Türkiyə müdafiə sənayesində daha bir tarixi addım ataraq özünün çoxqatlı milli hava hücumundan müdafiə arxitekturası olan “Çelik Qübbə”ni bütün elementləri ilə aktivləşdirdi. Atatürk Hava Limanında keçirilən IDEF 2025 Sərgisində Müdafiə Sənayesi prezidenti Haluk Görgün tərəfindən açıqlanan bu inkişaf Türkiyənin hava məkanını yerli və milli həllərlə təhdidlərə qarşı qorumaq imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
Hafta.az-ın yazdığına görə, “Çelik Qübbə” sisteminin əsas idarəetmə komponenti olan HAKİM, hava məkanının tam və real vaxt xəritəsini yaratmaq üçün süni intellektə əsaslanan alqoritmlərlə radar, sensorlar və digər monitorinq vahidlərindən alınan məlumatları təhlil edir. ASELSAN tərəfindən hazırlanan bu sistem eyni şəbəkə üzərindən müxtəlif platformaları sinxron idarə edə bilir.
Hədəfin izlənilməsi Kalman filtri və hissəciklərin filtrasiyası kimi qabaqcıl alqoritmlərdən istifadə etməklə həyata keçirilir, elektro-optik sensorlardan gələn məlumatlar isə hədəflərin şəxsiyyətini və təhlükəsini təhlil edir. Bu, təhdidləri aşkarlama mərhələsində təsnif etməyə imkan verir. “Çelik Qübbə”nin ən diqqət çəkən xüsusiyyətlərindən biri də İHA və dronlara qarşı qurulmuş elektron döyüş təbəqəsidir. “İhtar”, “Gökberk” və “Şahin” sistemləri də elektromaqnit spektrini tıxanaraq və aldadaraq hava məkanını rəqəmsal olaraq qoruyur.
“İhtar” sistemi düşmən PUA-larının GPS siqnallarını kəsir, “Gökberk” isə həm müdafiə, həm də hücum rejimində fəaliyyət göstərə bilir. Bu texnologiya adi hava hücumundan müdafiə sistemlərini üstələyən müasir qalxan təklif edir.
“Korkut”, tırtıllı bir avtomobilə inteqrasiya edilmiş 35 mm-lik qoşa lüləli toplarla təchiz edilib və xüsusilə İHA və qanadlı raketlərə qarşı effektivdir. Proqramlaşdırıla bilən sursat hədəfə yaxınlaşdıqda partlayır və geniş təsir sahəsi yaradır.
“Hisar A+” və “Hisar O+” sistemləri 15-25 kilometr orta məsafələrdə işləyir. Radiotezlik və infraqırmızı axtaranlar sayəsində onlar hətta yüksək manevr qabiliyyətinə malik hədəfləri də uğurla zərərsizləşdirə bilirlər.
“Siper” 100 km-dən çox uçuş məsafəsi və aktiv radar başlığı ilə uzun mənzilli təhlükələrə qarşı təsirli olur. ASELSAN, ROKETSAN və TÜBİTAK SAGE ilə əməkdaşlıqda hazırlanmış bu sistem, xüsusilə ballistik raketlər və döyüş təyyarələri kimi yüksək riskli təhdidlərə qarşı strateji çəkindirmə təmin edir.
İkimərhələli mühərrik sistemi və müstəqil hədəf izləmə qabiliyyəti ilə “Siper” Türkiyə müdafiə sistemində yeni səviyyəni təmsil edir.
Sinxronizasiya bütün sistem komponentləri arasında CRC və HQ adlanan komanda mərkəzləri vasitəsilə əldə edilir. RADNET və T-LINK kimi yüksək sürətli, təhlükəsiz kommunikasiya infrastrukturu komanda və idarəetmə vaxtlarını minimuma endirir. Bu, hücumlara qarşı dərhal və əlaqələndirilmiş cavab verməyə imkan verir.
Müdafiə Sənayesi Rəyasət Heyətinin verdiyi açıqlamaya görə, “Çelik Qübbə”nin gələcəyinə artan süni intellekt, maşın öyrənməsi və qabaqcıl radar sistemləri daxil olacaq. Bu, sistemin təhlükənin tanınması, təsnifatı və reaksiya müddətini daha da optimallaşdıracaq.
Müdafiə Sənayesi başçısı professor Haluk Görgün bir televiziya kanalında verdiyi açıqlamada, “Çelik Qübbə”nin sisteminin mövcud elementləri sahəyə aktiv şəkildə yerləşdirilir. Kritik komponentlər üçün kütləvi istehsala başlanılıb" deyib. 2024-cü ilin avqustunda təsdiqlənən layihənin 2025-ci ilə qədər sürətlə sahəyə inteqrasiya olunduğu və hazırda Türkiyənin hava hücumundan müdafiə reaksiyasında fəal rol oynadığı bildirilir.
“Çelik Qübbə” Türkiyə tərəfindən yerli və milli resurslardan istifadə edilməklə hazırlanmış çox qatlı hava hücumundan müdafiə sistemidir. ASELSAN, ROKETSAN, TÜBİTAK SAGE, Maşınqayırma və Kimya Sənayesi ilə əməkdaşlıqda hazırlanmış sistem radarlar, elektro-optik sensorlar, raketlər, komanda və idarəetmə infrastrukturları və süni intellektə əsaslanan qərar qəbuletmə sistemlərindən ibarətdir.
Sistem yaxın, orta və uzun mənzilli təhlükələrə qarşı inteqrasiya olunmuş müdafiə mexanizmi təklif edir. O, eyni vaxtda həm fiziki, həm də elektromaqnit təhlükələrini aşkar edib aradan qaldıra bilir. Bu baxımdan, “Çelik Qübbə” sadəcə hava hücumundan müdafiə sistemi deyil, hava məkanını real vaxt rejimində və çoxşaxəli müdafiəni təmin edən “sistemlər sistemi”dir.
