Taksilərdə kondisioner məcburidir?
İsti yay günlərində taksi ilə gedərkən kondisionerin işləməsi sərnişin üçün sadəcə rahatlıq deyil, bəzən hətta zərurətə çevrilir. Amma görəsən, bu sistemin işlək olması rəsmi olaraq məcburidirmi? Bu sual həm Azərbaycanda, həm də digər ölkələrdə aktualdır.
Avtosfer.az xəbər verir ki, sia mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Azərbaycanda vəziyyət necədir?
Son illərdə Azərbaycanda taksilərlə bağlı qaydalar xeyli sərtləşdirilib. Əsas məqsəd sərnişinlərə daha keyfiyyətli və təhlükəsiz xidmət göstərməkdir. Məhz bu səbəbdən 2024-cü ildə Nazirlər Kabinetinin verdiyi qərara əsasən, bütün taksilər kondisioner sistemi ilə təchiz olunmalıdır. Qanun açıq şəkildə bildirir ki, nəqliyyat vasitəsində həm isitmə, həm də soyutma funksiyalı tam havalandırma sistemi olmalıdır. Yəni, bir sözlə, taksidə kondisionerin olması sadəcə “əlavə rahatlıq” deyil, qanuni tələblərdən biridir. Bundan başqa, bəzi sürücülər kondisioneri işlətmək üçün əlavə pul tələb etsə də, bu qanunsuzdur. Sərnişin soyutma sistemindən istifadə etdiyinə görə əlavə ödəniş etməməlidir. Hətta rəsmi qurumlar da bu cür hallarda şikayət etməyi tövsiyə edir.
Digər ölkələrdə necədir?
Azərbaycandakı kimi, dünyanın bir çox ölkəsində də bu məsələ ciddi şəkildə tənzimlənir. Gəlin, bəzi ölkələrə qısaca nəzər salaq:
Çin (Şanxay) – Burada yay aylarında kondisionerin işləməsi məcburidir. Əgər sərnişin kondisioner istəyərsə, sürücü onu işə salmalıdır. Əks halda, sərnişin taksi haqqını ödəməkdən imtina edə bilər.
ABŞ (Nyu-York) – Nyu-Yorkda maydan sentyabra qədər kondisionerin işləməsi şərtdir. Hətta bu, rəsmi şəhər qaydalarında da öz əksini tapıb.
Malta – Taksi nəqliyyatına dair yeni qaydalara əsasən, kondisioner sistemi işlək vəziyyətdə olmalıdır. Bu olmadan xidmət göstərmək olmaz.
Qırğızıstan – Qonşu ölkədə də kondisioner taksilər üçün standart tələblərdən biri hesab olunur.
Braziliya (Uber və digər platformalar) – Burada Uber kimi platformalar kondisionerin işlək olmasını şərt qoyur. Sürücü kondisioneri açmaqdan imtina etsə, sərnişin onu şikayət edə bilər.
Nəticə olaraq nə deyə bilərik?
Kondisioner sisteminin işləməsi artıq bir çox ölkədə, o cümlədən Azərbaycanda qanunla tənzimlənən vacib bir məsələdir. Taksilər sərnişinləri nəinki təhlükəsiz, eyni zamanda rahat şəkildə daşımalıdır. Bu da yalnız kondisioner, havalandırma, təhlükəsizlik kəmərləri və digər zəruri sistemlərlə mümkündür. Əgər siz taksiyə oturursunuz və kondisioner işləmir, yaxud sürücü onu açmaqdan imtina edir, bu zaman siz bununla bağlı şikayət edə bilərsiniz. Hətta istəsəniz, aidiyyəti qurumlara bildirərək sürücünün məsuliyyətə cəlb olunmasına da nail ola bilərsiniz.
Sərnişin kondisioner istəyərkən sürücünün imtina etməsi düzgündürmü? Qısa cavab: xeyr, düzgün deyil. Amma gəlin məsələni daha geniş və axarlı şəkildə izah edək ki, həm sərnişin, həm də sürücü öz hüquq və vəzifələrini yaxşı başa düşsün.
Niyə bu məsələ vacibdir?
