Ötən ilin sonuna yaxın, bir Amerika və bir Fransız hərbi peyki incə bir orbit valsına hazırlaşırdı. Onlar düşmən peykinə yaxınlaşaraq onu yoxlamaq və ya idarə etmək üçün bir və ya daha çox peykin digərinə yaxınlaşdığı və yaranan əlaqə və yaxınlıq əməliyyatını (RPO) həyata keçirmə ərəfəsində idilər. Konkret hansı peyk olduğu hələ elan edilməmişdir, amma təxmin etmək çətin deyil. "Fransızlar illər ərzində Rusiyanın (Fransız peyklərinə yaxın) manevrlərindən bəhs ediblər", deyə ABŞ Kosmik Komandanlığının Kolorado Springsdə yerləşən qərargahında general Stephen Whiting bildirir. "Bu səbəbdən ... biz, peykləri bir-birinə və digər ölkələrin peyklərinə yaxınlaşdırmaq və yaxşı əməkdaşlıq qabiliyyətimizi göstərmək üçün bunu nümayiş etdirdik." O, bu təlimatın o qədər uğurlu olduğunu söyləyir ki, bu ilin sonlarında təkrarlanması planlaşdırılır. Bu hadisə bir məqam olaraq diqqət çəkir: Amerika bu şəkildə ölkəsi ilə ilk dəfə RPO həyata keçirir və bununla yeni, daha güclü bir yanaşma nümayiş etdirir. Kosmik Komandanlıq, Donald Trump-ın ilk dövründə, 2019-cu ildə yenidən yaradılmışdır. Son illərdə o, qərargahın qurulması və heyətin inkişafına yönəlmişdir. İndi isə o hazırdır. "İndi bizim kosmosda döyüş əməliyyatlarına yönəlmiş bir komandanlığımız var", deyə general Whiting bildirir. Bunun səbəbi iki şeydir. Birincisi, bir məmur deyir ki, Amerika silahlı qüvvələrinin peyklərə olan asılılığı "dəfələrlə artmışdır" və iyun ayında Amerikanın İrana zərbəsinə işarə edir. "Bu əməliyyatın əksəriyyəti kosmos dəstəklidir." Digər tərəfdən, hökumətin görə təhdidin dəyişməsi var. 2015-ci ildən bəri Çin peyklərinin buraxılış fəaliyyətində səkkiz dəfə artım müşahidə edilir. Çin Xalq Azadlıq Ordusu, elektron müharibəni orbitdə yerinə yetirmək də daxil olmaqla kosmosda fəaliyyətini yaxşılaşdırıb, bu halda Çin Rusiyanı ötüb-keçir. Çin, Rusiya və Hindistan müvafiq olaraq 2007, 2021 və 2022-ci illərdə dağıdıcı anti-peyk silahlarını sınaqdan keçirmişlər. Amerika həmçinin Rusiyanı aşağı Yörüngədə (LEO) bir anda minlərlə peyki məhv edə biləcək orbit nüvə silahı inkişaf etdirməklə ittiham edir. Bir neçə il əvvəl Kosmik Komandanlıq öz hücum qabiliyyətləri haqqında açıq danışmağa çəkinirdi. İndi isə bu fikri qəbul edir. "Aydın şəkildə demək vaxtıdır ki, biz kosmos atışlarına və silah sistemlərinə ehtiyac duyuruq. Orbital tutucu lazımdır", deyə aprel ayında general Whiting bildirmişdi. O, cənab Trump-ın düşmənin raketlərdə məhv etmək üçün kosmosda yerləşdiriləcək kəsici vasitələrin daxil olduğu Qızıl Qübbə planına işarə edir. Nəzəri olaraq, eyni silahlar düşmən peyklərini hədəfə ala bilərdi. "Kosmosdan kosmosa, kosmosdan yerə, yerdən kosmosa" hamısı "zəruri olan caydırıcılığı əldə etmək" üçün rol oynayacaqlar, deyə bir məmur bildirir. Amerikanın müttəfiqləri də bu məsələdə daha açıq davranır. Bu il dərc olunan müdafiə rəyi əsasında