Bakı, 29 iyun, N.Məmmədova, AZƏRTAC
Yekaterinburqda baş verən insident və Rusiyadakı fikir liderlərinin anti-Azərbaycan xarakterli çıxışları iki ölkə arasında onsuz da mürəkkəb olan münasibətləri daha da gərginləşdirərək demək olar ki, böhran həddinə gətirib çıxarır.
Bu fikri politoloq İlqar Vəlizadə Yekaterinburqda azərbaycanlıların evlərində keçirilmiş reydləri AZƏRTAC-a şərh edərkən söyləyib.
İyunun 27-si səhər saatlarında Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən Yekaterinburqda azərbaycanlıların yaşadığı ondan çox mənzildə aparılan əməliyyat nəticəsində çoxlu sayda şəxslər, o cümlədən Ağdamdan olan Səfərovlar ailəsinin üzvləri saxlanılıb. İki qardaş – Ziyəddin və Hüseyn Səfərovlar öldürülüb, bir neçə nəfər isə xəstəxanaya yerləşdirilib.
“Yekaterinburqda baş verənlər heç bir çərçivəyə sığmır, çünki hüquq-mühafizə orqanlarının hərəkətlərini onların səlahiyyətləri çərçivəsində qiymətləndirmək mümkün deyil. Görünən odur ki, xüsusilə də Səfərovlar ailəsinin nümayəndələrinin ifadələrindən belə nəticə çıxır ki, onlara qarşı zor tətbiq edilməklə qanunsuz hərəkət edilib, bu isə hüquq-mühafizə orqanlarının səlahiyyətlərini aşmasına, həm ölkə qanunlarını, həm də Rusiya Federasiyasının hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyəti haqqında normaları pozmasına dəlalət edir. Bir daha qeyd edirəm ki, biz bu məlumatları şahidlərin və iştirakçıların söylədiklərinə əsaslanaraq deyirik və hazırda belə bir mənzərə yaranır ki, məhz rəsmi hakimiyyət orqanlarının səlahiyyət həddini aşması mənfi nəticələrə səbəb olaraq Yekaterinburqda azərbaycanlıların ölməsinə gətirib çıxarıb”, – deyə İ.Vəlizadə bildirib.
Onun sözlərinə görə, yaranmış vəziyyətdə obyektiv istintaqa əsaslanmaq lazımdır, buna görə də Azərbaycan tərəfi, yəni Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyi öz bəyanatında azərbaycanlıların ölümü ilə nəticələnən hadisələrin Rusiya qanunvericiliyinə uyğun olaraq hərtərəfli araşdırılmasının, günahkarların müəyyən edilərək onlara qarşı Rusiya Federasiyasının Cinayət Məcəlləsinə uyğun tədbirlərin görülməsinin vacibliyini vurğulayıb.
“Bunun fonunda Rusiya ictimai-siyasi dairələrinin bəzi nümayəndələrinin qızışdırdığı qeyri-sağlam media müzakirələrinin də şahidi oluruq. Xüsusilə Rusiya Federasiyası Federal Məclisinin Dövlət Dumasının sədr müavini Pyotr Tolstoyun azərbaycanlılara qarşı daha sərt tədbirlərin görülməsi, Azərbaycanın “qarışmasının məhdudlaşdırılması” barədə fikirləri var. O, Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatını Rusiyanın daxili işlərinə qarışmaq kimi qiymətləndirib və bildirib ki, Rusiya hüquq-mühafizə orqanlarının bu cür hərəkət etmək hüququ var, Azərbaycan isə buna müdaxilə etmək, göstəriş vermək və ya şərt qoymaq hüququna malik deyil. Lakin belə yanaşmalar həqiqəti əks etdirmir. Rusiya ictimaiyyətinin bəzi nümayəndələri bütün saxlanılanların Rusiya vətəndaşı olduğunu iddia edir, halbuki onlardan bəziləri ümumiyyətlə Rusiya vətəndaşı olmayıb, bəziləri isə ikili vətəndaşlığa sahibdir, yəni həm Rusiya, həm də Azərbaycan vətəndaşıdır. Bu baxımdan, Azərbaycan tərəfi ədalətli istintaq tələb etmək hüququna malikdir, çünki söhbət həm də Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarından gedir. Ehtimal etmək olar ki, Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının taleyi ilə bağlı rəsmi Bakı Moskvaya müraciət edərək işin bütün halları barədə izahat tələb edə və hətta öz istintaqını başlada bilər. Bir daha vurğulayıram ki, söhbət Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarından gedir və Azərbaycan tərəfinin belə müraciətlər ünvanlamaq haqqı var”, – deyə ekspert bildirib.