İsti havada avtomobilin içində kondisionersiz oturmaq bəzən əziyyətə çevrilir. Xüsusilə yaşlı insanlar, uşaqlar və səhhətində problem olanlar üçün bu, hətta sağlamlıq üçün təhlükə yarada bilər. Belə olan halda sərnişinin kondisioner tələb etməsi tamamilə haqlı və təbii bir istəkdir.
Azərbaycanda bu məsələ necə tənzimlənir?
Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyinə əsasən:
Rəsmi taksi fəaliyyəti göstərən avtomobillər mütləq havalandırma və kondisioner sistemi ilə təchiz olunmalıdır.
2024-cü ildə Nazirlər Kabinetinin qərarına əsasən, sərnişindaşıma fəaliyyəti göstərən nəqliyyat vasitələrində həm isitmə, həm də sərinlətmə (yəni kondisioner) sistemi məcburidir.
Əlavə olaraq, sürücü kondisionerə görə sərnişindən əlavə ödəniş tələb edə bilməz və kondisioneri işlətməkdən imtina edə bilməz. Yəni, bu tələblər qanuni sənədlərlə təsdiqlənmişdir və sürücü bu qaydalara əməl etməlidir.
Sürücü kondisioneri açmaqdan imtina etsə.
Əgər sürücü sərnişin istədiyi halda kondisioneri açmaqdan imtina edirsə:
1. Qanunu pozmuş olur.
2. Sərnişin istəsə, bu barədə Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyinə (AYNA), Daxili İşlər Nazirliyinə və ya 125 çağrı mərkəzinə şikayət edə bilər.
3. Hətta bəzi hallarda belə sürücülər inzibati cərimə və ya fəaliyyət icazəsinin ləğvi ilə üzləşə bilər.
Digər ölkələrdə bu vəziyyət necədir?
Bu qayda təkcə Azərbaycanda yox, bir çox ölkədə oxşar şəkildə tətbiq olunur:
Çin (Şanxay): Taksi sürücüsü sərnişin istədiyi halda kondisioneri açmaq məcburiyyətindədir. Açmasa, sərnişin ödəniş etmədən düşə bilər və sürücü cərimələnir.
ABŞ (Nyu-York): Yay aylarında kondisioner işləməlidir – bu, şəhər qaydasıdır.
Braziliya (Uber və s.): Kondisionerin işləməsi xidmət standartlarına daxildir. Sürücü bunu etməsə, müştəri şikayət edə və sürücü sistemdən çıxarıla bilər.
Bu ölkələrdə sərnişin komfortu qanunla qorunur və sürücünün “istəmirəm” deməyə hüququ yoxdur.
Bəs bəzən sürücülərin səbəbi nə olur?
Bəzi sürücülər bu tələbi yerinə yetirməyəndə müxtəlif bəhanələr gətirirlər: “Kondisioner yanacağı çox aparır”, “Maşında kondisioner işləmirsə, təmirə pulum yoxdur”, “Sərinlik bəs eləyir, pəncərəni aç”. Bunlar sərnişinə aid deyil. Əgər sürücü taksi xidməti göstərirsə, maşını bütün texniki tələblərə cavab verməlidir. Bunun içində kondisioner də var. Sərnişin maşının nasazlığına görə əziyyət çəkməməlidir.
Nəticə: Sürücü kondisioneri açmaqdan imtina edə bilərmi?
Xeyr, edə bilməz. Əgər avtomobil rəsmi taksidirsə, kondisionerin işlək vəziyyətdə olması qanuni tələbdir və sərnişin istədiyi zaman sürücü onu açmağa məcburdur. Bu, sadəcə etik məsələ deyil, həm də hüquqi öhdəlikdir.
Tövsiyə
Əgər belə bir halla rastlaşırsınızsa:
Sürücü ilə sakit və nəzakətli şəkildə danışın.
Əgər yenə imtina edirsə, taksi nömrəsini və vaxtı qeyd edin.
AYNA və ya digər qurumlara şikayət edin. Bu həm sizin hüququnuzu qoruyar, həm də xidmət keyfiyyətinin yüksəlməsinə töhfə verər.
