“GünÉÅdÉn rÉng alan bir saf qanım var
MÉnim dÉ yurdum var, qÉhrÉmanım var”
S. VurÄun
AzÉrbaycan xalqının taleyindÉ böyük ÉhÉmiyyÉt daÅıyan elÉ günlÉr var ki, hÉmin günlÉrdÉ onun gÉlÉcÉk hÉyatını müÉyyÉn edÉn mühüm baÅlanÄıcların Ésası qoyulub. BelÉ günlÉrdÉn Én önÉmlisi tariximizÉ qızıl hÉrflÉrlÉ yazılmıŠ15 Ä°yun – Milli QurtuluÅ Günüdür. Milli QurtuluÅ Günü AzÉrbaycan xalqı üçün sadÉcÉ tÉqvim bayramı deyil, böyük ictimai, siyasi vÉ tarixi ÉhÉmiyyÉtÉ malik bir gündür. Ä°yunun 15-i xalqımız üçün Ésl qurtuluÅ tarixidir. Bu tarixi yaradan isÉ AzÉrbaycanın müstÉqilliyinin qorunub saxlanmasında, möhkÉmlÉnmÉsindÉ, inkiÅafında müstÉsna rol oynayan, daim xalqına arxalanan HeydÉr Æliyevdir.
QurtuluÅ Günü iÅıÄın qaranlıq, xeyirin ÅÉr üzÉrindÉki möhtÉÅÉm qÉlÉbÉsi kimi böyük tarixi ÉhÉmiyyÉtÉ malikdir.AzÉrbaycanda baÅ verÉn hadisÉlÉrin canlı Åahidi olaraq, yaÅadıÄımız hÉyatın mÉnzÉrÉsini onun gözü önündÉ canlandırmaÄa çalıÅıram.HÉmin qaranlıq dövrdÉn keçÉn bir AzÉrbaycan vÉtÉndaÅı kimi yeni, müstÉqil bir dövlÉtin formalaÅması üçün bir o qÉdÉr dÉ böyük olmayan zaman kÉsiyindÉ bir vaxtlar tÉsÉvvür belÉ edÉ bilmÉyÉcÉyimiz nÉticÉ ÉldÉ etdiyimizi düÅünürÉm. TÉÉssüf ki, insan yaxÅı hÉyata çox tez alıÅır vÉ bÉzÉn geriyÉ boylanmaq, keçilÉn yola nÉzÉr salmaq, çÉtinliklÉri xatırlamaq belÉ istÉmir.
DövlÉtin, sadÉcÉ daÄıntıları var vÉ bu daÄıntıları toplamaÄa, ümidsizliyÉ düçar olmuÅ AzÉrbaycan vÉtÉndaÅlarını qaranlıqdan iÅıÄa çıxarmaÄa kimsÉnin gücünün çatmayacaÄı reallıÄı insanları daha çox qorxudur.BelÉ bir ÅÉraitdÉ xalq özünün yeganÉ ümid yerini, onu bu bÉlalardan xilas edÉ bilÉcÉk ÅÆXSÄ°YYÆTÄ° hakimiyyÉtÉ dÉvÉt etmÉkdÉn baÅqa yol görmürdü. VÉ AzÉrbaycanın böyük oÄlu canı qÉdÉr sevdiyi xalqını tÉk qoymadı, sÉsinÉ sÉs verdi, öz iÅıqlı zÉkası, qÉtiyyÉti, cÉsarÉti ilÉ bütün çÉtinliklÉrÉ sinÉ gÉrdi, ölkÉni separatizm dalÄasından, parçalanmalardan, vÉtÉndaÅ müharibÉsindÉn qorudu, dövlÉtin bütün institutlarını yumruq kimi toparladı, nizami ordu yaratdı, müstÉqil AzÉrbaycanın ilk konstitusiyasının hazırlanmasına rÉhbÉrlik etdi, inkiÅafımızın tÉmÉlini tÉÅkil edÉn enerji vÉ nÉqliyyat strategiyamızın Ésasını qoydu vÉ ölkÉ vÉtÉndaÅına gÉlÉcÉyÉ ümidlÉ baxmaÄı, azÉrbaycanlı olmaqdan qürur duymaÄı aÅıladı.
HeydÉr Æliyevin hÉyat vÉ fÉaliyyÉti göstÉrdi ki, güclü ÅÉxsiyyÉtlÉrin qarÅısında Én nÉhÉng imperiya rejimi dÉ, Én rÉzil hökmdarların qÉddar qadaÄaları da, hakim qüvvÉnin, xarici dairÉlÉrin hazırlayıb dövriyÉyÉ buraxdıÄı konsepsiyalar da, radikal müxalifÉt vÉ onun daÄıdıcl fÉaliyyÉti dÉ, çılÄın xarakterlÉr dÉ, ölüm saçan silahlar da, hÉtta vÉtÉndaÅ müharibÉsi yaratmaq tÉhlükÉsi dÉ acizdir. Onun yalın Éli toplu-tüfÉngli ÉllÉrdÉn, ÅÉxsi zÉkası vÉ iradÉsi hakimiyyÉt strukturlarının strategiya vÉ taktikasından, keçmiÅi müasirlÉrindÉn, müraciÉti ordudan güclüdür.Bu baxımdan, QurtuluÅ Günü xalqımızın vÉ dövlÉtimizin tarixindÉ xüsusi vÉ daÅıdıÄı fÉlsÉfi yükü, anlamı missiyasından daha aÄır gÉlÉ bilÉcÉk yer tutur. QurtuluÅ Günü iÅıÄın qaranlıq, xeyirin ÅÉr, yaradıcı düÅüncÉnin daÄıdıcı tÉfÉkkür üzÉrindÉki möhtÉÅÉm qÉlÉbÉsi kimi böyük tarixi ÉhÉmiyyÉtÉ malikdir!
Zaman keçdikcÉ, Ulu ÖndÉrin öz layiqli davamçısına etibar etdiyi AzÉrbaycanın dövlÉt müstÉqilliyi möhkÉmlÉndikcÉ, strateji hÉdÉflÉrinÉ doÄru inamla addımladıqca HeydÉr Æliyevin iÅıqlı zÉkası illÉrin arxasından daha aydın, daha qabarıq görünür.GörkÉmli dövlÉt xadimi, AzÉrbaycanın müasir dövlÉtçilik Ä°nstitutunun banisi ulu öndÉr HeydÉr Æliyevin hÉyatı vÉ fÉaliyyÉti bütövlükdÉ ölkÉmizin ikinci minillik dövrünün tam yarımÉsri ilÉ bir yazılan tarixdir.
