2025-cü ilin yanvar-iyul ayları ərzində Azərbaycana 113 milyon 648 min ABŞ dolları dəyərində 16 min 633.8 ton kərə yağı idxal edilib. Hafta.az xəbər verir ki, Dövlət Gömrük Komitəsinin hesabatına əsasən, kərə yağı idxalı əvvəlki illə müqayisədə dəyər baxımından 33 faiz və ya 28.3 milyon ABŞ dolları, həcm baxımından isə 3.6 faiz və ya 576.5 ton artıb. Belə ki, 2024-cü ilin müvafiq dövründə Azərbaycana 85 milyon 311 min ABŞ dolları dəyərində 16.1 min ton kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlar idxal edilib.
Qeyd edək ki, hesabat dövründə Azərbaycana idxal edilən kərə yağının 1 kiloqramının orta qiyməti illik müqayisədə 28.9 faiz artaraq 11.60 manat təşkil edib.
Dövlət Statistika Komitəsinin hesabatına əsasən isə cari ilin ilk 7 ayı ərzində ölkədə 15 min 567.6 ton kərə yağı istehsal edilib. Bu göstərici 2024-cü ilin ilk 7 ayı ilə müqayisədə 6.4 faiz azdır. Beləliklə, hesabat dövründə Azərbaycanda kərə yağı idxalı, istehsaldan 1066 ton çox olub.
Xatırladaq ki, hesabat dövründə Azərbaycanda idxal kərə yağının orta satış qiyməti 24.06 manat, yerli kərə yağının isə orta satış qiyməti 21.10 manat təşkil edib.
“Artım həm daxili, həm də xarici faktorlarla bağlıdır”
Məsələyə münasibət bildirən iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov deyir ki, kərə yağının qiymətində müşahidə olunan artım həm daxili, həm də xarici faktorlarla bağlıdır.
İqtisadçı-ekspert qeyd edib ki, yerli istehsalın azalması, südün qiymətinin və istehsal xərclərinin artması yerli məhsulların bazarda bahalaşmasına səbəb olur:
“Eyni zamanda, idxal olunan heyvan mənşəli yağlar və süd məhsullarının da qiymətlərində ciddi artım qeydə alınıb. Bu artımlar daxili bazarda satış qiymətlərinə də birbaşa təsir edir. Qlobal səviyyədə FAO-nun məlumatlarına görə, süd və süd məhsullarının qiymətləri son bir ildə ardıcıl artım göstərir. Bu, iqlim dəyişiklikləri, quraqlıq, otlaq sahələrinin azalması, kənd təsərrüfatına marağın azalması və alternativ sənaye sahələrinin daha gəlirli olması kimi faktorlarla əlaqələndirilir”.
Ekspert onu da vurğulayıb ki, dünya üzrə subsidiyaların azlığı, təsərrüfat zəncirindəki səmərəsizlik və istehsala yönəlik dəstəyin zəifliyi qiymət artımlarını stimullaşdırır:
“Proqnozlara əsasən, qiymətlərin gələcəkdə sabitləşməsi və ya artım templərinin zəifləməsi bu xarici amillərin davamlı olub-olmamasından asılı olacaq. Azərbaycanda kərə yağı istehlak səbətinə daxil olan əsas məhsullardan biridir. Yağın bahalaşması əhalinin, xüsusilə də həssas sosial qrupların büdcəsinə mənfi təsir göstərir. Bu səbəbdən də hökumətin əsas prioritetlərindən biri asılılığı azaltmaq, yerli istehsalı dəstəkləmək, bazarda rəqabət mühitini dərinləşdirmək və qiymət artımlarının qarşısını almaq üçün effektiv tədbirlər görmək olmalıdır”.
“Süd istehsalının yetərli olmaması kərə yağının qiymətinin artmasına birbaşa təsir göstərir”
İqtisadçı-ekspert Pərviz Heydərov isə bildirib ki, qiymət artımının əsas səbəbi idxaldan asılılıq və kərə yağına olan tələbatdır.
Ekspert vurğulayıb ki, statistikaya əsasən son illərdə Azərbaycana ərzaq məhsullarının, o cümlədən kərə yağının idxalı əhəmiyyətli dərəcədə artıb:
“Bu asılılıq daha da güclənməkdədir. Nəticədə, idxalçı ölkələrdə qiymət dəyişiklikləri Azərbaycanın daxili bazarında da eyni şəkildə əks olunur və bu, qiymət artımının əsas səbəblərindən biri hesab edilir. Digər tərəfdən, Azərbaycanda süd istehsalının yetərli olmaması kərə yağının qiymətinin artmasına birbaşa təsir göstərir. Bu vəziyyətin qarşısını almaq və qiymət artımını azaltmaq üçün ölkədə süd istehsalının artırılması və yerli istehsala dəstək verilməsi vacibdir. Yalnız belə olan halda kərə yağı və digər süd məhsullarının qiymətinin stabil qalması təmin oluna bilər. Son illərdə bu sahədə davam edən problemlər, xüsusilə mal-qara sayının azalması və yem bazasının zəifləməsi süd istehsalına mənfi təsir göstərir”.
Onun fikrincə, pambıqçılığın inkişafı məqsədilə həyata keçirilən siyasət də heyvandarlığa ciddi zərbə vurub:
“Örüş sahələrinin azalması, torpaq qiymətlərinin artması və fərdi təsərrüfatların fəaliyyət göstərməsi üçün şəraitin çətinləşməsi süd istehsalını azaldan əsas amillərdəndir. Nəticədə həm ət, həm də süd məhsullarında idxaldan asılılıq artır, qiymətlər yüksəlir. Bu vəziyyətin dəyişməsi üçün heyvandarlığa dəstək verən sistemli və dayanıqlı islahatlara ehtiyac var”.