İ.Vəlizadə qeyd edib ki, Rusiyanın bəzi “YouTube” kanallarında Pyotr Tolstoya istinadla Azərbaycanın guya “çox sərbəst davranmağa başladığı və Rusiyanın kim olduğunu unutduğu” kimi ifadələr səsləndirilir. Politoloq bildirib ki, bu cür dolayı hədələr kim tərəfindən deyilməsindən asılı olmayaraq yolverilməzdir və ölkələr arasında “Müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyətinə haqqında Bəyannamə”nin ruhuna və mətninə ziddir.
“İkitərəfli münasibətlər fonuna gəlincə, təəssüf ki, Bakı–Qroznı marşrutu üzrə uçan AZAL təyyarəsinin vurulmasından sonra iki ölkə arasında dialoq ciddi şəkildə pozulub. Azərbaycanın Rusiya tərəfinə tələbləri tam yerinə yetirilməyib, Azərbaycan hələ də ilkin istintaq nəticələrini almayıb, halbuki buna haqqı var. İndi bu ciddi gərginliyin fonunda daha bir insident baş verdi ki, bu da ikitərəfli münasibətləri xeyli pisləşdirərək demək olar ki, böhran vəziyyətinə gətirib çıxarır. Dünən Rusiya Federasiyası Baş nazirinin müavini, Azərbaycan-Rusiya hökumətlərarası komissiyasının həmsədri Aleksey Overçukun Azərbaycana planlaşdırılan səfəri ləğv edilib ki, bu da münasibətlərin pisləşməsinin daha bir göstəricisidir”, – deyə İ.Vəlizadə bildirib.
Onun fikrincə, regionda və dünyada baş verənlər, Rusiya Federasiyasına qarşı tənqidlərin artması, təkcə ənənəvi geosiyasi rəqiblərdən deyil, hətta Moskva ilə normal münasibətləri olan postsovet ölkələrindən də tənqidlərin gəlməsi fonunda Azərbaycan–Rusiya münasibətlərindəki böhran əlamətləri xüsusi əhəmiyyət daşıya bilər. Əlbəttə, arzu edilən odur ki, münasibətlər tamamilə başqa məcrada inkişaf etsin, çünki bir çox regional və beynəlxalq məsələlərdə iki ölkənin maraqları üst-üstə düşür. Lakin bu böhran vəziyyəti son illər ardıcıl inkişaf edən münasibətlərin təbii gedişinə zərbə vurur və gördüyümüz kimi, bütün bunlar Azərbaycanın günahı ucbatından baş verməyib. Konkret olaraq Yekaterinburqdakı faciəyə gəlincə, bir daha diqqətə çatdırmaq istərdim ki, bu, hüquq-mühafizə orqanlarının səlahiyyətlərini aşması səbəbindən baş verib.
Bir daha vurğulamaq istərdim ki, bu faciəli hadisədən istifadə edərək özünə imic qazanmağa, mövcud gərginliyi daha da artırmağa çalışan bəzi fikir liderlərinin anti-Azərbaycan xarakterli çıxışları yolverilməzdir və artıq gərgin olan Azərbaycan–Rusiya münasibətlərini daha da çətin vəziyyətə salırlar. Eyni zamanda, Rusiya Federasiyasının rəsmi şəxslərini öz media orqanlarını və siyasətçilərini təxribatçı bəyanatlar verməməyə, Azərbaycana qarşı ehtiram nümayiş etdirməyə çağırmağa səsləyirəm. Çünki bu cür təxribat xarakterli açıqlamalar münasibətlərdəki böhranı dərinləşdirir və vəziyyətin pisləşməsinə səbəb olur. Azərbaycan tərəfi haqlı olaraq ümid edir ki, Rusiya tərəfi Yekaterinburqda saxlanılan və qeyri-qanuni davranış metodlarına məruz qalan Səfərovlar ailəsinin bir çox üzvü də daxil olmaqla Azərbaycan Respublikası vətəndaşları ilə bağlı obyektiv istintaq keçirilməsi tələbinə reaksiya verəcək”, – deyə ekspert fikrini yekunlaşdırıb.
