"Qəzzada aclıq baş alıb gedir, əhalinin 90 faizi evlərini tərk etməyə məcbur olub və həyatda qalmaq üçün yardım gözləyir..."
İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun təhlükəsizlik kabinetinə təqdim etdiyi plan beynəlxalq ictimaiyyəti və öz ölkəsindəki hərbi rəhbərliyi narahat edib: o, Qəzza bölgəsini tam şəkildə yenidən işğal etməyə qərarlıdır.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "bbc.com" nəşri yazıb.
İsrail mediasının məlumatına görə, artıq bu qərar verilib və orduya əmr hazırlanır: "Qəzza tam şəkildə ələ keçiriləcək və HƏMAS məhv ediləcək".
Ziddiyyətli qərar və ordu ilə toqquşan siyasi istək
Bu plan İsrail ordusunun baş qərargah rəisi və yüksək rütbəli zabitlərin ciddi etirazına səbəb olub. Baş nazirin ətrafındakı mənbə bildirir ki, "əgər bu qərar hərbi rəhbərliyi razı salmırsa, onlar istefa versinlər". Bu sözlər ölkə daxilində ciddi narahatlıq doğurub.
HƏMAS tərəfindən girov götürülən insanların ailələri də təşviş içindədir. Təxminən 20 girovun hələ sağ olduğu düşünülür və İsrail cəmiyyətinin üçdə ikisindən çoxu onların xilas edilməsi üçün atəşkəsə üstünlük verir. Ən yaxın müttəfiqlər - ABŞ, Kanada, Fransa da oxşar çağırışlar edir, bunlar müharibənin dayandırılması və humanitar böhranın azaldılmasından ibarətdir.
Ağır maliyyə yükü və sosial məsuliyyət
Netanyahunun planının maliyyə tərəfi də az narahatlıq doğurmur. Qüds Yəhudi Universitetinin professoru Esteban Klorun hesablamalarına görə, Qəzzanın tam işğalı İsrail büdcəsinə illik 10 milyard dollara (təxminən 35 milyard şekel) başa gələcək. Bu xərclərə əsgərlərin saxlanması, mülki infrastrukturun bərpası və sosial xidmətlərin təminatı daxildir.
İqtisadi baxımdan bu, İsrailin ümumi daxili məhsulunun 2 faizinə bərabərdir və dövlət büdcəsində belə bir vəsaitin qısa müddətdə ayrılması real görünmür. Klor həm də xatırladır ki, 1967-2005-ci illərdə İsrail Qəzzanı idarə edərkən bu xərclərin bir hissəsi yerli vergi gəlirləri ilə qarşılanıb. Ancaq bu gün Qəzza iqtisadi cəhətdən tamamilə çöküb və belə bir modelin yenidən işlək olması qeyri-mümkündür.
Qanlı nəticələr və girov riski
Hərbi ekspertlər də xəbərdarlıq edir ki, Qəzzanın tam işğalı onlarla İsrail əsgərinin həlak olması ilə nəticələnə bilər. Eyni zamanda, HƏMAS-ın saxladığı girovlar da təhlükə altına düşür - ya qəsdən edam edilə, ya da döyüş əməliyyatları zamanı təsadüfən həlak ola bilər.
Bu səbəbdən ordunun bəzi hissələri hələlik Qəzzanın mərkəzindəki müəyyən bölgələrə daxil olmaqdan çəkinir. Baş Qərargah rəisi general-leytenant Eyal Zamir isə işğal əvəzinə Qəzza şəhərinin mərhələli şəkildə mühasirəyə alınması və blokadaya salınmasını təklif edir. Netanyahunun isə onun bu planını tənqid edərək əmr verdiyi deyilir: ordu tam işğal üçün hazırlıq aparmalıdır.
Humanitar fəlakət və beynəlxalq təzyiq
İsrail artıq Qəzzanın 75 faizinə nəzarət etdiyini bildirir. Ancaq planın gerçəkləşməsi halında bu, 2 milyondan çox insanın sıx məskunlaşdığı bölgələrin də işğalı deməkdir. BMT və digər humanitar təşkilatlar xəbərdarlıq edir ki, Qəzzada aclıq baş alıb gedir, əhalinin 90 faizi evlərini tərk etməyə məcbur olub və həyatda qalmaq üçün yardım gözləyir.
İsrailin bu addımı beynəlxalq sülh planlarını da pozur. Son günlərdə Kanada və Böyük Britaniya Fransa ilə birlikdə Fələstin dövlətini tanımağa hazır olduqlarını bildirib. Bu isə iki dövlətli həll yolunu yenidən gündəmə gətirib. Lakin Netanyahunun yeni işğal planı bu prosesi ciddi şəkildə kölgə altına ata bilər.
Məqsəd müharibəni uzatmaqdır
İsrailin aparıcı media ekspertləri də Netanyahunun planını sərt tənqid edir. "Yediot Ahronot" qəzetinin köşə yazarı Naxum Barnea yazır: "Netanyahu heç vaxt belə riskli addım atmayıb. 22 aylıq döyüşlərdən sonra onun bu vədlərini ciddiyə almaq çətindir. Görünür, onun Qəzza ilə bağlı tək məqsədi müharibəni davam etdirməkdir".
İsrail 2005-ci ildə Qəzzadan qoşunlarını çıxarıb və ərazidəki yəhudi yaşayış məntəqələrini söküb. İndi isə o, tam işğal planı ilə bu qərarı geriyə çevirməyə hazırlaşır. Bu plan həm humanitar, həm hərbi, həm də iqtisadi baxımdan çoxsaylı suallar doğurur. Ən əsası isə - girovların həyatı, mülki əhalinin taleyi və regional sülh bu qərarın əsasında qurban ola bilər. Dünya isə yenə də bir sualla üz-üzədir: Qəzzanın işğalı problemi həll edəcəkmi, yoxsa daha dərinə sürükləyəcək?..