Bu tarix iki mÉrhÉlÉ - sovet vÉ postsovet dövründÉn ibarÉtdir. Akademik Ä°sa HÉbibbÉylinin tÉbirincÉ desÉk, «HeydÉr Æliyevin çoxillik ictimai-siyasi fÉaliyyÉti böyük bir epoxanı ÉhatÉ edir. Sovet dövrünün inkiÅafında olan dövrü (1969-1986), mürÉkkÉb keçid proseslÉri (1987-1990), AzÉrbaycanın dövlÉt müstÉqilliyi mÉrhÉlÉsi (1991-2003) kimi sÉciyÉlÉnÉn 35 illik bir epoxanın aparıcı ÅÉxsiyyÉtlÉrindÉn, Ésas simalarından olan HeydÉr Æliyevin böyük siyasÉtdÉ keçdiyi yol ...ibrÉtamiz mÉktÉbdir... HeydÉr Æliyevin simasında böyük, ÉbÉdiyaÅar siyasÉtin nÉzÉriyyÉsi vÉ tÉcrübÉsi bütün zÉnginliyi ilÉ vahid mÉcrada birlÉÅir”.
BÉli, bu, real bir gerçÉklik, günümüzün siyasi fÉlsÉfÉsidir. Böyük strateq ulu öndÉrin dövlÉt quruculuÄu vÉ siyasÉtdÉ keçdiyi yol bu gün «HeydÉr Æliyev mÉktÉbi» adlanır. Bu yol hansı keÅmÉkeÅliklÉrdÉn, sÉrtliklÉrdÉn keçmÉyib ki… Bu yolda isÉ mÉtin, siyasi iradÉli, mükÉmmÉl vÉ kamil ÅÉxsiyyÉt HeydÉr Æliyev xarizması var. MÉhz bu müsbÉt keyfiyyÉtlÉr dÉ AzÉrbaycanın tarixi inkiÅaf dinamikasının Én mühüm prioritetlÉridir. Yalnız yüksÉk amallara xidmÉt edÉn cahanÅümul bir ideya, qloballaÅan dünyada gedÉn proseslÉrin obyektiv dÉrkinÉ Ésaslanan hÉrtÉrÉfli iÅlÉnib hazırlanmıŠelmi konsepsiya bu gün haqqında hÉr birimizin böyük qürur hissi ilÉ danıÅdıÄımız müstÉqil, dinamik inkiÅaf edÉn AzÉrbaycan reallıÄını ÉrsÉyÉ gÉtirÉ bilÉrdi. Yaxın tarixi tÉcrübÉmiz real ÅÉkildÉ sübut etdi ki, ÉgÉr müstÉqillik hÉqiqi mÉnada xalqa xidmÉt edirsÉ, millÉtÉ öz milli hÉyatını sÉrbÉst, özünÉmÉxsus ÅÉkildÉ qurmaq imkanı verirsÉ, yalnız bu halda o, milli inkiÅafın Én müqÉddÉm ÅÉrti hesab oluna bilÉr. 15 iyun Milli QurtuluÅ Gününün yaranma fÉlsÉfÉsi dÉ mÉhz yuxarıda qeyd etdiyimiz ali vÉ uca missiyaya xidmÉt edÉn bir ideologiya ilÉ silahlanmıŠqüdrÉtli rÉhbÉrin düÅüncÉ vÉ fÉaliyyÉti prizmasında dÉyÉrlÉndirilmÉlidir.HeydÉr Æliyev siyasi kursu - bu böyük dühanın böyük adını vÉ çoxcÉhÉtli fÉaliyyÉtini, geniÅ dünyagörüÅünü vÉ tarixi irsini ÉhatÉ edÉn zÉngin dövlÉtçilik tÉlimi, siyasi-ideoloji baxıÅlar sistemidir.HeydÉr Æliyev siyasi kursu - qlobal yanaÅma ilÉ milli dÉyÉrlÉrin vÉhdÉtindÉn yoÄrulmuÅ, düÅünülmüÅ yetkin dövlÉtçilik tÉlimidir.HeydÉr Æliyev siyasi kursu - müstÉqillik qazanmıŠölkÉlÉrin dövlÉt quruculuÄunu inkiÅaf etdirilmÉsi vÉ möhkÉmlÉndirilmÉsi üçün sınaqlardan çıxmıŠmodeldir.HÉqiqÉtÉn dÉ Akademik Ä°sa HÉbibbÉyli söylÉdiyi kimi, bu siyasi kurs MDB mÉkanı ölkÉlÉri üçün nÉinki nümunÉ, hÉm dÉ öyrÉnilÉn bir mÉktÉb olmuÅdur.
Ulu ÖndÉr özünün bütün siyasi karyerası boyu xalqımızın müstÉqilliyÉ yetmÉk istÉyini dÉrindÉn duymuÅ vÉ müdafiÉ etmiÅ, bu taleyüklü milli problemin mÉzmun vÉ mahiyyÉtinÉ dÉrindÉn nüfuz etmiÅ, bu amalı özünün fÉaliyyÉt kredosuna çevirmiÅdir. O, istÉr dÉrin mÉzmunlu çıxıÅlarında, istÉrsÉ dÉ xalqla keçirdiyi görüÅlÉrdÉ sÉslÉndirdiyi ideyalarla müstÉqillik konsepsiyasının nÉzÉri-praktiki Ésaslarını yaratmıÅdır. Bu konsepsiyada milli dövlÉtçilik ideyaları ilÉ hÉmin ideyaları hÉyata keçirÉn müdrik siyasÉtin obrazının dialektik vÉhdÉtini görürük. MÉhz bu mÉqamda, istÉr sovet imperiyasının aÄır repressiya maÅının tam gücü ilÉ iÅlÉdiyi dövrdÉ, istÉrsÉ nisbi sabitlik vÉ sülhün hakim olduÄu vaxtlarda vÉ nÉhayÉt yeni ictimai-siyasi, iqtisadi epoxa ilÉ ÅÉrtlÉnÉn mürÉkkÉb müstÉqillik illÉrindÉ doÄma xalqına xidmÉtin Én müxtÉlif forma vÉ metodlarını müÉyyÉnlÉÅdirÉn, tapıb üzÉ çıxaran HeydÉr Æliyev özünün zamana qalib gÉlÉn qüdrÉtli ÅÉxsiyyÉti ilÉ tarix sÉhnÉsindÉ olduqca ÉzÉmÉtli görünür.AzÉrbaycanın 1960-cı illÉrin sonundan baÅlanan vÉ XXI ÉsrÉ adlayan tarixinin otuz dörd illik bir dövrü Ulu ÖndÉr HeydÉr Æliyevin adı ilÉ qırılmaz tellÉrlÉ baÄlıdır. O, VÉtÉndaÅ, ÅÉxsiyyÉt, Lider kimi bütün bu illÉrdÉ AzÉrbaycanın mÉsuliyyÉtini öz çiyinlÉrindÉ daÅımıÅ, onu bir dövlÉt vÉ xalqımızı bir millÉt kimi tarixin aÄır vÉ sÉrt sınaqlarından çıxarmıÅ, müasir AzÉrbaycan adlandırdıÄımız müstÉqil mÉmlÉkÉti, onun bugünkü hÉqiqÉtlÉrini, iÅıqlı sabahının etibarlı bünövrÉsini yaratmıÅdır. Bu illÉr ÉrzindÉ AzÉrbaycan xalqının ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi vÉ mÉdÉni hÉyatının bütün sahÉlÉrindÉ dirçÉliÅ mÉhz onun adı ilÉ ÉlaqÉdardır.
