26 avqust tarixi Azərbaycan tarixində təkcə bir gün deyil, həm də azadlığın, əzmin və möhkəm iradənin təcəssümüdür. Məhz bu tarixdə – 2022-ci ilin avqust ayında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Laçın şəhərinə tam nəzarəti bərpa etməsi xalqımızın 30 illik həsrətinə son qoydu. Bu, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra böyük bir diplomatik və hərbi zəfər idi. Laçın şəhəri, Zabux və Sus kəndlərinin azad edilməsi ilə Laçın dəhlizinə alternativ yeni yol istifadəyə verildi. Bu hadisə həm də Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən “Böyük Qayıdış” proqramının ən parlaq səhifələrindən birini açdı.
Otuz üç il əvvəl, 1992-ci ilin may ayında Laçın şəhəri erməni silahlı birləşmələri tərəfindən işğal edildi. Laçınlılar - əfsanəvi bulaqların, sərin çayların, yamyaşıl meşələrin övladları - dərdlə, kədərlə və ən başlıcası, qəlbində böyük bir yurd sevgisi ilə öz yurdlarından qovuldular. Şəhərin tarixi abidələri, əsrlərin yaddaşını daşıyan məscidləri, məktəbləri, hər bir daşı dağıdıldı. Laçın bir zamanlar həyatla dolu olan bir məkandan xəyanətə uğramış bir ruh kimi fəryad edirdi. Hər bir küçə, hər bir ev susmuş, qaranlıq buludlar bu gözəl diyarın üzərinə çökmüşdü. İşğal illəri Laçının yaralı qəlbi kimi idi.
Lakin Azərbaycan xalqının mübarizə əzmi heç zaman sönmədi. 44 günlük Vətən müharibəsində qazanılan Qələbə Laçının azadlığına gətirib çıxardı. Məhz bu Qələbə, Laçın dəhlizindən kənar yeni yolun çəkilməsini zəruri etdi. Bu yol sadəcə bir yol deyildi, bu, azadlığa aparan, yurd həsrətinə son qoyan bir yol idi. 2022-ci ilin 26 avqustu bu yolun ən şanlı dayanacağı oldu. Azərbaycan əsgəri Laçına daxil olarkən, sanki otuz illik bir yuxudan oyanır, yaralı torpaq nəfəs alır, dağlar, dərələr, meşələr qayıdışı salamlayırdı.
Prezident İlham Əliyev Laçını dirçəltmək üçün bir quruculuq vizyonu ortaya qoydu. Dövlət başçısı Laçın şəhərinin Baş planını təsdiq etdi və bu plan sadəcə bir kağız deyil, hər bir laçınlının gələcəyə olan ümidinin xəritəsi idi. Qısa müddətdə yeni yaşayış binaları bir-birinin ardınca ucaldıldı. Bu evlərin hər bir divarında sevinc, hər bir pəncərəsində işıqlı gələcək əks olunmuşdu. Məktəblər, uşaq bağçaları, xəstəxanalar, idarəetmə mərkəzləri — hər biri ən müasir standartlara uyğun tikildi. Bu, sadəcə infrastruktur yox, həm də insanların dağılmış həyatını yenidən qurmaq üçün atılan addımlar idi.
Quruculuq işləri təkcə binaların tikintisi ilə məhdudlaşmadı. Laçında Sənaye Parkının və Aqroparkın yaradılması ilə regionda iqtisadi canlanmaya start verildi. Bu parklarda müxtəlif müəssisələrin qurulması üçün şərait yaradıldı ki, bu da yerli əhalinin işlə təmin olunmasına imkan verəcək. Laçınlılar artıq öz yurdlarına sadəcə qonaq kimi yox, həm də sahibkarlar, sənətkarlar, inşaatçılar kimi dönürlər. Onlar öz gələcəklərini öz doğma torpaqlarında qururlar.
Böyük Qayıdışın ən emosional anlarından biri isə sakinlərin doğma yurdlarına geri dönməsi idi. Prezident İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva ilk köç karvanlarını qarşıladılar. Bu, sadəcə bir köç deyil, həm də yurduna qovuşan insanların sevincinin, illərlə çəkilən həsrətin sonu idi. Dövlət başçısı Laçın sakinlərini öz evlərinin açarlarını təqdim edərək yeni həyata qədəm qoymalarına dəstək oldu. Bu anlar televiziya ekranlarında yayımlanarkən, hər bir azərbaycanlı üçün qürur və sevinc mənbəyi oldu.
Bu gün Laçın tək daş və torpaqdan ibarət deyil, həm də mədəniyyət və həyatın dirçəlişinin simvoluna çevrilib. Şəhərdə keçirilən müxtəlif tədbirlər, festivallar və mədəniyyət günləri onun həyat ritminin yenidən bərpa olunduğunu göstərir. Sakinlərin qayıdışı ilə şəhər öz canlılığını geri qazanır, hər küçədə, hər evdə yeni hekayələr yazılır. Laçın artıq həsrət və işğalın deyil, Qələbə, quruculuq və Böyük Qayıdışın simvolu olaraq tarixdə öz yerini tutdu.
Nargilə Kərimova,
Qərbi Azərbaycan İcması Mingəçevir nümayəndəliyinin
əməkdaşı

• Prezident
• Laçın
• Böyük Qayıdış
• İlham Əliyev