bütün canlılara aiddir?! Məsələn, primatlar, yəni insana bənzər canlılar öləndə, onların ruhu cismini tərk edirmi? Etmirsə, niyə etmir, axı, primatlar bütün anlamlarda insana yaxındırlar, hətta ağıllı və şüurludurlar. Onları insanlardan fərqləndirən bəzən ancaq Allaha inam olur. Maraqlıdır, bu fərziyyə başqa məməlilərə, quşlara və balıqlara, canlı təbiətin bir hissəsi olan bitkilərə aiddirmi, aid deyilsə, niyə aid deyil? Deməli, əsaslı suallar çoxdur, məntiqli cavablar isə, yoxdur...
Bəli, “ölümdən sonrakı həyat” fərziyyəsi bütün dinlərin əsas sütunlarından biridir. Hətta səmavi dinlərdə belə bir yanaşma mövcuddur ki, axirətə inanmayanlar iman gətirənlərdən sayılmır. Yəni iman gətirən insan inanmalıdır ki, bu dünyada həyat müvəqqətidir, o dünyada yaşamaq üçün bir imtahan müddətidir. Nə vaxtsa “Qiyamət günü” baş verəcək, bütün ölənlər diriləcək və Haqq qarşısında müvəqqəti dünyada etdiklərinə görə “cavab” verəcək. İmtahandan keçənlər əbədi cənnətə, keçməyənlər əbədi cəhənnəmə düşəcək. Doğrudur, inandırıcı deyildir, amma təsdiq etmək mümkün olmadığı kimi, təkzib etmək də çətindir. Zira, haqq dünyasından gələn, xəbər gətirən yoxdur...
Yuxarıda deyildiyi kimi, bəzi alimlər də “ölümdən sonrakı həyat” fərziyyəsini reallıq kimi qələmə verirlər. Hazırda hətta elmi səviyyələrdə «Ölümdən sonrakı həyat» (!?), «Ruhların ölməzliyi» haqqında ktablar yazılır, tədqiqatlar aparılır. Bu əsərlər, bir qayda olaraq, “kilinik ölüm” keçirən adamların fikirlərinə, dediklərinə əsaslanır. Maraqlıdır ki, bu fikirlər əsasən üst-üstə düşür. Guya onlar qaranlıq tunellə uçurlar, tunelin sonunda işıq görünür. Onlar özlərini rahat hiss edirlər və qayıtmaq istəmirlər. İşıq isə, onlara deyir (necə?!) hələ vaxtı deil və geri qaytarır...
Bilənlər bilir, bilməyənlər üçün deyim ki, “kilinik ölüm” ürəyin tam dayanması ilə beyin hüceyrələrinin kütləvi məhv olması arasında 5-10 dəqiqəlik vaxt müddətidir. Bundan sonra “bioloji ölüm” baş verir və insan həyatını itirir. Qeyd etmək lazımdır ki, ürək tam dayanmayıbsa, dəqiqədə bir-iki dəfə vurursa, “kilinik ölüm” də uzana, hətta bir-iki gün çəkə bilər. (Odur ki, xristianlar ölən adamı 3 gündən sonra dəfn edirlər.)
Klinik ölüm zamanı insan müxtəlif yuxular görə, yadda saxlaya və ayılandan sonra nəql edə bilər. Hətta lazım gələrsə, fantaziyasını işə sala, “qaranlıq tunel və tunelin sonunda işıq” haqqında oxuduqlqrını və eşitdiklərini danışa bilər. Bizim bu fikirlərə inanmaq öhdəliyimiz olmadığı kimi, inanmamaq haqqımız da yoxdur... Dostların fikirləri isə, maraqlıdır...
Qalib ARİF
(“Qısa qeydlər” silsiləsindən)
Xəbər 5 dəfə oxunub.
Əvvəla, “ölümdən sonrakı həyat” fərziyyəsi “ bir çox suallara cavab vermir. Bir soruşan yoxdur ki, insanın ondan sonra ölməz olan ruhu ondan qabaq harada idi?! Axı, “məndən qabaqkı mənsiz həyat” anlayışı “məndən sonrakı mənsiz həyat” anlayışından az maraqlı deyil, bizə qalan da bu iki sonsuzluq arasında bir göz qırpımı qədər qısa görünən real həyatdır. Bu nöqteyi-nəzərdən, induslar və buddistlər haqlıdırlar, onlar öz dini nəzəriyyələrində insanın «ölümdən sonrakı həyatı»na uyğun olaraq, doğuluşdan əvvəlki – birinci həyatının olduğunu təsəvvür edirlər.
