Kulis.az Əli Çağlanın "Ateizm" yazısınıtəqdim edir.
Ateizm, əslində, fövqəltəbii qüvvələrin, xəyali dostların və ya tanrıların mövcudluğunu sübut edəcək hər hansı bir dəlilyaxud şahidin olmadığını bildirən fəlsəfi bir yanaşmanın nəticəsidir. Skeptisizm (şübhəçilik) bu yolda bir vasitədirsə, ateizm onun məntiqi nəticəsidir.
Ateistlər, sadəcə olaraq ateizmə kor-koranə tabe olan şəxslər deyillər. Onları hərəkətə gətirən əsas amil rasional düşüncədir.
Məhz bu səbəbdən, “əgər X, sonra Y, daha sonra Z” kimi sxematik arqumentlər ateizmə münasibətdə əsassız və aldadıcıdır; çünki bu yanaşma ateizmin əsas fəlsəfi prinsiplərini, yəni ateizmin insanlara nə etməli olduqlarını diktə etmədiyini nəzərə almır.
Qeyd etmək vacibdir ki, bu baxış bucağı müqəddəs dini mətnlərin öyrətdikləri ilə tam ziddiyyət təşkil edir, çünki həmin mətnlər ibadət formalarını və həyat tərzini detallı şəkildə müəyyənləşdirir (məsələn; həftənin müəyyən günlərində hansı ritualların icra olunmalı olduğu, sünnət qaydaları və s...). Halbuki skeptisizm heç bir konkret qayda və ya normativ sistem təqdim etmir.
Bu məsələ ilə bağlı Amerikalı yazar və filosof Sam Harris çox dəqiq və bənzərsiz bir izah verir: “Ateizm nə fəlsəfədir, nə də bir dünyagörüşüdür. O, sadəcə sübutlara əsaslanmaqdır.
Əslində, “ateizm” adlı bir sözə belə ehtiyac olmamalı idi. Necə ki, bizdə “qeyri-astronom” yaxud “qeyri-kimyaçı” kimi terminlər yoxdur və işlənmir.
Hətta “Rock and Rollun kralı” adlandırılan Amerikalı musiqiçi Elvis Preslinin bu gün sağ olduğuna şübhə ilə yanaşan insanlar üçün də ayrıca bir termin yoxdur.
Ateizm, sadəcə olaraq, əsassız dini inanclara qarşı ağıllı, məntiqli insanların səsidir və bundan artıq heç nə deyil!”
İngilis filosofu Culian Baqini özünün “Ateizmlə qısa tanışlıq” adlı əsərində ateizmlə bağlı on maraqlı faktı təqdim edir:
1. Bütün ateistlər din əleyhdarı deyillər.
2.Ateizm fanatizm deyil.
3.Ateizm Tanrının yoxluğu ilə bağlı sübutların qəbuludur.
4.Bəzi din xadimləri də ateist ola bilər.
5.Etika və əxlaq dəyərləri Tanrı inancı ilə məhdudlaşmır.
6. SSRİ-dəki bütün insanlar ateist deyildi.
7. “İnsan ölüm ayağında dinə yönəlir” fikri ümumi qəbul edilmiş, lakin statistik əsasdan məhrum bir mifdir.
8.Ateist olmaq, alim olmaqla yanaşı deyil.
9.Bu gün də dünyanın bəzi ölkələrində ateist olmaq həyati risk daşıya bilər.
10.“Ateist” termini qədim dövrlərdən “teist” (Tanrıya inanan) anlayışının əksi olaraq işlədilib.
Ateizm - ilahi varlıqların mövcudluğunu inkar edən və ya onların sübut olunmadığını müdafiə edən fəlsəfi mövqedir. Bu yanaşma, avtomatik olaraq dini düşmənçilik və ya dinə qarşı aktiv mübarizə ilə eyniləşdirilə bilməz.
