Göy gurultulu buludlardakı güclü elektrik sahələri elektronları sürətləndirdikdə, hava molekulları ilə toqquşaraq rentgen şüaları yaradanda ildırım çaxır.
Pensilvaniya Dövlət Universitetinin alimləri belə nəticəyə gəliblər.
SİA-nın məlumatına görə, tədqiqatın nəticələri Journal of Geophysical Research: Atmospheres (JGRA) jurnalında dərc olunub.
...Uzun müddət fiziklər ildırımın ildırım buludları ilə Yer səthi arasında dövr edən nisbətən sadə elektrik boşalması olduğuna inanırdılar. Ancaq yeni araşdırmalar bu təbiət hadisəsinin daha mürəkkəb şəkildə baş verə biləcəyini göstərdi.
Elm adamları ildırımdan əvvəl rentgen şüalarının atmosferdə necə göründüyünü izah etmək üçün riyazi modeldən istifadə ediblər. Onların fikrincə, hər şey kosmik şüaların təsiri altında əmələ gələn elektronlardan başlayır.
Bu hissəciklər göy gurultulu buludların içərisindəki elektrik sahələri ilə sürətlənir, hava molekulları ilə toqquşur və rentgen şüaları yaradır.
Bu da öz növbəsində ildırımla nəticələnən zəncirvari reaksiyaya başlayır. Bu hadisə yer qamma-şüalarının partlaması kimi tanınır.
...Nəticələrimiz təbiətdə ildırımın necə baş verdiyinə dair ilk dəqiq kəmiyyət izahını verir.
Bunu tədqiqat rəhbəri, professor Viktor Pasko deyir. Müəlliflər bu modelləri real müşahidələrlə - peyklərdən, yerdən və yüksək hündürlükdə uçan təyyarələrlə müqayisə ediblər.
Bu, buludlarda rentgen şüalarının və radio siqnallarının partlamalarının - hətta ildırımdan əvvəl də göründüyü şərtləri anlamağa kömək edib.
Professor Pasko qeyd etdiyi kimi, belə bir zəncirvari reaksiya fiziklərin əvvəllər qamma-şüa partlamalarını qeydə aldığı yerlərə bənzər kosmosun çox yığcam bölgələrində baş verə bilər.
Bu, çox fərqli güclərlə də baş verə bilər ki, bu da tufan zamanı bəzi rentgen şüalarının niyə radio dalğaları və ya işıq partlayışları ilə müşayiət olunmadığını izah edir.
Əli Babayev