Nəqliyyat eksperti Yasin Mustafayev: "Müasir dövrdə ictimai nəqliyyatın keyfiyyətli və rahat şəkildə təşkili hər bir inkişaf etmiş cəmiyyətin prioritet məsələlərindən biridir. Nəqliyyat vasitələrinin texniki vəziyyəti, onların təhlükəsizlik göstəriciləri, sərnişinlər üçün yaradılmış şərait bu sahədə əsas meyarlar sayılır. Bu baxımdan, sərnişin daşıyan bütün nəqliyyat vasitələrində isitmə və soyutma sistemlərinin mövcudluğu və işlək vəziyyətdə olması artıq sadəcə texniki tələbat deyil, eyni zamanda insan hüquqlarına və rifahına birbaşa təsir edən vacib amildir. Təəssüf ki, bəzən nəqliyyat vasitəsində bu sistemlərin mövcud olmasına baxmayaraq, onlar ya ümumiyyətlə işləmir, ya da qəsdən işə salınmır. Məsələn, yay aylarında temperaturun yüksək olduğu vaxtlarda kondisionerin işlədilməməsi, qışda isə salonun lazımi qədər isidilməməsi sərnişinlərə narahatlıq yaradır, onların səfər təcrübəsini mənfi təsirləyir. Bu cür hallar yalnız komfortla məhdudlaşmır, müəyyən temperatur şəraitində uzun müddət qapalı məkanda qalmaq xüsusilə yaşlı insanlar, uşaqlar və sağlamlıq problemi olan şəxslər üçün təhlükə mənbəyi də ola bilər. Əksər hallarda sürücülər və ya daşıma şirkətləri kondisioner və isitmə sistemlərindən istifadədən yayınmağa çalışırlar. Bunun əsas səbəbi kimi həmin sistemlərin əlavə yanacaq sərfiyyatına səbəb olması göstərilir. Doğrudur, texniki baxımdan bu sistemlər təxminən 10-15% əlavə yanacaq sərf edir. Lakin bu, sərnişinin rifahını arxa plana atmaq üçün yetərli səbəb ola bilməz. Bir neçə faiz yanacağa qənaət etmək naminə insanların sağlamlığı və rahatlığı qurban verilə bilməz. Burada məsələ sadəcə iqtisadi qənaət deyil, söhbət sərnişin məmnunluğu, sosial məsuliyyət və xidmət keyfiyyəti kimi anlayışlardan gedir. Əgər ictimai nəqliyyat vasitəsi istismara buraxılıbsa, deməli, o, bütün funksiyaları ilə işlək vəziyyətdə olmalıdır. Bu, sürücünün şəxsi seçim məsələsi deyil, bu, qanunla və xidmət standartları ilə tənzimlənən bir tələbdir. Xüsusilə də yay aylarında 35-40 dərəcəlik isti şəraitdə kondisionersiz avtobusda səfər etmək sərnişinlər üçün bir əzaba çevrilir.
Digər tərəfdən, bu məsələ təkcə sərnişin rahatlığı ilə də məhdudlaşmır, həm də ictimai nəqliyyatda keyfiyyət standartlarının qorunması, daşıma mədəniyyətinin formalaşması və dövlət nəzarət mexanizmlərinin işlək olması ilə bağlıdır. Nəqliyyat vasitələrinin texniki baxışdan keçməsi zamanı bu sistemlərin işlək vəziyyəti ciddi şəkildə yoxlanmalı və normaya cavab verməyən vasitələrin istismara buraxılmasına qəti şəkildə yol verilməməlidir. Sonda qeyd etmək lazımdır ki, ictimai nəqliyyat yalnız bir yerdən başqa yerə hərəkəti təmin edən vasitə deyil, eyni zamanda cəmiyyətin gündəlik ritminin, şəhər mədəniyyətinin və xidmət mədəniyyətinin bir parçasıdır. Bu sistemin keyfiyyətli işləməsi insanlara göstərilən qayğının göstəricisidir. İsitmə və soyutma sistemləri isə bu qayğının ən sadə, amma ən vacib hissəsidir. Onların işləməsi lüks deyil, zəruri tələbatdır və bu tələbatın təmin olunması həm sürücünün, həm şirkətin, həm də nəzarət orqanlarının birbaşa məsuliyyətidir".
- Gecə Modu
- Ana səhifə
- Statistika
- Mənbələr
- Reytinq
- Hava
- Valyuta