Bu mÉnada AzÉrbaycanda milli dövlÉtçilik institutunun formalaÅmasında, onun inkiÅaf istiqamÉtindÉ, maraqların praqmatikliyindÉ, milli birliyin vÉ milli hÉmrÉyliyin tÉminatında ulu öndÉr HeydÉr Æliyevin xidmÉtlÉri ölçüyÉ belÉ gÉlmir.Xalqın tÉlÉbi ilÉ ikinci dÉfÉ hakimiyyÉtÉ gÉlÉn ulu öndÉr 1993-cü ildÉn baÅlayaraq ölkÉni düÅdüyü xaosdan, bölünmÉ, parçalanma tÉhlükÉsindÉn xilas etdi. HeydÉr Æliyev AzÉrbaycan tarixindÉ xilaskar ölkÉ baÅçısıdır.HeydÉr Æliyevin xalqı sÉfÉrbÉr edÉrÉk öz arxasınca apara bilÉn lider olması ilÉ yanaÅı, müstÉqil AzÉrbaycan dövlÉtinin qurucusu kimi yaradıcı ÅÉxsiyyÉt keyfiyyÉtlÉri yenidÉn bariz ÅÉkildÉ tÉcÉssüm olundu. Ümummilli lider mürÉkkÉb xarici-siyasi vÉziyyÉtdÉ, yeni dünya nizamının tÉlÉblÉrini vÉ geosiyası reallıqları nÉzÉrÉ almaqla AzÉrbaycan dövlÉtinin Milli Ä°nkiÅaf strategiyasını müÉyyÉnlÉÅdirdi vÉ elmi-siyasi, tarixi cÉhÉtdÉn Ésaslandırdı”.1993-cü ildÉ AzÉrbaycanın hÉm müstÉqilliyi, hÉm dÉ dövlÉt kimi Érazi bütövlüyü, bÉlkÉ dÉ politoloji anlamda desÉk, “vertikal” vÉ “horizontal” siyasi bölünmÉyÉ mÉruz qala bilÉrdi. YÉni hüquqlar vÉ mÉsuliyyÉt ayrı-ayrı dövlÉtlÉrin hökumÉtlÉri vÉ digÉr beynÉlxalq qurumlar arasında bölünÉ bilÉrdi. Bu mÉnada E.Toflerin milli dövlÉtlÉrin tÉdricÉn transmilli korporasiyaların tÉzyiqi ilÉ sıxıÅdırılıb “Ériyib itÉcÉyi” ideyasının ölkÉdÉ proqnozlaÅdırması da mümkün variant idi. Bu variantda isÉ ölkÉni yalnız böyük dövlÉt insanı, dövlÉt strateqi HeydÉr Æliyev qurtardı... VÉ 15 iyun AzÉrbaycanın QurtuluÅ Günü kimi tarixlÉÅdi. “MÉn hÉyatımın qalan hissÉsini dÉ xalqıma baÄıÅlayıram” deyÉn ulu öndÉr gerçÉk anlamda dövlÉti xarici müdaxilÉ vÉ daxili çÉkiÅmÉlÉrdÉn xilas edib qurtardı.
MÉlum olduÄu kimi,insan hüquqları vÉ dövlÉt hakimiyyÉtinin mÉhdudlaÅdırılması ideyası bu gün dünyada ictimai inkiÅaf prosesinÉ istiqamÉt verÉn mühüm ideyalardan biridir. Insan hüquqları ciddi elmi araÅdırmaların predimetinÉ, daxili siyasÉtlÉ baÄlı qızÄın müzakirÉ vÉ mübahisÉlÉrin mövzusuna, ÉksÉr ölkÉrin Konstitusiyasının ana xÉttinÉ, sülh vÉ ÉmÉkdaÅlıq haqqında beynÉlxalq saziÅlÉrin baÅlıca mÉÄzinÉ çevrilmiÅdir. Dünyanın ÉksÉr ölkÉlÉrindÉ insan haqları insanın mövcudluÄunun vÉ milli inkiÅafın Én vacib ÅÉrti kimi qÉbul olunur. Bununla yanaÅı, insan hüquqları ideyasının hÉyata keçirilmÉsi hÉlÉ dÉ bir çox anlaÅılmazlıqların, ziddiyyÉtlÉrin, ölkÉdaxili vÉ beynÉlxalq gÉrginliklÉrin mÉnbÉyi olaraq qalır.
Bütün digÉr sahÉlÉrdÉ olduÄu kimi, AzÉrbaycanda da insan hüquqları sahÉsindÉ islahatların aparılması, zÉruri hüquqi bazanın vÉ institusional Ésasların formalaÅması mÉhz Ümummilli Lidermiz HeydÉr Æliyevin 1993-cü ildÉ siyasi hakimiyyÉtÉ qayıdıÅından sonra baÅ vermiÅdir.Siyasi sistem özündÉ müxtÉlif profilli komponentlÉri cÉmlÉÅdirÉn çoxfunksiyalı strukturdur vÉ bu sistemin hÉr bir komponenti özünün xüsusi strukturuna vÉ ifadÉ xüsusiyyÉtlÉrinÉ malikdir. BelÉ çox funksiyalı strukturu tÉÅkili edÉn ayrı-ayrı komponentlÉrin (institusional, funksional, requlyativ, kommunikativ, ideoloji profilli kompanentlÉr) formalaÅmasında HeydÉr Æliyev fenomeninin rolunu bir mÉqalÉ çÉrçivÉsindÉ ÅÉrh etmÉk çox çÉtindir. Lakin danılmaz hÉqiqÉtdir ki,AzÉrbaycanda siyasi sistemin tÉÅÉkkül tapmasında mÉhz onun müstÉsna xidmÉti vardır. BelÉ ki,onun 30 ildÉn artıq bir müdÉttdÉ AzÉrbaycanda siyasi hakimiyyÉtin baÅında olması faktının özü çaÄdaÅ AzÉrbaycanın siyasi sisteminin formalaÅmasında HeydÉr Æliyev fenomeninin hansı rolu malik olmasını aydın ÅÉkildÉ göstÉrir. Çünki mÉhz siyasi hakimiyyÉt siyasi sistemin elementlÉrinin tÉmÉrküzlÉÅmÉsi vÉ formalaÅması baxımından Én vacib amildir. Siyasi sistemdÉ cÉmiyyÉtin hÉyatının bütün yönlÉri – cÉmiyyÉtin mövcudluÄunun iqtisadi ÅÉrtlÉri, cÉmiyyÉtin sosial vÉ milli strukturu, ictimai Åüurun vÉziyyÉti vÉ sÉviyyÉsi, mÉdÉniyyÉt vÉ s. -- öz Éksini tapır. MÉhz siyasi sistem vasitÉsilÉ cÉmiyyÉtin Ésas maraqları, sosial prioritetlÉr müÉyyÉnlÉÅdirilir ki, sonralar onlar siyasÉtdÉ möhkÉmlÉnir.