Britaniya, ilk dəfə olaraq, Yerdə və orbitdə yerləşdirilən anti-peyk silahları inkişaf etdirəcəyini açıqladı. Amerika kiçik, lakin səmimi bir kosmos müttəfiqlər klubu yaradır. Olimpiya Müdafiə Operasiyasında, Kosmik Komandanlıq altı ölkə - Avstraliya, Britaniya, Kanada, Fransa, Almaniya və Yeni Zelandiya ilə birgə işləyir ki, "kosmosdakı düşmən hücumlarını" çəkindirsinlər. Aprel ayında təşəbbüs "ilkin əməliyyat qabiliyyətinə" çatdı və yeddi ölkə bu ilin yayında əldə olunacaq detallarla birgə kampaniya planı üçün anlaşma sənədi imzaladılar. Kosmik Komandanlıq həm də müharibənin taktiki tələblərini nəzərdən keçirir. General Whiting-in sözlərinə görə, "kosmosda hər şey hərəkət edir", Amerika peyklərini bir yerdə oturan "fərdi qala" kimi qəbul edir. Bunun səbəbi, peykin hərəkət etməsi yanacaq tələb edir və bu da ömrünü qısalda bilər. Bu məsələ üçün üç həll yolu var, deyir. Biri, peyklərin daha çox yanacaq daşımasıdır. Başqası isə orbitdə yanacaqa dolmasıdır ki, Çin bunu iyun ayında göstərdi. "Bu, onlara hərbi üstünlük verə bilər", deyir o, "... buna görə də bu qabiliyyətə ehtiyacımız var." Üçüncü yanaşma, çox sayda peyk çalışdırmaqdır ki, hər birini sərfəli hesab edə biləsiniz. Amerika məmurları bir neçə ildir ki, belə "hiperəridilmiş" LEO konstellasiyaları, məsələn SpaceX-in Starlink proqramı haqqında danışırlar. İndi isə onlar qurulmaqdadır. 2023-cü ildən etibarən məsuliyyət daşıdığı casus peyklərdən ibarət Milli Kəşfiyyat Bürosu (NRO) 200-dən artıq peyk buraxmışdır və təkcə bu il on iki buraxılış nəzərdə tutulub. SpaceX-in həmçinin raket izləri və digər məlumatları senzordan tutacaqlara və silahlara yönəldəcək 450 güclü konstellasiyanı yaratmaq üçün qətiyyətli irəliləyiş olduğu da şayiə olunur. Bu siyahıya əlavə ediləcək dördüncü bir üsul da ola bilər: peyklərin daha ağıllı hala gətirilməsi. General Whiting deyir ki, "zərərli" obyektləri aşkar edəcək və insan müdaxiləsi olmadan təhlükədən uzaqlaşmağa imkan verəcək peyklərə yerləşdiriləcək süni zəkaya sahib olmaq istərdi. Zamanla, ABŞ Kosmik Qüvvələrinin bir zabiti olan Christopher Huynh təklif edir ki, süni zəka ilə işləyən peyklər yaxın formasiya ilə uçacaqlar, deməkdir ki, orbitdə yüksək dəyərli aktivləri qorumaq üçün "defender peykləri" kimi fəaliyyət göstərə bilərlər. İndilik, süni zəka əksəriyyətlə yerindədir. General Whiting son aylarda bildirib ki, heyəti əmr və təhdid planlarının təlimlərində istifadə olunacaq böyük bir təlimat modeli qurmuşdur. Zabitlər, biliklərindəki boşluqları doldurmaq və ya kosmosda baş verə biləcək həqiqi-dünya hücumlarına necə cavab verəcəkləri ilə bağlı suallar verə bilərlər. "Bu iş vaxtilə on nəfərin beş saatlıq işini tələb etdiyi halda", deyə o təklif edir, "artıq maşın sürətində - kosmik dövrün bir nailiyyəti ilə həyata keçirilə bilər." ■
- Gecə Modu
- Ana səhifə
- Statistika
- Mənbələr
- Reytinq
- Hava
- Valyuta
