Xalq çalğı alətləri ansambllarının xalq və bəstəkar musiqimizin, muğamlarımızın təbliğində əvəzolunmaz rolu var. Bu ansambllar özlərindən sonra gələn kollektivlərə yol göstərib, təkcə ölkəmizdə deyil, onun hüdudlarından kənarda da tanınaraq milli musiqimizi layiqincə təbliğ ediblər.
Ansamblların hər birinin - Əhməd Bakıxanov adına Xalq Çalğı Alətləri Ansamblı, Əhsən Dadaşov adına “Xatirə” Xalq Çalğı Alətləri Ansamblı, Baba Salahov adına “Araz” Xalq Çalğı Alətləri Ansamblının özünəməxsus dəst-xətti, orijinal üslubu olub həmişə.
Təəssüf ki, indi ansamblların bədii rəhbərləri həmin kollektivlər haqqında “Adı var, özü yoxdur” nisgili ilə danışırlar. Çünki ansamblların kölgədə qalması probleminə “sahibsizlik” dərdi də əlavə olunub... Belə ki, uzun müddət Dövlət Televiziyasının – AzTV-nin balansında fəaliyyət göstərən ansambllar bir müddət öncə bu imkandan məhrum ediliblər. Onlara Mədəniyyət Nazirliyinin balansına veriləcəkləri vəd olunub. Amma hazırda nazirlik də onlara sahib çıxmır.
“Başqa millətlərin belə ansamblı olsaydı...”
Xalq artisti, bəstəkar Tofiq Bakıxanov atası Əhməd Bakıxanovun 1931-ci ildə Üzeyir Hacıbəyovun təşəbbüsü ilə yaratdığı ansamblın taleyindən narahatlığını bildirir: “Heyf ki, belə bir tarixi ansambl fəaliyyətsiz qalıb. Digər ansambllar da eyni vəziyyətdədir, onlara qayğı və diqqət göstərən yoxdur...”
Əhməd Bakıxanov adına Xalq Çalğı Alətləri Ansamblının hazırkı bədii rəhbəri, Xalq artisti Möhlət Müslümov 1994-cü ildən ansambla rəhbərlik edir: “Mən ansambla bədii rəhbər təyin olunanda durğunluq illəri idi. Qonorar sistemi yox idi. Ansamblı idarə etmək istəmirdim, işim çox idi. Vəziyyəti də bilirdim, ansamblı boş əllə saxlamaq lazım idi”, - deyə danışır: “Mənim ansambla rəhbərlik etməyimi rəhmətlik Həbib Bayramov vəsiyyət etmişdi. Mən də məcbur olub razılaşdım. “Çalış, keçmiş səslənməni bərpa elə. Bu ansambl yaşamalıdır. Bu, Üzeyir bəyin təşəbbüsü ilə yaranan ilk peşəkar ansambldır”, - deyə qarşıma şərt qoyuldu. Mən də ansamblın fəaliyyəti haqqında kitablar oxudum, lentlərə baxdım. Ansambldan çıxan bütün üzvləri yenidən dəvət etdim. Onlardan çox şey öyrəndim. Artıq onlar dünyalarını dəyişiblər. Ansambla gələnlər ictimai əsaslarla işləyirdilər. Onların ansambla böyük sevgisi vardı. Ulu Öndər Heydər Əliyev yenidən hakimiyyətə qayıdandan sonra ansamblı dövlət konsertlərinin siyahısına salırdılar. Bu, mənim üzərimə böyük məsuliyyət qoyurdu. Konsertdən sonra gözləyirdik ki, Ulu Öndər pərdə arxasına keçib bizə xoş sözlərini deyəcək...” M.Müslümov təəssüf hissi ilə belə bir tarixi olan ansamblın hazırda dağıldığını deyir: “Demək olar ki, bu üç ansamblın hamısı dağılıb. Adları var, özləri yoxdur. Səbəb də odur ki, Dövlət Televiziyası bütün kollektivləri televiziyanın balansından uzaqlaşdırdı, Mədəniyyət Nazirliyi də bizə yiyə durmur”. Tarzən deyir ki, şərait yaratsalar, 12-13 nəfərlik ştat olsa, əvvəlkindən də yaxşı ansambl yarada bilər: “Elə vaxt olub ki, musiqiçiləri dəvət etmişəm, hiss etmişəm ki, yol pulları yoxdur, ciblərinə pul qoymuşam. Hiss etmişəm acdırlar, bildirmədən yemək almışam. Ancaq bu nə qədər davam edə bilər? Başqa millətlərin belə ansamblı olsaydı, yaşadardılar. Azərbaycan Televiziyasının Qızıl Fondunda ansamblın yazıları var. Bu, bizim tariximizdir. Amma təəssüf ki, hazırda ansamblın taleyi heç kimi maraqlandırmır...”
