...Dağıstanda eramızdan əvvəl V əsrə aid olduğu ehtimal edilən qədim yaşayış məskəni aşkar edilib. Qeyd olunur ki, yaşayış məntəqəsi Dərbənd şəhərinin dolama hissəsində R-217 “Kavkaz” avtomobil yolunun, M-4 “Don” – Vladiqafqaz – Qroznı – Mahaçqala – Azərbaycan Respublikası ilə sərhədin tikintisi və yenidən qurulmasından əvvəl aparılan tədqiqatlar zamanı aşkar edilib.
... SİA-nın məlumatına görə, sözügedən eneolit təbəqəsinin qazılmış sahəsindən çoxsaylı və müxtəlif mədəniyyət qalıqları aşkar edilib. Arxeoloji tapıntılar arasında yaşayış sahələri, çoxsaylı mədən çuxurları, daş alətlər və alət blankları, çoxlu sayda keramika parçaları, müxtəlif sümük inventarları, dəfnlər, həmçinin gövdə təsviri şəklində bir ibtidai sənət əsəri var....Rusiya Elmlər Akademiyası Arxeologiya İnstitutunun arxeoloji ekspedisiyası tərəfindən araşdırmalar Dərbənddən təxminən 15 km şimalda, Dağıstanskie Oqni şəhəri yaxınlığında, qədim kənd təsərrüfatı yaşayış məskəni "Daqoginskoye 2-e"də aparılır.
Tapıntılar göstərir ki, burada müxtəlif dövrlərə aid iki mədəni təbəqə mövcuddur. Yuxarı tunc dövrünə, aşağısı isə müasir səthdən orta hesabla 2 m dərinlikdə yerləşən əvvəlki dövrə, yəni eneolit dövrünə aiddir.
Arxeoloji sübutlara əsaslanaraq, təbəqənin ilkin tarixini - eramızdan əvvəl V minilliyin birinci rübünə aid etmək olar.
Qeyd olunur ki, yaşayış məskəninin aşkarlanması və tədqiqi 2025-ci ilin qazıntı mövsümünün ən parlaq arxeoloji kəşflərindən biri olduğunu iddia edən elmi hadisədir. Bu abidənin materialları Şimal-Şərqi Qafqazda əvvəllər məlum olmayan mədəniyyət təbəqəsini nümayiş etdirir.
Uzun onilliklər ərzində aparılan tədqiqatlar zamanı ilk dəfə olaraq bu ərazidə əvvəllər Cənubi Qafqazın şərq hissəsindən kənarda qeyd olunmayan mədəni xüsusiyyətlərə malik yaşayış məntəqəsi aşkar edilmişdir. Yeni aşkar edilmiş mədəniyyətin əlaqələrinin cənub istiqaməti, xüsusən də daş alət tapıntıları arasından obsidian alətlərin aşkar edilməsi faktı sübut edir.
Nazlı Almuradova
