Azərbaycanda “xırda xuliqanlıq” anlayışı genişləndirilir. Milli Məclisin müvafiq komitələrinin birgə iclasında İnzibati Xətalar Məcəlləsinə və “İnformasiya haqqında” Qanuna dəyişikliklər müzakirə olunub.
Yeni dəyişikliklərə görə, cəmiyyətə açıqca hörmətsizlik göstərən hərəkətlər də xırda xuliqanlıq sayılacaq.
Bu cür hallara görə 50–100 manat cərimə və zərurət olduqda 15 günədək inzibati həbs tətbiq edilə bilər. Əgər bu hərəkətlər internetdə kütləvi şəkildə nümayiş olunursa (məsələn, əxlaqsız ifadələr, qeyri-etik jestlər, bədən hissələrinin əxlaqa zidd göstərilməsi), cərimə 500–1000 manat olacaq. Zərurət yaranarsa 30 günədək inzibati həbs nəzərdə tutulur. Bu qaydalar yalnız cinayət məsuliyyəti yaratmayan hallara şamil olunacaq.
Qanun layihəsi xüsusilə sosial şəbəkələrdə artan qeyri-etik davranışlar, mənəvi dəyərlərə zidd paylaşımlar və çağırışların qarşısını almağa yönəlib.
“Cəmiyyətə açıqca hörmətsizlik” nə deməkdir?
Bu ifadə ictimai yerdə və ya internetdə insanların əksəriyyətinin qəbul etdiyi mənəvi-etik normaları qəsdən pozmaq, onları təhqir edən, narahat edən və ya özündə laqeydlik, kobudluq göstərən davranış sərgiləmək kimi başa düşülür.
Yəni açıq şəkildə təhqir, söyüş, alçaldıcı ifadələr, kobud jestlər, qeyri-etik hərəkətlər, cəmiyyətin dəyərlərinə zidd davranışların nümayişi, sosial şəbəkədə insanları narahat edən, əxlaqa uyğun olmayan görüntülər paylaşmaq “cəmiyyətə açıqca hörmətsizlik” hesab edilə bilər.
Hüquqşünas Adəm Məmmədov Modern.az-a açıqlamasında bildirib ki, insanın şəxsiyyətinə toxunan istənilən halı təhqiramiz hesab edilə bilər.
“Təhqirin sözdə ifadə olunmasına gəlincə, deyə bilərəm ki, sözün təhqir olub-olmamasını bilmək lazımdır. Bunun üçün linqvistik ekspertiza var. Milli Elmlər Akademiyası, ədliyyə orqanı təhqir hesab olunan sözləri müəyyən edən qurumlardır. İnsanlar da, nəyin söyüş olduğunu bilir. Mütəxəssis rəyi spesifik hallar üçündür”.
Hüquqşünas dəyişikliyin hər bir detalına ayrı-ayrılıqda münasibət bildirərək deyib ki, kimsə bədənini əxlaq normalarına və milli-mənəvi dəyərlərə zidd formada göstərirsə, belə şəxslərə yanaşma başqa cür olmalıdır:
“Toplum istər real həyatda, itərsə də sosial şəbəkə yayımlarında açıq-saçıq geyinən şəxslərə qarşı maraq göstərir. Şəxs də bilərəkdən belə edir. Adamların nəyə baxdığından istifadə edərək öz maraqlarını güdür. Bizdə hər şeydən sui-istifadə edirlər. Elə spesifik cəmiyyətik ki, başqa millətlərlə müqayisə etməkdə çətinlik çəkirəm. Geyimlə bağlı heç bir ölkədə belə müzakirələr getmir. Bizdə isə respublika səviyyəsinə qalxır. Bunun səbəbi savadsızlıqdır. Maarifləndirmə aparılmalıdır. Qanunla düzələn deyil. Əlacı elm öyrənməkdə, oxumaqdadır. Cəmiyyət də belə şəxslərə qarşı laqeyd olmalıdır, diqqət mərkəzində saxlamamalıdır”.
Cavid Zahidoğlu
