Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyi (TKTA) tərəfindən açıqlanan məlumata əsasən, 2025-ci ilin iyul ayı ərzində xaricdə təhsil almış şəxslər tərəfindən təqdim olunan diplomların tanınması ilə bağlı ümumilikdə 694 müraciət daxil olub. Bu müraciətlərin əksəriyyəti – 587-si müsbət qərarla yekunlaşıb və həmin şəxslərə müvafiq tanınma şəhadətnamələri təqdim edilib. Bu, ümumi müraciətlərin təqribən 85 faizini təşkil edir ki, bu da sistemin və prosedurların effektiv işlədiyinin göstəricilərindən biri kimi qiymətləndirilə bilər.
Bununla yanaşı, 107 nəfərin müraciəti mənfi qərarla nəticələnib. Agentlik bu cür nəticələrin səbəbləri barədə də geniş məlumat verib. Mənfi qərarların əsas səbəbi kimi, 78 fakt üzrə təhsilalanların tədris yükünü təhsil aldıqları ölkənin ərazisində mövcud olan qanunvericiliyin müəyyən etdiyi normativdən daha az müddətdə mənimsəməsi göstərilir. Bu, tələb olunan minimal akademik tələblərin yerinə yetirilməməsi kimi qiymətləndirilir və diplomun tanınmasına əngəl yaradır.
Bundan başqa, 5 halda müraciətçilər akkreditasiyası olmayan ali təhsil müəssisələrindən diplom təqdim edib. Akkreditasiyasız ali təhsil müəssisələrində verilən sənədlər beynəlxalq və ya milli standartlara cavab vermədiyindən, TKTA bu sənədlərin hüquqi əsasla tanınmasını mümkünsüz hesab edir. Eyni zamanda, 5 nəfər tərəfindən dövlət nümunəli olmayan transkript və digər 5 nəfər tərəfindən dövlət nümunəli olmayan diplom təqdim olunub ki, bu sənədlər də tanınmaya münasibətdə etibarsız hesab edilib.
Digər səbəblər sırasında 4 hal üzrə təhsilalma formasının (məsələn, distant, qiyabi və ya qarışıq formada) uyğun gəlməməsi, 3 hal üzrə kredit sayında əhəmiyyətli fərqlərin olması, 2 halda isə tədris yükünün ümumiyyətlə qənaətbəxş hesab edilməməsi göstərilir. Bundan əlavə, 1 nəfərin bakalavr diplomunun tanınmasından imtina olunub, 1 halda isə akkreditasiyası olmayan filialda təhsil alma faktı müəyyən edilib. Bəzi müraciətlər isə birdən çox səbəbin birləşdiyi hallarla – həm tədris yükünün azlığı, həm də kredit fərqlərinin olması – əsaslandırılıb. Bu hallar Agentliyin sənədlərin və təhsil tarixçələrinin çoxşaxəli və detallı şəkildə araşdırdığını təsdiqləyir.
Müraciətlərin coğrafiyası: Türkiyə və Rusiya liderlik edir
Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyinin məlumatında müraciətlərin hansı ölkələrdən gəldiyi də xüsusi olaraq qeyd olunub. Bu statistika Azərbaycandan xaricə təhsil məqsədilə gedən vətəndaşların hansı ölkələri üstün tutduğunu əks etdirir. Siyahıya Türkiyə Respublikası başçılıq edir – bu ölkədən ümumilikdə 285 müraciət daxil olub. Türkiyənin Azərbaycan vətəndaşları üçün populyar təhsil istiqaməti olması burada həm dil, həm mədəni yaxınlıq, həm də hüquqi tanınma mexanizmlərinin asanlığı ilə əlaqələndirilir.
İkinci yerdə 228 müraciətlə Rusiya Federasiyası qərarlaşıb. Sovet mirası, birgə elmi əlaqələr və bəzi hallarda daha sərfəli təhsil şərtləri bu seçimin əsas səbəblərindəndir. Siyahının davamında Ukrayna (55 müraciət), Birləşmiş Krallıq (28), Gürcüstan (25), Konqo və Çin Xalq Respublikası (hər biri 8), İtaliya (6), Macarıstan və Polşa (hər biri 5) yer alır. Digər ölkələr – Belarus, Latviya, Almaniya, ABŞ, Fransa, Qazaxıstan, Çexiya, İran, Niderland, Belçika, Estoniya, Koreya, Litva, Özbəkistan, Slovakiya, Əlcəzair, Somali, Pakistan, Kanada, İspaniya və İordaniya – isə daha az sayda müraciət qeydə alınıb (hər biri üzrə 1-4 arası).
Bu rəqəmlər Azərbaycanda təhsil alan gənclərin Avropa, Asiya və Afrikanın müxtəlif ölkələrində diplom əldə etdiyini göstərir və bu, ölkənin beynəlxalq təhsil mühitinə artan inteqrasiyasını əks etdirir.