Sonra, ruhun ölən cismi tərk etməsi yalnız insana, ya bütün canlılara aiddir?! Məsələn, primatlar, yəni insana bənzər canlılar öləndə, onların ruhu cismini tərk edirmi? Etmirsə, niyə etmir, axı, primatlar bütün anlamlarda insana yaxındırlar, hətta ağıllı və şüurludurlar. Onları insanlardan fərqləndirən bəzən ancaq Allaha inam olur. Maraqlıdır, bu fərziyyə başqa məməlilərə, quşlara və balıqlara, canlı təbiətin bir hissəsi olan bitkilərə aiddirmi, aid deyilsə, niyə aid deyil? Deməli, əsaslı suallar çoxdur, məntiqli cavablar isə, yoxdur...
Bəli, “ölümdən sonrakı həyat” fərziyyəsi bütün dinlərin əsas sütunlarından biridir. Hətta səmavi dinlərdə belə bir yanaşma mövcuddur ki, axirətə inanmayanlar iman gətirənlərdən sayılmır. Yəni iman gətirən insan inanmalıdır ki, bu dünyada həyat müvəqqətidir, o dünyada yaşamaq üçün bir imtahan müddətidir. Nə vaxtsa “Qiyamət günü” baş verəcək, bütün ölənlər diriləcək və Haqq qarşısında müvəqqəti dünyada etdiklərinə görə “cavab” verəcək. İmtahandan keçənlər əbədi cənnətə, keçməyənlər əbədi cəhənnəmə düşəcək. Doğrudur, inandırıcı deyildir, amma təsdiq etmək mümkün olmadığı kimi, təkzib etmək də çətindir. Zira, haqq dünyasından gələn, xəbər gətirən yoxdur...
Yuxarıda deyildiyi kimi, bəzi alimlər də “ölümdən sonrakı həyat” fərziyyəsini reallıq kimi qələmə verirlər. Hazırda hətta elmi səviyyələrdə «Ölümdən sonrakı həyat» (!?), «Ruhların ölməzliyi» haqqında ktablar yazılır, tədqiqatlar aparılır. Bu əsərlər, bir qayda olaraq, “kilinik ölüm” keçirən adamların fikirlərinə, dediklərinə əsaslanır. Maraqlıdır ki, bu fikirlər əsasən üst-üstə düşür. Guya onlar qaranlıq tunellə uçurlar, tunelin sonunda işıq görünür. Onlar özlərini rahat hiss edirlər və qayıtmaq istəmirlər. İşıq isə, onlara deyir (necə?!) hələ vaxtı deil və geri qaytarır...
Bilənlər bilir, bilməyənlər üçün deyim ki, “kilinik ölüm” ürəyin tam dayanması ilə beyin hüceyrələrinin kütləvi məhv olması arasında 5-10 dəqiqəlik vaxt müddətidir. Bundan sonra “bioloji ölüm” baş verir və insan həyatını itirir. Qeyd etmək lazımdır ki, ürək tam dayanmayıbsa, dəqiqədə bir-iki dəfə vurursa, “kilinik ölüm” də uzana, hətta bir-iki gün çəkə bilər. (Odur ki, xristianlar ölən adamı 3 gündən sonra dəfn edirlər.)
Klinik ölüm zamanı insan müxtəlif yuxular görə, yadda saxlaya və ayılandan sonra nəql edə bilər. Hətta lazım gələrsə, fantaziyasını işə sala, “qaranlıq tunel və tunelin sonunda işıq” haqqında oxuduqlqrını və eşitdiklərini danışa bilər. Bizim bu fikirlərə inanmaq öhdəliyimiz olmadığı kimi, inanmamaq haqqımız da yoxdur... Dostların fikirləri isə, maraqlıdır...
Qalib ARİF
(“Qısa qeydlər” silsiləsindən)
Xəbər 5 dəfə oxunub.