XXI Ésr tarixÉ sivilizasiyanı keyfiyyÉtcÉ yeni bir mÉrhÉlÉyÉ yüksÉldÉn qloballaÅma Ésri kimi daxil olmuÅdur. Ä°nkiÅaf sÉviyyÉlÉrindÉ, din vÉ mÉdÉniyyÉtlÉrindÉ, tarixi ÉnÉnÉlÉrindÉ mövcud olan fÉrqlÉrÉ baxmayaraq, qlobal proseslÉr dünya ölkÉlÉrinin vÉ xalqlarının bir-birindÉn qarÅılıqlı asılılıÄını getdikcÉ artırır. Bu proseslÉr xalqların vÉ bütövlükdÉ sivilizasiyanın taleyini hÉlledici dÉrÉcÉdÉ müÉyyÉn etmÉyÉ baÅlamıÅdır.
Böyük tÉcrübÉyÉ vÉ fenomen idarÉetmÉ ustadlıÄına malik ulu öndÉr az müddÉtdÉ ölkÉdÉ Ésaslı dÉyiÅikliklÉrÉ baÅladı. Bu isÉ bir neçÉ mÉrhÉlÉdÉ aparıldı. Ä°lk öncÉ:
- siyasi-ictimai sabitlik;
- dövlÉt quruculuÄu prosesinÉ istiqamÉt götürüldü. Ulu ÖndÉr güclü dövlÉt qurucusudur. HeydÉr Æliyev güclü AzÉrbaycanın tÉmÉlçisidir.
Artıq XX Ésrin 93-cü illÉrindÉn ölkÉdÉ strateji prioritetlÉr müÉyyÉnlÉÅdirildi. Bu mÉnada:
- inzibati strukturların demokratik Ésaslarda vÉ milli qanunvericiliyÉ ÉsasÉn yenidÉn qurulması;
- mÉhkÉmÉ vÉ parlamentin formalaÅdırılması;
- vÉtÉndaÅ cÉmiyyÉtinÉ keçid;
- çoxpartiyalı siyasi sistem;
- Ésaslı iqtisadi islahatlar da sonrakı mÉrhÉlÉni tÉÅkil edir. HeydÉr Æliyev yenilÉnÉn AzÉrbaycanın milli lideridir.Üçüncü mÉrhÉlÉdÉ isÉ böyük strateq dövlÉtçiliyin milli Ésaslarının tÉminatını qurdu. ÖlkÉdÉ mÉskunlaÅan hÉr xalqın öz mÉdÉniyyÉtinin, adÉt-ÉnÉnÉsinin, hÉyat tÉrzinin hifz edilmÉsi, inkiÅafi onların hüquqlarını qoruyan qanunlarla tÉnzimlÉndi. Bu zÉmindÉ isÉ milli ideya, milli ideologiya azÉrbaycançılıq mÉfkurÉsi Étrafında ölkÉ vÉtÉndaÅları sıx birlÉÅdi. HeydÉr Æliyev azÉrbaycançılıq ideologiyasını milli baxıÅlar sisteminÉ çevirdi. Dosent Sona VÉliyeva bu mÉnada azÉrbaycançılıÄa hÉsr etdiyi ÉsÉrindÉ yazır: “AzÉrbaycançılıq 1993-cü ildÉn baÅlayır. MÉhz bu dövrdÉn baÅlayaraq azÉrbaycançılıq etnolinqvistik, etnoqrafik, ÉdÉbi, mÉdÉni-estetik, fÉlsÉfi vÉ mÉnÉvi dÉyÉrlÉrlÉ yanaÅı, sosial-siyasi mÉzmun kÉsb edÉrÉk ümumi ideyalar sistemi kimi milli dövlÉt quruculuÄunun ayrılmaz komponentinÉ çevrilir”. Daim milli dÉyÉrlÉrÉ, mÉnÉvi adÉt ÉnÉnÉlÉrÉ hörmÉt qoyan ümummilli lider hÉmçinin, müsÉlmanların müqÉddÉs Ramazan, Qurban bayramlarını da tÉqvimdÉ bayram günü olmasını da reallaÅdırdı. Bu islahatlar mili dirçÉliÅ, milli oyanıÅ, milli özünüdÉrk fÉlsÉfÉsinin azÉrbaycançılıq ideologiyası mÉtnindÉ vÉhdÉti idi. AzÉrbaycan ÉrazisindÉ bütün vÉtÉndaÅlar üçün bu ölkÉdÉ yaÅamaq üçün münbit zÉmin yaratdı. Ulu öndÉrin siyasi vÉ dövlÉti fÉaliyyÉt strategiyası çoxmillÉtli ölkÉnin xalqlarının milli dövlÉtçilik haqda istÉklÉrini gerçÉklÉÅdirdi. BelÉ ki, AzÉrbaycan vÉtÉndaÅlarının, xalqının vÉ bu ÉrazidÉ yaÅayan xalqların Milli DirçÉliÅ FÉlsÉfi Konsepsiyası zÉrurilÉÅdi.
