Hollandiyadakı koalisiya tərəfdaşları tərəfindən İsrailə qarşı sanksiyaların artırılması tələbi əngəllənən xarici işlər naziri Kaspar Veldkampın istefasından sonra digər MTŞ nazirlərinin istefası ölkənin siyasi mənzərəsində Qəzza ilə bağlı dərin fikir ayrılıqlarını ortaya çıxarıb.
Müvəqqəti hökumətdəki iki koalisiya ortağı olan Azadlıq və Demokratiya Xalq Partiyası (VVD) və Fermer Vətəndaş Hərəkatı Partiyasının (BBB) ​​İsrailə qarşı sərt tədbirlərin qarşısını almasından sonra başlayan hökumət böhranı Fələstin məsələsində Hollandiya siyasətində parçalanma prosesini sürətləndirir.

Yeni Sosial Müqavilə Partiyasının (MTK) nazirlərinin istefasından sonra müvəqqəti hökumət indi parlamentdə cəmi 21 faiz səs çoxluğuna malikdir. Ekspertlər bildirirlər ki, Hollandiya həm Fələstin məsələsində mövqeyində, həm də ümumi siyasi tarazlıqda qırılma dövrünə qədəm qoyur.

Avropadakı seçkiləri araşdıran politoloq və Avropa Seçkilərinin müəllifi Nəsrəddin Taibi AA müxbirinə deyib ki, bu istefalar siyasi təbəqəyə ictimai təzyiqin getdikcə artdığını nümayiş etdirir.

Taibi, "Hətta 7 oktyabr (2023-cü il) tarixinə qədər olan sorğular göstərir ki, Hollandiya ictimaiyyətinin əksəriyyəti İsrailə qarşı daha sərt tədbirlər və sanksiyalar istəyir, lakin parlamentdəki siyasi çoxluq qəti şəkildə İsrail tərəfdarı olaraq qalır".

CDA və MGK dəyişmə mövqeyi, VVD-BBB müqaviməti
Taibi qeyd edib ki, son aylarda Xristian Demokrat Partiyası (CDA) İsrailə qeyd-şərtsiz dəstəkdən İsrailə qarşı sanksiyaları dəstəkləməyə və Fələstinin tanınmasına keçib. "Bu həftə biz MTŞ-nin CDA ilə eyni istiqamətdə hərəkət etdiyini gördük, lakin VVD və BBB qətiyyətlə İsrail tərəfdarı olaraq qalır və İsrailə və sanksiyalara qarşı daha sərt mövqeyə mane olur" dedi.

Taibi, bu iki tərəfin İsrailə davamlı dəstəyinin əsaslarının dəyişdiyinə diqqət çəkib. “Onlar artıq öz hərəkətsizliyini İsrailin özünümüdafiə hüququna dair adi yalançı nağıllarla deyil, “Hollandiya çox az şey edə bilər, bizim təsirimiz yoxdur” ritorikası ilə əsaslandırmağa çalışırlar”.

İsrail lobbisi, CIDI-nin təsiri
İsrailin Hollandiyada siyasi qərarların qəbuluna təsiri ilə bağlı Taibi qeyd edib ki, VVD, BBB və əvvəllər NSC, CDA və hətta İşçi Partiyası (PvdA) ölkənin ən görkəmli israilyönlü lobbi təşkilatı olan İsrail İnformasiya və Sənədlər Mərkəzi (CIDI) ilə yaxşı əlaqələr saxlayır.

Taibi, "Bəzən partiyalar parlamentdəki çıxışlarında CIDI sənədlərindən sözbəsöz sitat gətirirlər ki, bu da CIDI-nin Hollandiya siyasətinə və partiyalarına təsirini nümayiş etdirir."

Amsterdam etirazlarından sonra BBB-nin İsrail Diaspora Nazirliyindən yalandan HƏMAS-ın əli olduğunu iddia edən hesabatdan istifadə etdiyinin ortaya çıxdığına diqqət çəkən Taibi, bir çox partiyaların İsrail tərəfdarı olmasının kökünün “Hollandiyanın xarici siyasətinin ABŞ-dan asılı olmasında” olduğunu vurğuladı.

Hökumət disfunksional vəziyyətə düşüb.
Taibi bəyan edib ki, VVD və BBB-nin İsrailə qarşı daha sərt sanksiyaları dəstəkləməkdən imtina etməsi MTŞ-nin hökuməti tərk etməsi ilə nəticələnib. “İyun ayında ifrat sağçı Azadlıq Partiyasının (PVV) hökuməti tərk etməsindən sonra müvəqqəti hökumət indi parlamentdəki yerlərin cəmi 21 faizinə sahibdir.

Taibi, 2025-ci ilin oktyabr seçkilərindən sonra vəziyyətin daha da ağırlaşacağını ifadə edərək, "VVD anketlərdə dəstəyini sürətlə itirərkən, qalan iki koalisiya partiyası VVD və BBB isə 15 faizdən az səs toplayır görünür. Açığı, bu partiyaların ölkəni mənalı şəkildə idarə etməsi mümkün deyil" dedi.

Sağçı Hökumətlərdə Qeyri-sabitlik Problemi
Taibi, İsrailə qarşı artan sanksiyaların qarşısının alınmasının yaratdığı böhranı Hollandiyanın siyasi qeyri-sabitlik dövrünə girdiyinin göstəricisi kimi şərh edib. “Bu böhran sağçı partiyaların etimadını daha da azaldır” dedi. "Hollandiyanın bu əsrdə mövcud olduğu üç tam sağçı hökumət, o cümlədən Baş nazir Dik Schoofun rəhbərlik etdiyi indiki hökumət, indiyə qədərki ən xaotik hökumət kimi seçilir." dedi.

Taibi bunun VVD üçün xüsusilə problemli olduğunu ifadə edərək, "VVD-nin seçki kampaniyası özünü ölkəni sabit şəkildə idarə edə biləcək yeganə partiya kimi təqdim etməyə yönəlib. Qəzzada baş verən son böhran bunun çox etibarsız bir vəd olduğunu sübut etdi" dedi.

Fələstin tərəfdarı hökumətin mümkünlüyü
Taibi, bu xaosun 29 oktyabr 2025-ci ildə keçiriləcək növbədənkənar ümumi seçkilər ərəfəsində əvvəlki seçkilərə ittifaqla girən CDA, Yaşıl Sol (GL) və İşçi Partiyası (PvdA) kimi partiyalara fayda verə biləcəyini söylədi.

VVD-siz hökumətin mümkünlüyü ilə bağlı Taibi, "GL/PvdA, CDA, D66 və kiçik sol təmayüllü partiyadan ibarət koalisiya yavaş-yavaş səsvermədə çoxluğa yaxınlaşır. Əgər belə bir koalisiya səs çoxluğu qazanarsa, bu, Fələstin tərəfdarı olan xarici siyasət də daxil olmaqla, bir çox siyasət sahələrində əsaslı dəyişikliklərə səbəb ola bilər" dedi.

Avropadakı ən böyük müttəfiqlərindən biri olan Hollandiya İsrailin ən böyük tənqidçilərindən biridir.

aia.az
Tərcümə şöbəsi

• Sanksiyalar
• Hökumət
• İsrail
• Sarsıdıcı
• Hollandiyada