Buz təbəqəsinin ən yüksək hissəsində, dəniz səviyyəsindən 3800-4050 metr yüksəklikdə ağlasığmaz dərəcədə aşağı temperatur qeydə alınıb.
Yer kürəsinin ən soyuq yeri Şərqi Antarktika yaylasıdır.
NOCOMMENT.az lent.az-a istinadən xəbər verir ki, bu kimsəsiz səhrada, 1983-cü il iyulun 23-də “Vostok” stansiyasında havanın temperaturu təxminən -89,2°C-yə düşüb ki, bu da oradakı orta illik temperaturdan xeyli aşağı olub.
Qeyd olunur ki, o vaxtdan bəri ucqar Şərqi Antarktika yaylasında daha da aşağı temperaturlar qeydə alınıb.
Kolorado Universitetinin Boulder şəhərindəki Milli qar və buz məlumat mərkəzinin araşdırmaçıları 2004-cü ildən 2016-cı ilə qədər Şərqi Antarktidada toplanmış peyk məlumatlarını təhlil ediblər.
Nəticələr göstərib ki, Şərqi Antarktika yaylasının “Vostok” stansiyasının üstündəki bəzi ərazilərində, qışın ortasında, günəşin aylarla parlamadığı zaman temperatur təxminən -98°C-yə çatıb.
Maraqlıdır ki, buz təbəqəsinin ən yüksək nöqtəsində, dəniz səviyyəsindən 3800 metrdən 4050 metrə qədər yüksəkliklərdə ağlasığmaz dərəcədə aşağı temperatur qeydə alınıb.
Tədqiqatçılar həmçinin qeyd ediblər ki, “ultrasoyuq şərait” güclü Antarktika qütb burulğanının – qitəni əhatə edən və görünməz bir divar kimi soyuq havanı içərisinə yığan güclü külək kütləsinin iştirakı ilə daha çox baş verir. Məqalədə deyilir:
“Bunlar təbiətin özü tərəfindən yaradılan təbii temperaturlardır. Lakin yüksək texnologiyalı avadanlıqlardan istifadə edən laboratoriya təcrübələrində daha aşağı temperaturlar süni şəkildə yaradılıb”.
Ən aşağı temperatur rekordları
Mütləq sıfır – 0 dərəcə Kelvin və ya -273.15°C (-459.67°F) – mümkün temperatur azalmasının fundamental fiziki həddidir. Termodinamikanın üçüncü qanunu bu nöqtənin əlçatmaz olduğunu bildirir, lakin elm adamları ona getdikcə daha da yaxınlaşmaqda qərarlıdırlar.
2021-ci ildə alman alimlərindən ibarət bir qrup, qazı mütləq sıfırdan cəmi bir neçə addım aralıda – 38 pikokelvin qədər soyutmaqla indiyə qədər qeydə alınan ən aşağı temperatur üçün yeni bir rekord müəyyən edib.
Onlar bunu nəhəng bir qüllədən kvant maddəsi atmaqla ediblər. Təxminən 100.000 rubidium atomu 110 metrlik qüllənin yuxarı hissəsində yerləşən maqnit tələsinə yüklənib. Tələ “maddə-dalğa linzası” kimi çıxış edərək atomları o qədər dəqiqliklə sıxışdırıb ki, onlar minlərlə atomun tək, xəyali hissəcik dalğası kimi hərəkət etdiyi qəribə bir kvant vəziyyətinə – Bose-Eynşteyn kondensatına (BEC) çöküblər.
Daha sonra atomlar buraxılıb. Tələ bağlandıqdan sonra kondensat genişlənib və daha da soyuyub və qüllədən düşüb. Cihazlar onun iki saniyəlik düşməsini izləyib və bu ultra soyuq kvant buludunun hər hərəkətini qeyd edib.
Maraqlıdır ki, bu, insan anlayışında tam soyuq deyil, lakin bir neçə on pikokelvin temperaturunda atomların çətinliklə hərəkət etdiyi və maddənin adi qanunlarının yolunu kvant fizikasının qəribə aləminə verdiyi bir soyuqdur.
