YUNUS OĞUZ
Pritça
Qədim zamanlarda bir ölkə qonşu ölkəni təhdid edir, hədələyirdi, getdikcə müharibə vəziyyəti yaranırdı.Bir gün təhdid olunan ölkənin padişahı vəzirinə deyir ki, gəl bir çıxaq camaatın içinə, görək xalq bu barədə nə fikirləşir?
Vəzir cavab verir:
-Qurban olduğum, əgər biz bu qiyafətdə xalqın içinə çıxsaq, hər kəs özünü qibleyi-aləmin yanında göstərmək üçün, deyəcək ki, sizin sayənizdə düşməni əzib keçərik.
Padişah deyir:
-Vəzir, sizə kim dedi ki, biz bu qiyafətdə gedəcəyik?
...Nağıl dili yüyürək olar. Padişah və vəzir dərviş paltarı geyinib, gecə vaxtı çıxırlar şəhərə. Bir az getdikdən sonra görürlər ki, bir evdən işıq gəlir, qapını döyürlər. Qapını açan ev sahibi alt paltarda onların qarşısına çıxır və qəzəblə soruşur:
-Nə istəyirsiniz?
Padişah cavab verir:
-Biz qərib dərvişlərik, gecələməyə yer axtarırdıq. Səni bu halətdə görüb daha heç nə istəmirik.
Ev sahibi istehza ilə bunlara deyir:
-Ayə, siz nə həyasız dərvişlərsiniz.-Onlar yola düşəndə hələ də kişinin səsi gəlirdi. - Gəlib gecə vaxtı insanları rahatsız edirsiniz.
Bir az getdikdən sonra yenə işığı yanan bir ev gördülər. Qapını taqqıldatdılar. Bu dəfə qarşılarına döyüş geyimində, təpədən dırnağa qədər silahlanmış ev sahibi çıxdı:
-Xoş gəlmişsiniz, ağa dərvişlər, - dedi, - mənə bir qulluğunuz.
Padişahın yerinə vəzir dilləndi:
-Ağa, biz qərib dərvişik, Allah xatirinə, bizi bir gecəlik qonaq edərsiniz?
Ev sahibi güldü.
-Nə ağa, məndən ağa çıxar, adi bir dulusçuyam. Allaha da qurban olum, onun qonağına da, keçin içəri.
Otağa keçəndə ev sahibi lampanın işığını bir az da artırıb qonaqlara baxıb soruşdu:
-Aclığınız varsa, deyim bir şey hazırlasınlar.
Bu dəfə padişah cavab verdi:
-Narahat olmayın, əxilərin yeməyi quru çörəklə sudur, onu da yemişik, içmişik.
Birdən şahın gözləri divardan asılmış, dəridən hazırlanmış xəritəyə sataşır. Bu xəritədə düşmənin və öz ordusunun mövqeləri sərgilənmişdi. Düşmən mövqelərinə qara sap, öz mövqelərinə isə qırmızı sap keçirilimiş iynə sancılmışdı.
Padişah əlini xəritəyə uzadıb soruşdu:
-Bu nədir?
Ev sahibi cavab verdi:
-Qurban olduğum ağa dərviş! Allahdan gizlin deyil, sizdən niyə gizli olsun? Şəhərdə söz-söhbət gəzir ki, müharibə olacaq. Mən də bu xəritəni hazırlatdırdım, evə gətirdim. İynələri sancdım xəritənin üstünə. Düşündüm ki, əgər düşmən hücum edərsə, onun hansı cinahı zəif olarsa oradan hücuma keçək. Sonra isə qurd döyüş üsulu ilə onu mühasirəyə alarıq.
Padişah baxdı ki, dulusçu müharibə aparmaq üsulunu əməlli-başlı bilir.
Daha bir söz demədi, yıxılıb yatdılar. Səhər o başdan durub ev sahibinə təşəkkür edib saraya döndülər. Padişah qırmızı paltar geyinib taxta çıxaraq vəzirinə əmr verdi:
-Get,dünən qapılarını döydüyümüz adamları gətir bura.
Bir azdan hər ikisi padişahın hüzurunda idi. Dulusçu onu tanısa da məğrur durmağından qalmadı. O biri ev sahibi isə əsim-əsim əsirdi.
Padişah ona qəzəbləndi:
-Gəda, eşitdim, dünən gecə qapından iki dərvişi qovmusan, hətta arxalarınca istehza da etmisən.
Kişinin ürəyi qorxudan ayaqlarının altına düşdü.
-Qələt eləmişəm, qurban olduğum.
Padişah əmr verdi:
-Aparın ona on şallaq vurun. Mühafizəçilər kişini əngir-boyun eləyib sürüyə-sürüyə apardılar. Sonra üzünü dulusçuya tutdu. - A kişi, sən dulusçu ola-ola müharibə haqqında düşünürsən. Get dulusçuluğunu et də.
Dulusçu təmkinini pozmadan cavab verdi:
-Qibleyi aləm, axmaq olasan ki, bilməyəsən. Müharibə başlasa və məğlub olsaq, təkcə dövlətimizə ziyan dəyməyəcək, həm də mənim ailəmlə yanaşı hər bir ailəyə zərər dəyəcək. Dövləti qorumalısan ki, ailən də sakit və qorxusuz yaşasın.
Padişah baxdı ki, dulusçu həm də adamı inandıra bilir. Əmr verdi:
-Yaxşı get, səni hələlik tavaçı (əsgər toplayan) təyin edirəm.
Dulusçu baş əyib çıxandan sonra vəzir soruşdu:
-Qibleyi aləm, çox olmadı?
-Yox çox olmadı, - padişah cavab verdi. - Biz birinci evə getdik, adam qabağımıza alt paltarında çıxdı. Deməli, bu adam nəinki dövlətini, heç ailəsini də qorumağa qadir deyil. İkinci ev sahibi isə bizi döyüş geyimində qarşıladı, evində də döyüş xəritəsi, qurd döyüş üsulu. Atalarımız, dədələrimiz buna Turan döyüş üsulu deyirdilər.
Sonra padişah iki əlini də göyə qaldırıb dua elədi:
-Tanrım, dövlətimizi əbədi yaşatmaq üçün bizi həmişə belə ailələrə möhtac eylə!
