İran-İsrail müharibəsində kritik hədd kimi görülən Fordo nüvə obyektinin ABŞ-ın hədəfi olduğu və hərbi əlamətlərin mümkün hücuma işarə etdiyi iddia edilir.
ABŞ həftə sonundan bəri Yaxın Şərqdəki hərbi varlığını artırdı, lakin ABŞ-ın İsrail-İran müharibəsinə müdaxilə edib-etməyəcəyini düşünən Donald Tramp üçün əməliyyat qeyri-müəyyənliyini qorumaq üçün bəzi detalları natamam buraxdı.
İranın Fordodakı dərin nüvə zənginləşdirmə obyektinə 60 metr qayadan keçmək üçün nəzərdə tutulmuş 13,6 tonluq bunker dağıdıcı bombalarla hücum etmək üçün istifadə ediləcək “B-2” bombardmançılarının yerləşdirilməsi ilə bağlı yeni məlumat verilməyib.
Bununla belə, Pentaqonun uzaqmənzilli hava hücumunu nəzərdən keçirdiyinə dair əlamətlər ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus 31-dən çox yanacaq dolduran təyyarənin hərəkətindən gəlib.
Əsasən “KC-135 Stratotankers” və “KC-46 Pegasuses” olan təyyarələr üç gün qabaq Avropa üzərindən şərqə doğru hərəkət edərkən uçuş izləmə saytı olan “AirNav Systems” tərəfindən izlənilib. Dünən bəzi təyyarələrin daha da şərqə uçduğuna dair başqa xəbərlər də var idi.
***
“The Guardian” yazır ki, ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin “B-2” bombardmançı təyyarələri yanacaq doldurmadan təxminən 6000 mil (9656 kilometr) məsafə qət edə bilir, lakin onlar adətən məhdud sayda bazalardan işləyirlər.
Bunlar Missuridəki Uaytmen, Qlosterşirdəki Fairford və ən başlıcası, hazırda Britaniya tərəfindən Mavrikiydən ABŞ-a icarəyə götürülmüş Hind okeanının cənubunda yerləşən Dieqo Qarsiya bazasıdır.
“B-2” bombardmançıları ötən ilin oktyabrında Vaytemandan Husilərin beş yeraltı silah obyektinə hücum etmişdilər. Dieqo Qarsiya Fordoya daha yaxındır, təxminən 5000 kilometrlik gediş-gəlişdir və İranın nüvə obyektlərinin bombalanması başa çatdıqdan sonra geri qayıdarkən yanacaq doldurmağa ehtiyac duyacaq.
Yalnız ABŞ-ın dağın 80-90 metr altında olduğu təxmin edilən İranın iki əsas uran zənginləşdirmə obyektindən biri olan Fordonu məhv edəcək qədər böyük bir bombaya sahib olduğu düşünülür. 6 metrlik silahı daşımağa mümkün yeganə təyyarə “B-2”dir.
Son onilliyin ortalarında bir nöqtədə ABŞ-ın ən böyük qeyri-nüvə silahı olan yalnız 20 bombaya sahib olduğu düşünülürdü, lakin son hesablamalar daha yüksəkdir.
İyunun 13-də İrana hücuma başlayandan bəri İsrail İran üzərində səmada hökmranlıq etmiş kimi görünürdü, lakin Fordoya yalnız “Yüksələn Aslan” əməliyyatının ilk günündə hücum etdi. MAQATE-nin nüvə nəzarəti orqanı bazar ertəsi bildirib ki, zənginləşdirmə obyektinə heç bir ziyan dəyməyib.
Kral Birləşmiş Xidmətlər İnstitutunun analitik mərkəzinin aviasiya üzrə eksperti Kastin Bronk, ikinci bombanın birinci ilə eyni dəliyə dəyməsi ilə Fordonu məhv etmək üçün demək olar ki, çoxlu zərbələrə ehtiyac olacağını söylədi.
***
“B-2” iki bunker busterini daşıya bilsə də, ABŞ-ın obyekti məhv etmək üçün ciddi bir hücumu çox güman ki, birdən çox bombardmançının yerləşdirilməsini tələb edəcək. Bronk, "Hücum zamanı silahların mükəmməl işləməsi və obyektə enməsi və kritik zərərə səbəb olmaq üçün lazımi dərinlikdə partlaması lazım olacaq, beləliklə, ehtiyat olacaq", – dedi.
2019-cu il “The New York Times” məqaləsinə görə, 10 il əvvəl Pentaqon Fordonun maketini düzəltdi və onu təxminən 30.000 funt (13.600 kiloqram) ağırlığında bir cihazla sınaqdan keçirdi. Hücumun çox məxfi videosunu daha sonra Barak Obamanın prezidentliyi dövründə müdafiə naziri olmuş Leon Panetta israilli siyasətçi Ehud Baraka göstərib. Qəzet yazır ki, "bomba səhrada obyekti məhv edib".
ABŞ İranın Natanzdakı digər nüvə zənginləşdirmə obyektinə də hücum etməyi düşünə bilər. Hücumun ilk günü yerin üstündəki daha kiçik bir obyektin bombalanması nəticəsində dağıdıldığı halda, İsrail yerin 8-12 metr altında olan obyektin nisbətən az zədələndiyini bildirib.
Ağ Ev və Pentaqon üçün əsas sual İsrailin beş günlük hava hücumundan sonra İran üzərində uçuş həyata keçirən ABŞ təyyarələri üçün hər hansı təhlükənin olduğuna inanıb-inanmamasıdır.
Lakin ABŞ-ın qalan hava hücumundan müdafiə vasitələrini və raket buraxılış məntəqələrini hədəf alan genişmiqyaslı hücuma keçmək istəyəcəyi təqdirdə mövcud hərbi aktivlərin çatışmazlığı yoxdur.
“USS Nimitz”in başçılıq etdiyi ikinci aviadaşıyıcı zərbə qrupu bu həftənin əvvəlində Şərqi Asiyadan Yaxın Şərqə göndərilib və artıq Ərəb dənizi ətrafında İrana nisbətən yaxınlıqda fəaliyyət göstərən “USS Carl Vinson” aviadaşıyıcısına qoşulacaq. Ən azı daha üç ABŞ esminesi də hazırda Aralıq dənizinin şərqindədir.