Ulu öndÉr HeydÉr Æliyev Milli dövlÉtçilik institutunun siyasi arxitekturasını, siyasi-hüquqi idarÉçilik nÉzÉriyyÉsini, dövlÉtiyaratma siyasi fÉlsÉfÉsini, dünyaya inteqrasiya istiqamÉtlÉrinin beynÉlxalq ÉlaqÉlÉr strategiyasını müÉyyÉnlÉÅdirdi. HÉyatda Én böyük nailiyyÉt kimi yeni dövlÉtçilik, müstÉqil respublika, yeni Konstitutsiya, ÉvvÉlki heç bir idarÉçilik formasına bÉnzÉmÉyÉn Milli quruculuq yolunun siyasi fÉlsÉfÉsi sonrakı nÉsillÉrÉ nemÉt vÉ irs kimi qalır”. Bu mÉnada müstÉqil AzÉrbaycan ulu öndÉrin rÉhbÉrliyi ilÉ modern, dünyÉvi, dünya birliyi ilÉ ikitÉrÉfli vÉ çoxtÉrÉfli beynÉlxalq ÉmÉkdaÅlıÄa inteqrasiya yolunu tutan suveren vÉ demokratiklÉÅmÉni hÉyata keçirÉn respublika olaraq tanınmaÄa baÅladı. Modernliyin ilkin siyasi göstÉricisi olaraq, ölkÉnin yeni iqtisadi inkiÅafının yüksÉlmÉsi xÉtti oldu. HeydÉr Æliyevin dövlÉtçilik strategiyası tariximizin Én parlaq vÉ önÉmli sÉhifÉlÉri oldu.Ulu öndÉrin dövlÉt gÉnclÉr siyasÉti, dövlÉt qadın siyasÉti, dövlÉt ailÉ siyasÉti, dövlÉt uÅaq siyasÉti bütövlükdÉ dünya siyasi genderÅünaslıq elm tarixindÉ dÉ öyrÉnilÉsi mÉktÉbdir.Ulu öndÉr HeydÉr Æliyevin hÉm dÉ dÉrin fÉlsÉfi tÉfÉkkür, düÅüncÉ, idraki duyuma malik olan fikirlÉri, ifadÉlÉri, hÉr sözü bu gün kÉlama çevrilmiÅdir. Bu konteksdÉ, gender tÉdqiqatları baxımından HeydÉr Æliyevin ibrÉtamiz kÉlamları dünya gender elmi üçün dÉ qiymÉtli töhfÉdir. Ümummilli liderin fikrincÉ: «KiÅilÉr qadınları gÉrÉk hÉmiÅÉ yüksÉkdÉ görsünlÉr, qadınlara gÉrÉk xüsusi hörmÉt etsinlÉr, qadınlara diqqÉtlÉ yanaÅsınlar... MÉn bütün hÉyatım boyu qadına hörmÉt etmiÅÉm vÉ cÉmiyyÉtimizi, millÉtimizi, xalqımızı qadına hörmÉt etmÉyÉ dÉvÉt etmiÅÉm». Elmi araÅdırmalarda müdriklÉrin aforizmlÉrindÉn istifadÉ olunur vÉ ÉsasÉn dÉ filosofların fikirlÉri aforizm statusu almıÅdır. HeydÉr Æliyev fÉlsÉfÉsindÉ onun baxıŠvÉ fikirlÉri, ulu öndÉrin ÉksÉr ifadÉlÉri müdrik deyim hüquqi qazanmıÅdır. Onun nÉzÉri tÉfÉkkürün mÉhsulu kimi bu gün istifadÉ etdiyimiz fikirlÉri ÅÉxsiyyÉt fÉlsÉfÉsindÉ daxili istedadın bÉhrÉsidir.Ulu öndÉr HeydÉr Æliyevin hÉm dÉ dÉrin fÉlsÉfi tÉfÉkkür, düÅüncÉ, idraki duyuma malik olan fikirlÉri, ifadÉlÉri, hÉr sözü bu gün kÉlama çevrilmiÅdir. Bu konteksdÉ, gender tÉdqiqatları baxımından HeydÉr Æliyevin ibrÉtamiz kÉlamları dünya gender elmi üçün dÉ qiymÉtli töhfÉdir. Ümummilli liderin fikrincÉ: «KiÅilÉr qadınları gÉrÉk hÉmiÅÉ yüksÉkdÉ görsünlÉr, qadınlara gÉrÉk xüsusi hörmÉt etsinlÉr, qadınlara diqqÉtlÉ yanaÅsınlar... MÉn bütün hÉyatım boyu qadına hörmÉt etmiÅÉm vÉ cÉmiyyÉtimizi, millÉtimizi, xalqımızı qadına hörmÉt etmÉyÉ dÉvÉt etmiÅÉm». Elmi araÅdırmalarda müdriklÉrin aforizmlÉrindÉn istifadÉ olunur vÉ ÉsasÉn dÉ filosofların fikirlÉri aforizm statusu almıÅdır. HeydÉr Æliyev fÉlsÉfÉsindÉ onun baxıŠvÉ fikirlÉri, ulu öndÉrin ÉksÉr ifadÉlÉri müdrik deyim hüquqi qazanmıÅdır. Onun nÉzÉri tÉfÉkkürün mÉhsulu kimi bu gün istifadÉ etdiyimiz fikirlÉri ÅÉxsiyyÉt fÉlsÉfÉsindÉ daxili istedadın bÉhrÉsidir.
HÉr bir tarixlÉÅÉn liderÉ zaman vÉ mÉkan kontekstindÉn yanaÅdıqda, onun yaÅadıÄı dövrün ictimai-siyasi mühitinÉ dÉ hÉmin prizmadan baxılır. Olur ki, ÅÉxsiyyÉt özü tarix yazır, zamandan da uca olur, ölkÉsinin, millÉtinin, xalqının taleyüklü çÉtinliklÉrini dÉf edÉrÉk, gÉlÉcÉk üçün belÉ vÉtÉninin inkiÅaf yolunu göstÉrir. Ulu öndÉr AzÉrbaycanın milli inkiÅaf konsepsiyasını tÉrtib edÉn, tarixi özü yazan ÉbÉdiyaÅar liderdir.Ulu öndÉr BMT tribunasından Ana dili - AzÉrbaycan dilindÉ ilk çıxıŠedÉn AzÉrbaycan rÉhbÉridir. Ä°stÉr ilk hakimiyyÉti illÉrindÉ (sovet), istÉrsÉ dÉ postsovet dövründÉ ulu öndÉr AzÉrbaycan dilini dövlÉt dili kimi rÉsmilÉÅdirdi. Ulu ÖndÉr ali baÅ komandan, general idi. HeydÉr Æliyev ölkÉnin milli tÉhlükÉsizliyinin qarantı, AzÉrbaycanın 1 nömrÉli vÉtÉndaÅı, ailÉsi, davranıÅı, siyasi mÉdÉniyyÉti, fenomen insanlıq tÉfÉkkürlü, milli düÅüncÉli, dünyÉvi mÉnÉviyyatlı, tolerant vÉ Ézmli, diqqÉtcil vÉ cÉsarÉtli, sÉmimi vÉ cÉsur, mÉtin vÉ qÉtiyyÉtli, universal bilikli, hÉrtÉrÉfli hazırlıqlı milli lider idi.
