BAKI, TurkicWorld
Elm ictimaiyyətində illərdir müzakirə edilən “Doqquzuncu Planet” nəzəriyyəsi yenidən gündəmə gəlib. Uzaq Kuiper qurşağındakı anomaliyalar, Günəş sisteminin ucqar bölgələrində gizlənmiş nəhəng bir planetin varlığını mümkün edir.
TurkicWorld xəbər verir ki, Uzaq ulduz sistemlərində yeni planetlər kəşf olunarkən, elə öz Günəş sistemimizin içində hələ də tam olaraq müşahidə olunmamış bir planetin olması ehtimalı astronomları heyrətləndirir. Bu fərziyyəyə əsasən, “Doqquzuncu Planet”, Günəşdən çox uzaqda, indiyə qədər bilinən səkkiz planetin kənarında yerləşən və kütləsi Yerinkindən bir neçə dəfə çox olan nəhəng bir göy cismidir.
Bu mübahisə ilk dəfə 1930-cu illərdə “Planet X” ideyası ilə gündəmə gəlmişdi. O zaman Uranın orbitindəki pozuntular, arxasında başqa bir planetin varlığına işarə etmişdi. Lakin 1990-cı illərdə aparılan yeni hesablamalar bu nəzəriyyəni zəiflətdi.
Nəzəriyyə 2016-cı ildə yenidən canlandı. Caltech universitetindən Konstantin Batygin və Mayk Braun, Kuiper qurşağında yerləşən bəzi cırtdan planetlərin və asteroidlərin qeyri-adi orbitlərini araşdıraraq, bu orbitlərin görünməyən nəhəng bir cazibə mənbəyi tərəfindən təsirləndiyini irəli sürdülər. Onların fikrincə, Planet Nine adlandırılan bu göy cismi, Yer kütləsinin 5–10 qatına bərabər ola və Günəşdən təxminən 500 astronomik vahid (AB) uzaqda yerləşə bilər.
Başlanğıcda bir çox astronom bu ideyaya skeptik yanaşsa da, Kuiper qurşağındakı cisimlərin orbitləri ilə bağlı artan müşahidələr nəzəriyyəni gücləndirdi. Mayk Braun, 2024-cü ildə verdiyi açıqlamada “Planet Nine-in mövcud olmaması ehtimalı çox azdır” deyə bildirdi.
Lakin hələlik birbaşa müşahidə sübutu yoxdur. Əsas sual budur: Əgər bu planet mövcuddursa, niyə hələ də teleskoplarla aşkarlanmayıb? Bəzi elm adamları bu orbit sapmalarının alternativ səbəbləri olduğunu düşünür: zibil halqaları, toz buludları və ya kiçik ölçülü qara dəliklər kimi ehtimallar irəli sürülür.
Nəzəriyyənin qarşısında duran ən böyük problem uzun müşahidə dövrləridir. Məsələn, 2017 OF201 adlı obyektin orbit dövrü 24 min il təşkil edir. Belə obyektlər üzərində dəqiq nəticələr əldə etmək üçün onillərlə davam edən müşahidələr tələb olunur.
Üstəlik, 2023-cü ildə kəşf edilən KQ14 adlı obyektin orbitinin gözlənildiyindən daha sabit olduğu müşahidə edilib. Bu isə nəzəriyyəyə əlavə suallar gətirir. Əgər Doqquzuncu Planet mövcuddursa, ola bilsin ki, Günəşdən daha da uzaqda — 500 AB-dən çox məsafədə yerləşir və buna görə də teleskoplarla aşkarlanması çətinləşir.