“İndi demək olar ki, işləmirik...”
Əhsən Dadaşov adına “Xatirə” Xalq Çalğı Alətləri Ansamblının bədii rəhbəri, Əməkdar artist Adil Bağırovun rəhbərlik etdiyi kollektiv də oxşar aqibəti yaşayır: “1976-cı ildən ansambla rəhbərlik edirəm. 1960-cı ildə Televiziya və Radio Komitəsinin nəzdində Əhməd Bakıxanovun rəhbərlik etdiyi ansambldan əlavə, ikinci bir ansambl yaratmaq zərurəti meydana çıxdı. Bu ansamblı yaratmağı komitənin o vaxtkı sədri Ənvər Əlibəyli ilə bəstəkar Cahangir Cahangirov öz ifaçılıq üslubu ilə seçilən Əhsən Dadaşova təklif etdilər. 1960-ci ildə Əhsən Dadaşov öz milli xalq çalğı alətləri ansamblını yaratdı. Bu ansamblın yaradılması dövrün tələbindən irəli gəlirdi. Folklor nümunələrini, xalq və bəstəkar mahnılarını, muğamları və rəqs nümunələrini məharətlə ifa edirdi. Mən də 1964-cü ildən bu ansamblda solist kimi çalışmağa başladım”. A.Bağırov danışır ki, ansambl yarananda Ə.Dadaşov müğənni kimi Şövkət Ələkbərovanı dəvət edib. Daha sonra ölkəmizin bütün tanınmış xanəndələri - Xan Şuşinski, Seyid Şuşinski, Zülfi Adıgözəlov, Arif Babayev, Əbülfət Əliyev, Sara Qədimova, Rübabə Muradova, Zeynəb Xanlarova, Nəzakət Məmmədova və başqa xanəndələr məhz bu ansamblın müşayiəti ilə oxuyublar. Beləcə, Əhsən Dadaşov ansambla 15 il rəhbərlik edib. Tarzən dünyasını dəyişəndən sonra - 1978-ci ildən isə ansambl Adil Bağırovun rəhbərliyi ilə çalışır: “45 ildir ki, bu ansambla mən rəhbərlik edirəm. Əhsən müəllim rəhmətə gedəndən sonra mən də ənənəni davam etdirdim. Həmin xanəndələrlə, muğam ifaçıları ilə işlədim. Dünyalarını dəyişənlər olduqca, yeni müğənniləri dəvət etdim. Muğam müsabiqəsinin qaliblərinin AzTV-də işləməsinə dəstək oldum. Onlar ansamblla uzun müddət işlədilər”. A.Bağırov ansamblın hazırkı fəaliyyətindən təəssüf hissi ilə danışır: “Teleradio Komitəsinin Səsyazma Evi 60 il idi ki, bütün musiqi kollektivləri ilə işləyirdi. Sonra o studiyanı dağıdıb kollektivləri Mədəniyyət Nazirliyinin balansına verdilər. AzTV-də musiqi kollektivi saxlamadılar. Mədəniyyət Nazirliyi də bizi çağırmadı. Beləcə, ansamblları dağıtdılar. Biz indi demək olar ki, işləmirik, evdə oturmuşuq. Ansamblların konsertlərini də efirdə vermirlər ki, yaddan çıxaq. Belə bir zəngin tarixi olan ansamblı dağıtdılar...”
“Bizim də yaşımız gedir...”