Ümummilli lider ErmÉnistanın torpaqlarımıza tÉcavüzünü dünyaya bÉyan edÉn, xarici ölkÉlÉrdÉ diaspor vÉ lobbiçilik Ä°nstitutunu formalaÅdıran beynÉlxalq sÉviyyÉli rÉhbÉr idi. Bu mÉnada Rusiya Prezidenti Vladimir Putin onun haqda: “O, böyük dövlÉt xadimi idi... Siyasi nÉhÉng idi, mÉn ona sadÉcÉ böyük hörmÉtlÉ yanaÅmırdım, mÉn ona mÉhÉbbÉt bÉslÉyirdim” deyir, ABÅ-ın sabiq prezidenti Bill Klinton isÉ: “Qafqazda vÉ MÉrkÉzi Asiya regionunda sülhün vÉ sabitliyin bÉrqÉrar olunmasında xidmÉtlÉri yüksÉkdir” söylÉyib. TürkiyÉ prezidenti RÉcÉb Tayyib ÆrdoÄan “HeydÉr Æliyev tÉkcÉ AzÉrbaycanda deyil, bütün türk dünyasında tanınan vÉ sevilÉn lider idi. Bir millÉt iki dövlÉt tezisi ona mÉxsusdur” kimi qiymÉtlÉndirirdisÉ, Fransanın sabiq prezidenti Jak Åirak “DaÄlıq QarabaÄ münaqiÅÉsi Étrafında müzakirÉlÉr apararkÉn münaqiÅÉnin sülh yolu ilÉ hÉllindÉ onun göstÉrdiyi cÉsarÉti, müdrikliyi vÉ qÉtiyyÉti yüksÉk qiymÉtlÉndirirÉm. AzÉrbaycanın bÉxti onda gÉtirib ki, bu ölkÉyÉ Prezident HeydÉr Æliyev kimi böyük siyasi iradÉyÉ, zÉngin dövlÉtçilik tÉcrübÉsinÉ malik, müdrik, uzaqgörÉn vÉ nüfuzlu dövlÉt xadimi rÉhbÉrlik edir" deyÉ söylÉmiÅdir. Bu vÉ digÉr çoxsaylı deyimlÉr dÉ tÉsdiq edir ki, ulu öndÉr dünya sÉviyyÉsindÉ qÉbul edilÉn dahi ÅÉxsiyyÉt olmuÅdur. BÉli, hÉqiqÉtÉn o, ÉfsanÉvi lider, xarizmatik dövlÉt qurucusu, siyasi mÉntiqin sözlÉ ifadÉ edilÉ bilmÉdiyi siyasÉtin marÅal strateqi olmuÅdur.
Ulu öndÉr milli liderliklÉ siyasi rÉhbÉrliyi, siyasi liderliklÉ milli rÉhbÉrliyi inteqrasiya edÉn fenomen strateqdir. BaÅdan ayaÄa unikal siyasÉtçi, hÉr bir azÉrbaycanlının hamisi, dÉstÉkçisi, güvÉnÉn yeri, qüruru ölkÉ sÉrhÉdlÉrindÉn kÉnarda yaÅayan hÉr bir azÉrbaycanlının doÄması, Ézizi idi. Bu, onu son dÉfÉ ölümündÉn sonra yola salan milyonların dÉfn mÉrasimindÉ iÅtirakında, AzÉrbaycanın hÉr bir kÉndi, qÉsÉbÉsi, rayonu, ÅÉhÉrindÉ onun adına verilÉn ehsan mÉclislÉri vÉ oxunan dualarda özünü Éks etdirdi. Ulu öndÉr ilahidÉn seçilmiÅlÉrin seçilmiÅi, qüdrÉtli, öz ölkÉsini sevÉn vÉ “MÉn fÉxr edirÉm ki, azÉrbaycanlıyam” söylÉyÉn nÉhÉng siyasi xadim, dövlÉt qurucusu, AzÉrbaycanda dövlÉtÅünaslıÄın Ésasını yaradan yaradıcı prezident idi.
XX Ésrin 70-ci illÉrindÉn AzÉrbaycanın dirçÉliÅi, qurtuluÅu, intibahı mÉhz fenomenal ÅÉxsiyyÉt böyük HeydÉr Æliyevin böyüklüyünün mÉntiqi yekunudur.XXI Ésrin ÉvvÉlindÉn isÉ bu tÉrÉqqi, bu yüksÉliÅ ulu öndÉr HeydÉr Æliyev siyasi kursunun, dövlÉtçilik institutunun Én layiqli aparıcısı, modernlÉÅÉn yeni AzÉrbaycanın Prezidenti Ä°lham Æliyevdir. Ulu ÖndÉr HeydÉr Æliyev ideyaları, bitkin siyasi praqmatizm, insan rifahına söykÉnÉn sosial siyasÉtin hÉyata keçirilmÉsi dövlÉt quruculuÄunun siyasi fÉlsÉfi nÉzÉriyyÉsidir. Bu siyasi fÉlsÉfÉ ulu öndÉr HeydÉr Æliyev milli inkiÅaf strategiyasının nÉzÉri konseptidir, tÉcrübi konsepsiyasıdır«Ä°stÉr AzÉrbaycan tarixindÉ, istÉrsÉ dÉ xalqın yaddaÅında HeydÉr Æliyev müstÉqil vÉ suveren dövlÉtin simvolu, xarizmatik siyasÉt dahisi, cÉsur insan vÉ Én böyük vÉtÉndaÅ kimi qalmıÅdır vÉ qalacaq. O, AzÉrbaycanın Én yeni tarixindÉ bütöv bir epoxanı özündÉ tÉcÉssüm etdirÉn, müstÉqil dövlÉtin siyasi, iqtisadi, hüquqi, sosial-mÉdÉni, elmi Ésaslarını yaradan, onların ardıcıl inkiÅafını tÉmin edÉn siyasi kursun vÉ milli inkiÅaf strategiyasının müÉllifidir. Bu gün biz azÉrbaycanlıların ölkÉmiz haqda danıÅanda fÉxr edÉ bilÉcÉyi, qürurla öyünÉcÉyi çox uÄurları var. Onların istisna olmadan hamısı HeydÉr Æliyevin adı ilÉ baÄlıdır. MüstÉqil AzÉrbaycanda elÉ bir sahÉ yoxdur ki, onun inkiÅafında HeydÉr Æliyevin zÉhmÉti olmasın» ÅÉrÉfli vÉ mÉnalı ömür yolunu müstÉqil AzÉrbaycan dövlÉtinin qurulmasına, onun dünya ölkÉlÉri arasında layiqli yer tutmasına, xalqımızın xoÅbÉxt vÉ firavan hÉyat ÅÉraitindÉ yaÅamasına hÉsr etmiÅ Ümummilli lider HeydÉr Æliyev siyasi hakimiyyÉtÉ gÉlÉrkÉn AzÉrbaycanda total böhran vÉziyyÉti hökm sürürdü. CÉmiyyÉtin bütün sahÉlÉrindÉ AzÉrbaycan xalqının maraqlarına uyÄun olmayan vÉziyyÉt mövcud idi. Onun hakimiyyÉtÉ gÉliÅindÉn sonra qısa zaman kÉsiyindÉ hÉyata keçirdiyi siyasÉt nÉticÉsindÉ ölkÉmiz müstÉqilliyinin dönmÉzliyini tÉmin etdi, eyni zamanda regionda öz mövqelÉrini möhkÉmlÉndirdi, sosial, mÉnÉvi vÉ iqtisadi sahÉlÉrdÉ AzÉrbaycan xalqının maraqlarına uyÄun siyasÉt hÉyata keçirdi.
