Azərbaycan futbolu son illərdə həm beynəlxalq turnirlərdə qazandığı təcrübə, həm də infrastruktur baxımından keçdiyi inkişaf yolu ilə diqqət mərkəzinə düşüb. “Qarabağ” klubunun ardıcıl olaraq Avropa kuboklarında çıxış etməsi, milli komandaların müəyyən mərhələlərdə irəliləyiş göstərməsi və yerli liqalarda gənclərə daha çox şans verilməsi artıq yeni bir tendensiyanın formalaşmasına səbəb olub – azərbaycanlı futbolçuların Avropa bazarına çıxışı.
Bu mövzu son illərdə daha çox müzakirə olunur. Bir tərəfdən ölkə futbolu tarixində ilk dəfə belə geniş imkanların açılması sevinclə qarşılanır, digər tərəfdən isə bu prosesin qarşısında duran real maneələr də gözardı edilmir.
Ölkədə futbol akademiyalarının sayı və keyfiyyəti əvvəlki dövrlərlə müqayisədə artıb. “Qarabağ”, “Neftçi”, “Sabah”, “Zirə” kimi klubların akademiyaları təkcə yerli çempionat üçün deyil, beynəlxalq bazar üçün də futbolçu yetişdirməyi qarşısına məqsəd qoyub. Artıq 16–18 yaşlı futbolçular həm fiziki, həm də taktiki baxımdan daha hazırlıqlı böyüyürlər.
Gənc oyunçuların Avropa bazarına çıxması üçün ən önəmli məqam onların erkən yaşda beynəlxalq təcrübə qazanmasıdır. Bu baxımdan UEFA Gənclər Liqasında iştirak edən komandaların təcrübəsi çox dəyərlidir. Məsələn, “Qarabağ”ın gənclər komandası bu turnirdə mütəmadi iştirak etməklə, futbolçularını Avropa nizam-intizamına uyğunlaşdırır.
Avropa klublarının Azərbaycanlı futbolçulara marağı təkcə oyun bacarığı ilə bağlı deyil. Burada həm də iqtisadi faktorlar rol oynayır. Azərbaycandan transfer olunan futbolçular nisbətən aşağı qiymətə başa gəlir, lakin inkişaf perspektivi olduqca böyük ola bilər. Bu, xüsusilə Almaniya, Türkiyə və Şərqi Avropa klublarını cəlb edir.
Məsələn, son illərdə azərbaycanlı gənclərin Türkiyə Superliqasında, hətta Almaniya aşağı liqalarında şans qazanması bunun bariz nümunəsidir. Onlar üçün əsas məqsəd ilkin mərhələdə uyğunlaşmaq, daha sonra isə daha böyük klublara keçid imkanı əldə etməkdir.
Bununla belə, Azərbaycan futbolunun Avropa bazarında güclənməsi bir sıra problemlərlə üzləşir. Ən əsas çətinliklərdən biri yerli liqanın sürət və intensivlik baxımından Avropa səviyyəsindən geri qalmasıdır. Futbolçular Avropaya transfer olunduqda, oradakı yüksək dinamika və fiziki tələblərə uyğunlaşmaqda çətinlik çəkirlər.
İkinci böyük problem menecerlərin və agentliklərin peşəkarlıq səviyyəsidir. Bir çox gənc futbolçu düzgün təmsil olunmadığı üçün ya uyğun olmayan klublara transfer edilir, ya da potensialını tam ortaya qoya bilmir. Bu isə onların karyerasına mənfi təsir göstərir.
