Milyonlarla insan çayı sevir, xüsusilə azərbaycanlıar. Bəziləri hətta gündə dörd-beş fincan belə içir. Və əksəriyyəti bunu bilmir ki, çay yalnız ləzzətli deyil, həm də çox faydalıdır.
HİT.az xəbər verir ki, seçdiyiniz qarışıqdan asılı olmayaraq, təvazökar fincan çayınızın gizlətdiyi bir neçə gözlənilməz sağlamlıq faydası var.
1. Antioksidant xassələri
"Çay polifenollarla zəngindir – orqanizmdə antioksidant təsir göstərən təbii bioaktiv bitki birləşmələri. Meyvə, tərəvəz, tam dənli məhsullar və içkilərdən ibarət pəhrizdə kifayət qədər antioksidant olması, yaşlanmanın və hüceyrələrə ziyan vuran (hüceyrə membranlarının oksidləşməsi ilə) müasir həyat tərzinin təsirləri ilə mübarizə üçün vacibdir", deyə Çay Məsləhət Şurasından dietoloq, doktor Kerri Rakston bildirib.
2. Ürək sağlamlığının dəstəklənməsi
"Çay ürək üçün bir neçə səviyyədə faydalıdır. Polifenollar, xüsusilə flavan-3-ollar (flavonoidlərin alt qrupu), qan dövranını yaxşılaşdıraraq, damarları daha elastik edərək və arterial təzyiqi aşağı salaraq damar funksiyasına müsbət təsir göstərir. Aşağı təzyiq isə insult və ürək tutması riskinin azalması deməkdir", deyə Rakston vurğulayır.
Redinq Universitetinin Qidalanma və Qida Elmləri professoru Günter Künle əlavə edir ki, flavanollar ürək-damar xəstəlikləri riskini o qədər effektiv azaldır ki, Amerika Qidalanma və Dietologiya Akademiyası gündəlik 400-600 mg bu maddələrin qəbulunu tövsiyə edir. Bu təxminən gündə üç fincan yaşıl və ya səkkiz fincan qara çay deməkdir.
Klinik tədqiqat göstərib ki, altı ay ərzində gündə üç fincan qara çay içmək arterial təzyiqi 2-3 mm civə sütunu (mmHg) qədər azaldır – bu, 2-3 kiloqram çəki itkisinin təsirinə bərabərdir.
Həmçinin, Rakstonun sözlərinə görə, polifenollar "pis" xolesterin (LDL) səviyyəsini aşağı sala bilər. Harvard Universitetinin genişmiqyaslı tədqiqatı isə göstərib ki, gündə ən azı 3-4 fincan çay içənlər ürək tutmasından daha az əziyyət çəkir.
3. Bağırsağın sağlamlığının yaxşılaşması
Biz bağırsağın sağlamlığının əhəmiyyətini daha çox anlayırıq – baxmayaraq ki, kefir və ya kombuça içməyə hazır olanlar çox azdır. Xoşbəxtlikdən, çay həzmi yaxşılaşdıran əlçatan bir alternativdir. Bir çox təbii məhsul prebiotik xassələrə malikdir, yəni faydalı bakteriyaların artmasını təşviq edir. Çay (yaşıl və qara) da onlardan biridir.
"Sağlam bağırsaq mikroflorası qəbizlik, bağırsağın iltihabi xəstəlikləri, tənəffüs yolu infeksiyaları riskinin azalması və daha balanslaşdırılmış immun sistemi ilə əlaqələndirilir", deyə izah edir Rakston.
Bu onunla bağlıdır ki, çaydakı polifenollar bağırsağın yuxarı hissəsində həzm olunmur, böyük bağırsağa çatır və orada bağırsaq bakteriyaları tərəfindən parçalanaraq onlara qida olur. "Faydalı" bakteriyalar məhz polifenollara üstünlük verir – müntəzəm çay içmək onların artmasını təşviq edir.
4. Qan şəkəri səviyyəsinin aşağı düşməsi
Hər gün çay içmək 2-ci tip diabetin inkişaf riskinin aşağı olması ilə əlaqələndirilir. Nutrition Research jurnalındakı tədqiqat göstərib ki, gündə dörd fincandan çox çay içən insanlarda 2-ci tip diabetin inkişaf riski 17% aşağı olub.
Ehtimal ki, bu, hüceyrələrin qlükozanı mənimsəməsinə kömək edən və antiiltihabi və antioksidant xassələrə malik olan polifenolların təsiri ilə bağlıdır.
5. Diqqətin yaxşılaşması
Diqqətimizi yığmağa və özümüzə gəlməyə ehtiyacımız olduqda, adətən kofeyə uzanırıq. Lakin çay da enerji verə bilər – və bunu edərkən daha az narahatlıq və titrəməyə səbəb olur. "Çayda təxminən 40-50 mq kofein var – bu, kofedəkindən iki qat azdır", deyə Rakston bildirib.
Kofein yaddaşı, oyaqlığı və diqqəti yaxşılaşdırması ilə tanınır. Amma çay onunla unikaldır ki, L-teanin adlı amin turşusunu ehtiva edir. Bu maddə kofeinlə birləşdikdə "sakit diqqət" effekti yaradır.
Tədqiqatlar göstərir ki, L-teanin stress səviyyəsini aşağı salır və zehni gərginlik şəraitində diqqəti yaxşılaşdırır.
6. Yuxunun yaxşılaşması
Babayəşəmi ilə dərman çayları uzun müddətdir yaxşı yatma vasitəsi kimi tanınır. Lakin Çay Məsləhət Şurasının (TAP) tədqiqatları göstərir ki, hətta iki fincan adi çay belə yuxunun keyfiyyətini yaxşılaşdıra bilər – bəlkə də özü də rahatlaşdırıcı çay içmə ritualı hesabına.
Yuxuya getməyə kömək edən çayın aktiv birləşmələrinə polifenollar, L-teanin, teaflavinlər, tearubiqinlər və qamma-aminomağnez turşusu (GABA) daxildir. L-teanin və GABA beynə birbaşa təsir edərək, stressi azaldan və rahatlıq yaradan prosesləri işə salmağa kömək edir.
7. Ruhi sağlamlığın dəstəklənməsi
"Flavonoidlər idrak funksiyalarını yaxşılaşdırır – bunu təsdiq edən genişmiqyaslı tədqiqatlar var. Amma ruhi sağlamlıq baxımından, çay içmənin özünün sosial aspekti – çay hazırlamağın və içməyin birgə həyata keçirilməsi – yəqin ki, həlledici rol oynayır", deyə professor Künle bildirib.
Bu isə emosional rifahımız və əhval-ruhiyyəmiz üçün çox vacibdir. Axı uzun müddətdir sübut olunub ki, xoşbəxt insanlar daha uzun yaşayır.
Samir
