BAKI, TurkicWorld, Fərid Mikayılov
Yeni elmi araşdırma isti hava dalğalarının insan sağlamlığına uzunmüddətli təsirlərini ortaya qoyub. Mütəxəssislər bildirirlər ki, dəfələrlə yüksək temperatur dalğalarına məruz qalmaq bioloji yaşlanmanı sürətləndirir və bu təsir siqaret, alkoqol istifadəsi və ya fiziki hərəkətsizlik qədər zərərlidir.
Nature Climate Change jurnalında dərc olunan araşdırmada Tayvanda 15 il ərzində 24 min 922 nəfərin sağlamlıq göstəriciləri izlənilib. Alimlərin hesablamalarına görə, sadəcə iki il ərzində dörd əlavə isti gün bioloji yaşı təxminən doqquz gün artırır.
Bioloji yaş hesablanarkən qan təzyiqi, iltihab göstəriciləri, xolesterin dəyərləri, böyrək, qaraciyər və ağciyər funksiyaları nəzərə alınıb. Ən çox risk altında isə ağır işçilər, kənd yerlərində yaşayanlar və kondisioner imkanları məhdud icmalar qalır.
Qısamüddətli dövrdə istilik dalğaları orqanizmin soyuma mexanizmini zəiflədir, ürək və böyrəklərə əlavə yük gətirir. Suyun kifayət qədər qəbul olunmaması dehidrasiya, günvurma və ölümcül istilik şokuna səbəb ola bilər.
Uzunmüddətli təsirlər isə daha təhlükəlidir: təkrarlanan istilik stresi ürək-damar, tənəffüs və böyrək xəstəliklərini ağırlaşdırır, hüceyrə səviyyəsində DNT zədələnməsi və xroniki iltihabla nəticələnir.
Avropa dünyanın ən sürətlə isinən qitəsi hesab olunur. 2022-ci ilin yayında burada təxminən 63 min nəfər isti hava səbəbindən həyatını itirib. Dünya Əmək Təşkilatı (ILO) isə hər il 2,4 milyard insanın iş yerlərində istilik stresinə məruz qaldığını, bunun 22 milyondan çox iş qəzası və 19 min ölümə gətirib çıxardığını açıqlayıb.
Alimlər hesab edirlər ki, xüsusilə həssas qrupların qorunması, səhiyyə sistemlərinin adaptasiyası və ekoloji bərabərsizliyin azaldılması üçün yeni siyasət addımları zəruridir.