Ümummilli Liderimiz HeydÉr Æliyev hÉmiÅÉ AzÉrbaycan xalqının mÉnafeyini düÅünÉn bir öndÉr olub, bu istiqamÉtdÉ apardıÄı ardıcıl vÉ mÉqsÉdyönlü siyasÉt Onun bütün fÉaliyyÉtinin Ésasını tÉÅkil edib. Bu gün AzÉrbaycanda hÉyata keçirilÉn böyük layihÉlÉr mÉhz HeydÉr Æliyevin ölmÉz ideyalarının hÉmiÅÉyaÅar, ÉbÉdi olduÄunu bir daha sübut edir. Ulu ÖndÉrimizin uzaqgörÉnliyi, müdrikliyi vÉ fÉdakarlıÄı bu ÅÉxsiyyÉti tÉkcÉ AzÉrbaycan xalqının deyil, bütün dünya azÉrbaycanlılarının liderliyinÉ yüksÉldib, ömür yolu isÉ VÉtÉnÉ xidmÉtin parlaq nümunÉsinÉ çevrilib. Bütün Åüurlu hÉyatını xalqına vÉ VÉtÉninÉ hÉsr etmiÅ Ümummilli Liderimiz HeydÉr Æliyev AzÉrbaycan xalqının tarixinÉ müstÉqilliyimizin memarı vÉ qurucusu kimi daxil olub. Ulu ÖndÉrin yorulmaz, çoxÅaxÉli vÉ zÉngin fÉaliyyÉti AzÉrbaycanı sürÉtli inkiÅaf yoluna çıxarıb. Ulu ÖndÉrin hakimiyyÉtÉ gÉliÅi AzÉrbaycanın taleyini kökündÉn dÉyiÅdi. HeydÉr Æliyev dövlÉt müstÉqilliyinÉ qarÅı yönÉlmiÅ daxili vÉ xarici tÉhdidlÉrin, ErmÉnistanın iÅÄalçılıq siyasÉtinin qarÅısının alınması üçün ilk növbÉdÉ ölkÉdÉ ictimai-siyasi sabitliyin bÉrqÉrar olması istiqamÉtindÉ mühüm addımlar atdı. O, bazar iqtisadiyyatı münasibÉtlÉrinÉ keçidin sÉmÉrÉli mexanizmini formalaÅdırmaq üçün dünyanın inkiÅaf etmiÅ dövlÉtlÉrinin iqtisadi tÉcrübÉlÉrini nÉzÉrÉ almaqla strateji vÉzifÉlÉr müÉyyÉn etdi, ölkÉmizin tÉhlükÉsizliyini vÉ müdafiÉsini tÉmin etmÉk qabiliyyÉtinÉ malik olan AzÉrbaycan Ordusunun formalaÅdırılması yönündÉ fÉal siyasÉt apardı. Eyni zamanda, Ulu ÖndÉr HeydÉr Æliyevin apardıÄı uÄurlu daxili siyasÉtin nÉticÉsindÉ milli-mÉnÉvi dÉyÉrlÉrin, elm, tÉhsil, mÉdÉniyyÉt vÉ incÉsÉnÉtin inkiÅafında dönüÅ mÉrhÉlÉsi baÅladı. Milli ideologiya sÉviyyÉsinÉ qaldırılan azÉrbaycançılıq mÉfkurÉsi ölkÉmizdÉki müxtÉlif xalqların, dini konfessiyaların nümayÉndÉlÉrinin vÉtÉndaÅ hÉmrÉyliyi ÅÉraitindÉ yaÅamasında tarixi-siyasi ÉhÉmiyyÉt daÅıdı. Milli mÉnlik Åüuru inkiÅaf etdi, xalqımızın öz tarixini dÉrindÉn öyrÉnmÉsi üçün ÉlveriÅli ÅÉrait yarandı.
Müasir müstÉqil AzÉrbaycan dövlÉti Ümummilli Lider HeydÉr Æliyevin gÉrgin zÉhmÉtinin, qÉtiyyÉtli siyasÉtinin bÉhrÉsidir. AzÉrbaycanın bugünkü inkiÅaf strategiyasının müÉllifi dÉ mÉhz Ümummilli Liderimizdir. AzÉrbaycan artıq dünyada iqtisadi inkiÅafın özünÉmÉxsus modelinÉ sahib olan ölkÉ kimi tanınır vÉ qÉbul edilir. Postsovet mÉkanında keçid dövrünü uÄurla baÅa vuran ilk dövlÉt kimi ÉldÉ edilÉn nailiyyÉt göstÉricilÉri düÅünülmüÅ, mÉqsÉdyönlü siyasÉtin nÉticÉlÉridir. Bunlar Prezident Ä°lham Æliyevin rÉhbÉrliyi altında AzÉrbaycanda hÉyata keçirilÉn siyasÉtin düzgünlüyünün real isbatı vÉ daha sürÉtli inkiÅafın zÉminidir. Ulu ÖndÉr HeydÉr Æliyevin müstÉqil dövlÉtimizin xarici siyasÉt xÉttini özündÉ ehtiva edÉn bitkin taktiki vÉ strateji konsepsiyası Ésasında bu gün Prezident Ä°lham Æliyev praqmatik vÉ hücum diplomatiyasına söykÉnÉn siyasÉti uÄurla hÉyata keçirir. AzÉrbaycanın postsÉnaye cÉmiyyÉtinin quruculuÄu yolunda ÉldÉ etdiyi ilkin nailiyyÉtlÉr, yeni qlobal çaÄırıÅlara adekvat olaraq hÉyata keçirilÉn islahatlar, hÉrbi potensialın güclÉndirilmÉsi, iqtisadi modernlÉÅmÉ mÉrhÉlÉsinin uÄurları ölkÉmizin qarÅıdakı illÉrdÉ dÉ yüksÉliÅinin vÉ inkiÅafının davamlı olacaÄından xÉbÉr verir.Ulu ÖndÉr HeydÉr Æliyevin baÅladıÄı dövlÉt quruculuÄu siyasÉtinin tÉrkibindÉ Ésas yerlÉrdÉn birini Milli Ordunun yaradılması tuturdu. 1993-cü ilÉ qÉdÉr hakimiyyÉtdÉ olan iqtidarların heç biri milli ordu yarada bilmÉmiÅdi. Ümummilli Lider HeydÉr Æliyevin qarÅıya qoyduÄu Én vacib vÉ tÉxirÉsalınmaz vÉzifÉlÉrdÉn biri vahid komandanlıÄa Ésaslanan ordunun yaradılması idi. Qısa zaman ÉrzindÉ MüdafiÉ Nazirliyinin tabeçiliyindÉ vÉ dövlÉtin nÉzarÉtindÉ olan ordu birlÉÅmÉlÉri yaradıldı vÉ düÅmÉnin hücumlarının qarÅısı alındı. AzÉrbaycanın MüzÉffÉr Ali BaÅ Komandanı, Prezident Ä°lham Æliyevin qÉtiyyÉtli siyasi iradÉsi, dÉrin diplomatik gediÅlÉri ilÉ 44 günlük VÉtÉn müharibÉsindÉ qazanılan möhtÉÅÉm ZÉfÉr AzÉrbaycanın müasir tarixinin Én Åanlı sÉhifÉsidir. Bu sÉhifÉnin yazılmasını ÅÉrtlÉndirÉn Ésas amillÉr Ulu ÖndÉrimiz tÉrÉfindÉn qoyulan milli birliyimiz, milli hÉmrÉyliyimiz olub.
