Avropa İttifaqı (Aİ) və ABŞ arasında bağlanan yeni ticarət sazişi Avropanın avtomobil sənayesinə əhəmiyyətli iqtisadi fayda vəd edir. “Bloomberg” agentliyinin qiymətləndirməsinə görə, bu razılaşma nəticəsində Avropa şirkətləri təqribən 4,7 milyard dollar əlavə gəlir əldə edə bilərlər. Sazişin əsas məqsədi iki tərəf arasında ticarət münasibətlərini liberallaşdırmaq, xüsusilə də avtomobil sektorunda qarşılıqlı rüsumların azaldılması ilə sənaye iştirakçılarına dəstək göstərməkdir.
Məsələnin konteksti ABŞ-ın 2025-ci ilin aprelində keçmiş prezidenti Donald Trampın verdiyi qərarla bağlıdır. Həmin qərara əsasən, avtomobil idxalına tətbiq olunan gömrük rüsumları 25 faiz bəndi artırılmışdı. Bu sərt ticarət siyasəti Avropa avtomobil istehsalçılarını çətin duruma salmış, onların ABŞ bazarında rəqabət qabiliyyətini zəiflətmişdi. Avtomobillərin qiymətinin artması istehlakçılar üçün əlçatmazlıq yaratmış, eyni zamanda Avropa şirkətlərinin ixrac həcmlərində azalmaya səbəb olmuşdu.
Brüssel və Vaşinqton arasında aparılan danışıqlardan sonra əldə edilən razılaşma bu vəziyyətin yumşaldılmasına yönəlib. Yeni sazişə əsasən, avtomobil idxalına tətbiq olunan rüsum dərəcəsi 15 faiz səviyyəsinə endiriləcək. Bu, əvvəlki 25 faizlə müqayisədə xeyli azdır, lakin yenə də Tramp dövründən əvvəlki – yəni cəmi 2,5 faizlik rüsum səviyyəsinə tam geri dönüş demək deyil. Bu səbəbdən, ekspertlər qeyd edirlər ki, Avropa avtomobil istehsalçıları hələ də müəyyən çətinliklərlə üzləşəcəklər və yeni reallıqlara uyğunlaşmaq zərurəti ilə qarşı-qarşıya qalacaqlar.
Avropa avtomobil istehsalçıları qarşısında bir neçə strateji seçim var. Bir tərəfdən, artan tarif yükünü kompensasiya etmək məqsədilə istehsal olunan avtomobillərin qiymətini artırmaq variantı gündəmdədir. Bu yanaşma istehlakçılar üçün mənfi nəticələr doğura bilər və satışların həcmini azalda bilər. Digər tərəfdən, bir çox şirkət üçün daha cəlbedici alternativ istehsal prosesinin müəyyən hissəsinin ABŞ ərazisinə köçürülməsidir. Bu isə həm yeni investisiya zərurəti yaradır, həm də müəssisələr üçün istehsal zəncirinin yenidən qurulması anlamına gəlir.
Qeyd edilməlidir ki, Avropa avtomobil sənayesi Aİ-nin iqtisadi strukturunda mühüm yer tutur. Bu sahədə fəaliyyət göstərən şirkətlər yalnız iqtisadi gəlir yaratmaqla kifayətlənmir, eyni zamanda milyonlarla insanı işlə təmin edir və Avropa ixracatının böyük bir hissəsini təşkil edir. Bu səbəbdən avtomobil sektoru ətrafında baş verən ticarət dəyişiklikləri bütövlükdə Avropa iqtisadiyyatına təsir edir. ABŞ isə dünya üzrə avtomobil bazarının ən böyük seqmentlərindən biri olaraq qalır və bu bazara çıxış imkanları istehsalçılar üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
