...Stony Brook Universitetinin (ABŞ) bir qrup paleontoloqu ilk dəfə teropod dinozavrlarında pisiform sümük - müasir quşların uçuşunda mühüm rol oynayan bilək elementi aşkar ediblər.
SİA-xəbər verir ki, bu kəşf barədə “Nature” jurnalında məlumat verilib.İndiyə qədər quşların əcdadlarında pisiform sümük olmadığına inanılırdı.
Bununla belə, iki növün - troodontid və oviraptoridin fosillərinin təhlili bu fikri təkzib etdi. Yüksək ayırdetmə qabiliyyətinə malik CT taramasından istifadə edərək, elm adamları kiçik, muncuq kimi bilək sümüklərini rəqəmsal şəkildə yenidən qura biliblər. İlk dəfə qeyri-quş dinozavrlarında kəşf edilən köçmüş pisiform sümük olduğu ortaya çıxıb.
Quşlarda bu sümük dirsək əyildikdə qanadın avtomatik qatlanması üçün lazım olan oynaq bağlarının formalaşmasına kömək edir.
Xüsusi forma - V-şəkilli çentik ilə - pisiform sümüyə əlin sümüklərini qucaqlamağa imkan verir, uçuş zamanı onların yerindən çıxmasının qarşısını alır.
Kəşf bu cür uyğunlaşmaların əsl quşlar təkamül etməzdən əvvəl də yarana biləcəyini göstərir.
Qəzetin aparıcı müəllifi Napoli, “…bu, ilk dəfədir ki, quş olmayan ətyeyən dinozavrda yerdəyişmiş pisiform sümük müəyyən edilir”, deyib və əlavə edib ki, bu strukturun meydana çıxması dinozavrların uçuşla bağlı ilk təcrübələrinin tarixləri ilə üst-üstə düşür.
Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, biləyin həlledici yenidən qurulması velosiraptorlar, troodontidlər və oviraptorozavrlar - qanadlı və lələkli dinozavrlardan ibarət olan Pennaraptora teropodlar qrupunda baş verib.
Müəlliflərin fikrincə, bu qrupda uçuşu mənimsəmək cəhdləri ən azı iki dəfə, bəlkə də beş dəfəyə qədər baş verib.
Nazlı Almuradova
