Azərbaycan və Ermənistan uzunmüddətli sülh və dövlətlərarası münasibətlərin qurulmasına yönəlmiş tarixi bir saziş imzaladılar. Sülh və Dövlətlərarası Münasibətlərin Qurulmasına dair Saziş avqustun 8-də iki ölkə arasında aparılan bir sıra danışıqların nəticəsi olaraq imzalanıb və bu, regional sabitlik üçün mühüm bir addım olub.
Saziş, hər iki tərəfin suverenliyi, ərazi bütövlüyü və siyasi müstəqilliyi qarşılıqlı hörmət etməyi tələb edən bir neçə maddə daxildir və bu, iki ölkə arasında uzun müddət gərginliyə səbəb olmuş əsas məsələləri həll edir. Ən əsas müddəalardan biri, heç bir tərəfin gələcəkdə bir-birinə ərazi iddiaları irəli sürməyəcəyini təsdiqləməsidir.
I-ci maddədə, hər iki tərəf Sovet Sosialist Respublikalarının keçmiş SSRİ-dən sonra yaranan beynəlxalq sərhədlərini tanıyır və bir-birinin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü hörmətlə qəbul edirlər. II-ci maddə, Azərbaycan və Ermənistanın digər tərəfin ərazi bütövlüyünü pozacaq hər hansı bir hərəkət etməyəcəyini və belə hərəkətləri gələcəkdə irəli sürməyəcəyini təmin edir.
Saziş həmçinin diplomatik münasibətlərin qurulmasını və sərhədin müəyyən edilməsini nəzərdə tutur ki, bu da iki tərəf arasında iki tərəfli komissiyalar vasitəsilə yaxşı niyyətlə müzakirə ediləcək. Həmçinin, hər iki ölkə qarşılıqlı şəkildə digər tərəfin daxili işlərinə müdaxilə etməməyə və qüvvə istifadə etməməyə, yaxud qüvvə istifadə etmə təhdidi etməməyə söz verir.
Sazişin əsas müddəalarından biri, keçmiş münaqişələrdən sonra itkin düşən və zorla itirilmə halları ilə bağlı məsələnin həllini əhatə edir. Tərəflər, bu halların araşdırılması üçün əməkdaşlıq edəcəklərini və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək ədalət və barış təmin edəcəklərini təsdiqləyiblər.
Saziş, iqtisadiyyat, nəqliyyat, ətraf mühitin qorunması, humanitar və mədəni sahələrdə qarşılıqlı maraq sahələrində əməkdaşlığı əhatə edən maddələr də daxildir. Hər iki tərəf, gələcəkdə yaranacaq hər hansı bir mübahisəni sülh yolu ilə həll etməyi, sazişin tam icrasını təmin etməyi və sazişin yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək üçün bir iki tərəfli komissiya qurmağı öhdələrinə götürür.
Bu tarixi saziş, ABŞ Prezidenti Donald Trump tərəfindən Ermənistanın Baş naziri Nikol Pashinyan və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev arasında Vaşinqtonda keçirilən son sülh danışıqlarının nəticəsi olaraq imzalanıb. Sazişin imzalanması, uzun illər davam edən münaqişənin sona çatdırılması üçün mühüm bir addım oldu.
Saziş, hər iki tərəf daxili prosedurları tamamladıqdan və ratifikasiya sənədlərini mübadilə etdikdən sonra qüvvəyə minəcək.
N.Təbrizli
