Azərbaycan xalqı 44 günlük Vətən müharibəsində qazandığı şanlı Qələbə ilə tarixin gedişatını dəyişdi, uzun illər işğal altında qalmış torpaqlarını azad etdi və ərazi bütövlüyünü bərpa etdi. Bu möhtəşəm zəfər yalnız hərbi gücün deyil, həm də siyasi iradənin, diplomatik məharətin və milli həmrəyliyin təntənəsi oldu. Azadlıq uğrunda canlarını fəda edən igidlərin qəhrəmanlığı ilə bərpa olunan tarixi ədalət Azərbaycanın müasir tarixinə qızıl hərflərlə yazıldı. Bu zəfərin ən parlaq səhifələrindən biri də Laçının işğaldan azad olunmasıdır. Zəngin təbiəti, qədim mədəni irsi və strateji mövqeyi ilə seçilən Laçın Azərbaycan üçün hər zaman xüsusi əhəmiyyətə malik olub. Onun azad olunması təkcə hərbi qələbə deyil, həm də xalqımızın mənəvi gücünün, dövlətimizin əzminin rəmzinə çevrildi.
1992-ci il mayın 18-də Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilən Laçın Azərbaycanın ən ağır itkilərindən biri oldu. Rayonun 1 şəhəri, 1 qəsəbəsi və 125 kəndi boşaldıldı, 70 minə yaxın sakin doğma yurdunu tərk etməyə məcbur oldu. İşğal nəticəsində 300-dən çox hərbi və mülki şəxs həlak oldu və ya itkin düşdü. Ermənilər təkcə torpaqlarımızı işğal etməklə kifayətlənmədilər, həm də Laçının iqtisadi və mədəni varlığını məhv etdilər. 217 mədəniyyət, 101 təhsil, 142 səhiyyə müəssisəsi, yüzlərlə inzibati bina dağıdıldı. Məscidlərimiz təhqir edildi, qəbiristanlıqlar dağıdıldı. Eyni zamanda, Laçının zəngin təbii sərvətləri talan edildi, qanunsuz məskunlaşdırma siyasəti aparıldı. Bu, beynəlxalq hüququn bütün normalarına zidd hərbi cinayət idi və dünya ictimaiyyətinin gözü qarşısında baş verirdi. Laçının işğalı həm də strateji baxımdan çox ağır nəticələr doğurdu. Çünki bu rayon Ermənistanla keçmiş Dağlıq Qarabağ arasında birbaşa əlaqə yaradırdı. Beləliklə, Laçının itirilməsi sonrakı işğalların başlanğıc nöqtəsinə çevrildi.
Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlığı və Ali Baş Komandan İlham Əliyevin siyasi iradəsi nəticəsində 2020-ci il 1 dekabrda Laçın rayonu bir güllə atmadan Azərbaycana qaytarıldı. Bundan əvvəl, noyabrın 9-da rayonun Güləbird, Səfiyan və Türklər kəndləri işğaldan azad edilmişdi.
2022-ci il avqustun 26-da isə Azərbaycan Ordusu Laçın şəhərinə, Zabux və Sus kəndlərinə tam nəzarəti bərpa etdi. Bu tarixi hadisə ölkəmizin hərbi-siyasi gücünün təntənəsi kimi yaddaşlara yazıldı. Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə həmin gün Laçın Şəhəri Günü elan edildi. Bu, həm simvolik, həm də siyasi baxımdan mühüm addım idi – xalqımız artıq 30 illik həsrətə son qoymuşdu. Beləliklə, Laçında genişmiqyaslı bərpa və yenidənqurma işlərinə start verildi. Dövlətin həyata keçirdiyi “Böyük Qayıdış” proqramı çərçivəsində yüzlərlə ailə artıq Laçına qayıdıb. Məcburi köçkünlər üçün yeni evlər tikilib, yollar salınıb, sosial və mədəni infrastruktur bərpa olunub. Bu gün Laçında yeni məktəblər, səhiyyə müəssisələri, yaşayış kompleksləri və mədəniyyət ocaqları istifadəyə verilir. Şəhərin baş planında müasir “15 dəqiqəlik şəhər” konsepsiyası əsas götürülüb. Bu yanaşma insanların gündəlik ehtiyaclarını yaxın məsafədə ödəməsinə, ekoloji təmiz və rahat həyat sürməsinə imkan yaradacaq.
Laçının gələcək inkişafı üçün həyata keçirilən ən mühüm layihələrdən biri Laçın Beynəlxalq Hava Limanıdır. Yeni istifadəyə verilən bu aeroport Azərbaycanın ən yüksəkdə yerləşən hava limanı olmaqla yanaşı, həm də bölgənin strateji və iqtisadi inkişafına mühüm töhfə verəcək. Bu infrastruktur yalnız Laçın və Qarabağ üçün deyil, bütövlükdə regionun turizm və nəqliyyat əlaqələri üçün yeni imkanlar açacaq. Bundan əlavə, Laçında bulvar, istirahət mərkəzləri, asma körpülər, kotteclər və kanat yolu layihələri həyata keçirilir. Bu yeniliklər Laçını yaxın gələcəkdə Azərbaycanın ən cazibədar turizm mərkəzlərindən birinə çevirəcək.
Laçının işğaldan azad olunması yalnız ərazi bütövlüyümüzün bərpası deyil, həm də milli qürurumuzun dirçəldilməsi deməkdir. Bu gün Laçın dirçəliş dövrünü yaşayır və bu, bütün Azərbaycan üçün ümid və güc mənbəyidir. Prezident İlham Əliyevin də vurğuladığı kimi: “Biz buradayıq və burada əbədi olacağıq.”
Namiq Əhmədov,
YAP Xəzər rayon təşkilatının sədri
