ABŞ dövlət katibi Marko Rubio “ABC News”a müsahibəsində bildirib ki, Donetsk, Luqansk, Xerson, Zaporojye və Krımın Rusiyanın nəzarətinə keçməsi ideyası Vaşinqton tərəfindən qəbul edilmir.
Onun sözlərinə görə, ukraynalılar belə güzəştlərə hazır deyillər və heç kim onları buna məcbur edə bilməz. Rubio qeyd edib ki, hətta sülh sazişi bağlansa belə, işğal olunmuş ərazilərin verilməsi nəzərdə tutulmur.
O, həmçinin əlavə edib ki, ABŞ-nin məqsədi düşmənçiliyi dayandırmaq və sülhün təmin edilməsidir, amma proses asan olmayacaq. Amerikanın mövqeyinə görə, yekun qərarı yalnız Ukrayna verə bilər, Rusiya isə sülh üçün Kiyevlə birbaşa danışıqlar aparmalıdır.
ABŞ dövlət katibi Marko Rubionun açıqlamaları Vaşinqtonun Ukrayna ilə bağlı strateji mövqeyini bir daha ortaya qoyur. Onun sözlərindən görünür ki, ABŞ Donbas və digər işğal edilmiş ərazilərin Rusiya nəzarətinə keçməsini heç bir halda qəbul etmir və bu məsələni müzakirə mövzusu kimi belə görmək istəmir. Əslində, bu, həm beynəlxalq hüquqa əsaslanan prinsiplərə söykənir, həm də Ukraynanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyən Qərb siyasətinin dəyişməz xəttini göstərir.
Rubionun vurğuladığı ən mühüm məqam odur ki, güzəşt məsələsi yalnız Ukraynanın qərarı ola bilər. Bu yanaşma ABŞ-nin prosesdə vasitəçi rolunu ön plana çıxarır, amma tərəf olaraq birbaşa razılaşdırıcı mövqedə olmadığını da nümayiş etdirir. Başqa sözlə, Vaşinqton özünü Ukraynanın maraqlarını müdafiə edən əsas güc kimi təqdim etsə də, yekun sülhün yalnız Kiyev-Moskva danışıqlarından keçdiyini qəbul edir.
Rubionun çıxışında həm də ikili xətt görünür. Bir tərəfdən ABŞ diplomatiyası sülh sazişinə ümid bəsləyir, digər tərəfdən isə Rusiyaya qarşı əlavə sanksiya təhdidləri irəli sürülür. Bu, Tramp administrasiyasının klassik yanaşmasını xatırladır: bir tərəfdən təzyiq, digər tərəfdən dialoqu açıq saxlamaq. Bu yanaşma ilə Vaşinqton Moskvanı danışıqlara məcbur etməyi, amma eyni zamanda körpüləri tam yandırmamağı hədəfləyir.
Xüsusi diqqətçəkən məqam Rubionun Putinin roluna verdiyi dəyərdir. Onun sözlərinə görə, istənilən sülh prosesində Putin əsas fiqurdur və onun iştirakı olmadan heç bir real nəticə əldə edilə bilməz. Bu yanaşma Rusiya liderinin beynəlxalq arenada hələ də vacib oyunçu olduğunu qəbul etmək deməkdir. Əslində, bu, həm də Qərbin Ukrayna müharibəsini yalnız hərbi güc balansı ilə deyil, geosiyasi liderlik amili ilə də dəyərləndirdiyini göstərir.
Bu gün Vaşinqtonda keçiriləcək Tramp-Zelenski görüşü ABŞ-nin Ukraynaya dəstəyini bir daha nümayiş etdirmək məqsədi daşıyır. Lakin Rubionun etiraf etdiyi kimi, bu görüşdən dərhal sülh razılaşması gözlənilmir. Alyaska sammitində ukraynalıların iştirakı olmadan əldə edilən nəticələr məhdud qaldığı üçün Vaşinqton indi Kiyevi danışıqlar prosesinə daha aktiv şəkildə daxil etməyə çalışır.
Nəticə etibarilə, ABŞ-nin mövqeyi aydındır: ərazi güzəştləri danışıqların mövzusu deyil, sülh yalnız Ukraynanın qərarına əsaslana bilər. Amma reallıq göstərir ki, müharibənin bitməsi üçün Moskvanın da razılığı lazımdır. Bu isə Vaşinqtonun qarşısında ciddi paradoks yaradır: bir tərəfdən Rusiya ilə sərt təzyiq siyasəti, digər tərəfdən isə məcburi ünsiyyət zərurəti. ABŞ diplomatiyasının növbəti aylar üçün əsas imtahanı da məhz bu balansı qorumaq olacaq.
Züriyə Qarayeva