Tam ÉminliklÉ söylÉmÉk olar ki, bu gün Prezident Ä°lham Æliyevin ÅÉxsiyyÉti AzÉrbaycanla bÉrabÉr yüksÉlir vÉ dünya miqyasında nüfuz qazanır. Prezident Ä°lham Æliyevin HeydÉr Æliyev siyasÉtini uÄurla davam etdirmÉsi nÉticÉsindÉ AzÉrbaycanın gÉlÉcÉkdÉ dÉ böyük nailiyyÉtlÉr qazanacaÄı ÅübhÉsizdir. Ä°stÉnilÉn ölkÉdÉ ictimai-siyasi sabitlik ölkÉ rÉhbÉrliyi tÉrÉfindÉn aparılan siyasÉtÉ vÉ ÉldÉ edilÉn iqtisadi uÄurlara baÄlıdır. ÆgÉr iqtisadi inkiÅaf varsa, xalqın maddi vÉziyyÉti yaxÅılaÅırsa, eyni zamanda, ölkÉ rÉhbÉrinin apardıÄı sosial siyasÉt xalqın maraqlarını ifadÉ edirsÉ, demÉk, hÉmin ölkÉdÉ ictimai-siyasi sabitlik davamlı, dayanıqlı olacaq. AzÉrbaycanda Ulu ÖndÉrin Ésasını qoyduÄu uÄurlu siyasi xÉtt bu gün ölkÉ Prezidenti cÉnab Ä°lham Æliyev tÉrÉfindÉn çox böyük uzaqgörÉnliklÉ, nailiyyÉtlÉrlÉ davam etdirilmÉkdÉdir. Bu gün AzÉrbaycan sürÉtlÉ inkiÅaf edir, ölkÉmiz sosial-iqtisadi, siyasi sahÉdÉ ciddi iÅlÉrÉ imza atıb. Prezidentimiz cÉnab Ä°lham Æliyevin rÉhbÉrliyi ilÉ ÉldÉ etdiyimiz nailiyyÉtlÉr hÉm AzÉrbaycan cÉmiyyÉtindÉ, hÉm dÉ beynÉlxalq müstÉvidÉ tÉqdir edilir. AzÉrbaycan hazırki ÅÉraitdÉ müsÉlman ölkÉsi olaraq din-dövlÉt münasibÉtlÉri baxımından nümunÉ olacaq bir ölkÉdir. Bu gün AzÉrbaycan tolerantlıq mÉkanı kimi hamı tÉrÉfindÉn qÉbul olunur.
Tolerantlıq-dözümlülük ilk növbÉdÉ özünÉ güvÉnlÉ formalaÅan Éxlaqi vÉ insani keyfiyyÉtdir. ÜMUMMÄ°LLÄ° LÄ°DER AzÉrbaycan vÉtÉndaÅında özünÉ güvÉn hissininin formalaÅması üçün lazımı sosial-siyasi , mÉnÉvi-psixoloji atmosferanı yarada bildi. Bununla da kütlÉ Éhval-ruhiyyÉsindÉ olan kütlÉ Åüurlu vÉ Ézmli xalqa dönüÅdü.Bütün mübarizÉlÉrin ilkin olaraq elmi-fÉlsÉfi vÉ ideoloji nÉzÉri konsepsiyası hazırlanır. Bunların praktiki olaraq tÉtbiqi zamanı aparılan mübarizÉ meydanında fÉrdlÉrin ÅÉxsiyyÉt kimi yetiÅmÉsi vÉ onların inandıqları lider formalaÅır. Ulu ÖndÉr hÉm sovet,hÉm dÉ müstÉqillik ideoloji sistemindÉ formalaÅan Åüurlu cÉmiyyÉtdÉ liderlik sÉviyyÉsinÉ yüksÉlmiÅ fenomendir.
Fikrimizi AzÉrbaycanın Birinci vitse-prezidenti xanım Mehriban Æliyevanın fikirlÉri ilÉ bitirÉk: “Onun hÉmyaÅıdları HeydÉr Æliyevin hÉyat dÉrslÉrinin mahiyyÉtini bu gün dÉ öyrÉnirlÉr. HeydÉr Æliyev - tarix salnamÉsinin XX Ésr üçün taleyüklü sÉhifÉlÉrinin iÅtirakçısı, yaradıcısı, aparıcısı, 30 ildÉn artıq AzÉrbaycanın mÉsuliyyÉtini öz çiyinlÉrindÉ daÅıyan, onu bir dövlÉt vÉ millÉt kimi tarixin sınaqlarından çıxaran VÉtÉndaÅ, ÅÉxsiyyÉt, Liderdir... VÉtÉnin - AzÉrbaycanın taleyi onun adi insan taleyi ilÉ ÉbÉdi olaraq baÄlandı”.
AÄdam rayon 95 nömrÉli tam orta mÉktÉbin direktoru KÉrim Novruzov.
