Qlobal istiləşmədən ən çox İndoneziya, Şri-Lanka, Tayland, Vyetnam və regionun digər ölkələri əziyyət çəkir.
HİT.az xəbər verir ki, bu barədə "AP News" materialında deyilir.
"Asiyada ölümcül daşqınlar təsadüfi deyil. Onlar iqlim xəbərdarlığıdır", deyə alimlər bildirirlər.
Jurnalistlərin sözlərinə görə, bu il Cənub-Şərqi Asiya qeyri-adi dərəcədə güclü daşqınlardan zərər çəkib, gec fırtınalar və aramsız yağışlar bir çox yeri təəccübləndirib. İndoneziya, Şri-Lanka və Taylandda baş verən dağıdıcı daşqınlar və torpaq sürüşmələri nəticəsində ölənlərin sayı 1400-ü keçib, 1000-dən çox insan hələ də itkin düşüb. Körpülər və yollar yuyulduqdan sonra İndoneziyada bütün kəndlər əlaqəsiz qalıb. Şri-Lankada minlərlə insan təmiz susuz qalıb.
Malayziya hələ də ən pis daşqınlarından birindən əziyyət çəkir, üç nəfər ölüb, minlərlə insan evsiz qalıb. Bu arada, Vyetnam və Filippin yüzlərlə insanın ölümünə səbəb olan dağıdıcı fırtına və daşqınlarla üzləşib. Lakin iqlim alimləri yeni bir dağıdıcı fırtına, daşqın və dağıntı gözləyirlər.
Malayziyanın Kuala Lumpur şəhərindəki Sunway Planet Sağlamlığı beyin mərkəzinə rəhbərlik edən Cəmilə Mahmud bildirib ki, Cənub-Şərqi Asiya 2026-cı ildə və ondan dərhal sonra uzun illər ərzində ekstremal hava şəraitinin davam etməsi və potensial pisləşməsinə hazırlaşmalıdır.
Alimlər kataklizmlərin gücünün və tezliyinin artmasını atmosferdəki karbon qazının artması ilə əlaqələndirirlər ki, bu da Yer kürəsindən istilik itkisinin qarşısını alır. 2024-cü ildə atmosferdəki istiliyi tutan karbon qazının səviyyəsi rekord həddə yüksəlib. BMT-nin Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatının məlumatına görə, bu, iqlimin istiləşməsinə səbəb olub və daha ekstremal hava şəraitinə səbəb olub.
Asiya bu dəyişikliklərin əsas zərbəsini çəkir və qlobal orta göstəricidən təxminən iki dəfə sürətli istiləşir. Alimlər ekstremal hava hadisələrinin intensivliyinin və tezliyinin artdığına razıdırlar.
"Yüksək okean temperaturu fırtınalar üçün daha çox enerji təmin edir, onları daha güclü və daha rütubətli edir, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi isə fırtına dalğalarını artırır", deyə Honkonq Şəhər Universitetinin yer elmləri professoru Benjamin Qorton bildirib.
Ən kasıb və karbon emissiyalarına az töhfə verən ölkələr iqlim dəyişikliyindən ən çox təsirlənənlərdir. Ölkələr iqlim dəyişikliyindən ildə milyardlarla dollar itirirlər. Vyetnam bu ilin ilk 11 ayında daşqınlar, sürüşmələr və fırtınalardan 3 milyard dollardan çox itki təxmin edir.
Tayland hökumətinin məlumatları qeyri-müəyyəndir, lakin Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi avqust ayından bəri kənd təsərrüfatı itkilərini təxminən 47 milyon dollar olaraq qiymətləndirir. Kasikorn Tədqiqat Mərkəzinin hesablamalarına görə, təkcə Taylandın cənubunda noyabr ayında baş verən daşqınlar təxminən 781 milyon dollar ziyan vurub ki, bu da ÜDM-in 0,1%-ni azalda bilər.
Maliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, İndoneziyanın bu il üçün itkiləri barədə məlumatları yoxdur, lakin onun orta illik fəlakət itkiləri 1,37 milyard dollardır. Qlobal karbon emissiyalarının az bir hissəsini təşkil edən, lakin sərvətinin böyük hissəsini xarici borcların ödənilməsinə xərcləyərkən iqlim dəyişikliyinin ön cəbhəsində olan Şri-Lanka üçün təbii fəlakətlərin xərcləri əlavə yükdür.
Samir
