ABŞ Prezidenti Donald Tramp xəbərdarlıq edib ki, Tehran öz nüvə proqramını bərpa edəcəyi təqdirdə Vaşinqton onu yenidən "məhv edəcək". Bunu ABŞ lideri Şotlandiyada Böyük Britaniyanın Baş naziri Kir Starmerlə birgə mətbuat konfransında bu barədə bildirib.
Qarşılıqlı təhdidlər
"Onlar çox mənfi siqnallar göndərirdilər. Onlar bunu etməməli idilər. Biz onların nüvə potensialını məhv etdik. Onlar yenidən başlaya bilərlər. Əgər bunu etsələr, biz onu bir göz qırpımında məhv edəcəyik", - deyə D.Tramp bildirib.
İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçı ABŞ rəsmilərinin son təhdidlərinə cavab olaraq sərt açıqlama verib. O, bildirib ki, əgər hücumlar təkrarlanarsa, İran daha qətiyyətli cavab verəcək və bu dəfə bunu gizlətmək mümkün olmayacaq.
Görünən mənzərə ondan ibarətdir ki, İran nüvə proqramını davam etdirmək niyyətindədir.
Bəs növbəti ABŞ-İran qarşıdurması baş verə bilərmi?
Bizim.Media məsələ ilə bağlı həm iranlı (Cənubi azərbaycanlı), həm də amerikalı mütəxəssislərin fikirlərini öyrənib. ABŞ-dən olan təhlükəsizlik üzrə ekspert İrina Tsukerman və iranlı politoloq Saleh Kamrani mövzunu şərh edib.
MÖVZU İLƏ BAĞLI
ABŞ və İran Osloda nüvə danışıqlarını bərpa edə bilər
Saleh Kamrani hesab edir ki, İran uranın zənginləşdirilməsinə davam edəcək:
“12 günlük savaş İrana zərbə vurub. Lakin ölkədəki böhranları da müəyyən qədər pərdələyib. ABŞ liderinə İran xarici işlər nazirinin cavabı və ümumi mənzərə onu deməyə əsas verir ki, İran uranın zənginləşdirilməsinə davam edəcək. Bu da, indiki problemlərin davam edəcəyi anlamına gəlir”.
“Nəticə ağır olacaq”
Amerikalı təhlükəsizlik eksperti İrina Tsukerman da hesab edir ki, əgər İran nüvə silahları proqramını Birləşmiş Ştatların, xüsusilə də Trampın son bəyanatlarında ifadə olunan hərbi müdaxilə təhdidlərinə baxmayaraq davam etdirərsə, bunun nəticələri dərin, çoxşaxəli və son dərəcə sabitliyi pozan olacaq. Belə bir qarşıdurmanın gedişatı hərbi, siyasi, diplomatik və iqtisadi sahələrdə baş verəcək:
“ABŞ-ın regional müttəfiqləri, o cümlədən Körfəz Əməkdaşlıq Şurasının üzv dövlətləri və İsrail İranın nüvə proqramının qarşısının alınmasını dəstəkləsə də, eskalasiya riski onları narahat edə bilər. Bəzi Körfəz ölkələri öz maraqlarını qorumaq üçün alternativ diplomatik kanallara müraciət edə və ya gərginliyin azaldılması məqsədilə İranla gizli danışıqlara başlaya bilər ki, bu da ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi koalisiyanı daha da zəiflədə bilər.
İqtisadi baxımdan, Fars körfəzindən neft ixracını təhdid edən və ya pozan hərbi toqquşma qlobal təsirlərə səbəb olacaq, neft qiymətlərində kəskin yüksəliş və enerji idxal edən ölkələrdə inflyasiyanın artması ilə nəticələnəcək.
Bazarlar qeyri-sabit olacaq və zəif iqtisadiyyata malik ölkələrdə əlavə problemlər yaranacaq.Uzunmüddətli münaqişə regionda və ondan kənarda bərpa və iqtisadi inkişaf üçün ayrılan resursları yönləndirəcək, humanitar böhranları dərinləşdirəcək və miqrasiya təzyiqlərini artıracaq”.
Böyük müharibə qaçılmazdır...
Siyasi baxımdan, ABŞ-ın təhdidləri İranda radikal siyasət tərəfdarlarının mövqeyini gücləndirəcək. Bu vəziyyət daxili islahatları və diplomatik əlaqələrin qurulması imkanlarını demək olar ki, qeyri-mümkün edəcək.
Sözügedən vəziyyət həm ABŞ-a, həm də regional rəqiblərə və qlobal güclərə qarşı daha sərt mövqe ilə nəticələnəcək.
“Nəticə etibarilə, İranın ABŞ-ın açıq təhdidlərinə baxmayaraq nüvə proqramını davam etdirməsi çoxşaxəli bir böhranın alovlanması riskini daşıyır. Belə bir qarşıdurma onsuz da gərgin olan regionu daha da qarışdıra, diplomatik səyləri zəiflədə, qlobal enerji təchizatını pozaraq geosiyasi ittifaqları yenidən formalaşdıra bilər.
Tehran və Vaşinqtonun bu kritik mərhələdə atacağı addımlar Yaxın Şərqdə təhlükəsizlik dinamikasını və beynəlxalq sistemin sabitliyinə uzun illər boyu təsirini qoruyacaq”, - deyə İ.Tsukerman bildirib.
Görünən mənzərə onu deməyə əsas verir ki, Tehran nüvə proqramından imtina etməyəcək.
Bu isə Qərbin sərt reaksiyası ilə qarşılaşacaq. Sözügedən vəziyyət böyük müharibəni qaçılmaz edə bilər.
Tehran Orucoğlu, Bizim.Media
