Psoriaz (soriasis) – xroniki, təkrarlanan, qeyri-infeksion dəri xəstəliyidir. Bu xəstəlikdə dərinin üst qatındakı hüceyrələr normadan daha sürətli bölünür, nəticədə dəridə qalın, quru, gümüşü-ağ rəngli pulcuqlarla örtülmüş qırmızı ləkələr əmələ gəlir.
Təəssüf ki, xroniki gedişə malikdir – tam sağalmır, ancaq nəzarət altına alınır.
İltihabi proseslə bağlıdır – immun sisteminin həddindən artıq aktivləşməsi nəticəsində yaranır.
Qorxmayın, qeyri-yoluxucudur – insandan-insana keçmir.
Əlamətləri haqqında məlumat
Dəridə qırmızı, qaşınan, pullu səpkilər (ən çox dirsəklərdə, dizlərdə, baş dərisində, bel nahiyəsində).
Dərinin quruması və çatlaması.
Bəzən dırnaqlarda qalınlaşma, rəng dəyişikliyi və xırdalanma.
Ağır hallarda oynaqların iltihabı (psoriatik artrit).
Səbəbləri və risk faktorları:
Psoriazın dəqiq səbəbi tam məlum deyil, lakin əsasən irsi meyl və immun sisteminin pozulması ilə əlaqələndirilir.
Tetikləyici amillər:
Stress
İnfeksiyalar
Soyuq hava
Alkoqol, siqaret
Bəzi dərmanlar
Müalicə üsulları:
Psoriaz tam müalicə olunmur, amma müxtəlif üsullarla nəzarətdə saxlamaq mümkündür:
Yerli müalicə (mazlar, kremlər, steroid preparatlar).
Fototerapiya (ultrabənövşəyi şüa ilə müalicə).
İltihabəleyhinə və immunomodulyator dərmanlar.
Sağlam həyat tərzi (stressdən uzaq durmaq, düzgün qidalanma, pis vərdişlərdən uzaqlaşmaq).
Yəni psoriaz insana həyat boyu yoldaşlıq edə bilər, amma düzgün yanaşma ilə onun təsirlərini minimuma endirmək mümkündür.
Dəriyə qulluq
Nəmləndirici kremlərdən hər gün istifadə edin – quruluq və qaşıntını azaldır.
İsti deyil, ilıq su ilə qısa müddətli duş alın, çünki isti su dərini daha çox qurudur.
Yumşaq sabunlardan və ya sulfatsız şampunlardan istifadə edin.
Qidalanma
Yağlı və ağır yeməklərdən uzaq durun, rasionda tərəvəz, meyvə, balıq və zeytun yağına üstünlük verin.
Alkoqoldan və siqaretdən uzaq olun – xəstəliyi kəskinləşdirə bilər.
Bol su için – dərinin nəm balansını qoruyur.
Stressin idarəsi
Stress psoriazın əsas tetiklərindəndir.
Məşq, yoga, meditasiya, musiqi dinləmək və gəzinti faydalıdır.
Yuxu rejimini qoruyun (gündə 7–8 saat).
Geyim seçimi
Pambıq və rahat geyimlərdən istifadə edin.
Sintetik və çox dar paltar qaşınmanı artıra bilər.
Günəş və hava
Günəş şüaları (xüsusilə səhər saatlarında) dərinin vəziyyətini yaxşılaşdırır, amma çox yanmamaq vacibdir.
Soyuq havada dərini qoruyun – quru hava səpgiləri artıra bilər.
Müalicə intizamı
Dərman və kremləri həkimin dediyi qaydada istifadə edin, özbaşına kəsməyin.
Yeni simptomlar olduqda həkimlə məsləhətləşin.
Bu qaydalarla psoriaz gündəlik həyatı daha az narahat edəcək.
Tövsiyə olunan qidalar
Bu məhsullar iltihabı azaldır, immun sistemini dəstəkləyir və dərini qoruyur:
Balıq və omeqa-3 mənbələri: qızılbalıq, skumbriya, sardina, ton balığı, kətan toxumu, çia toxumu, qoz.
Tərəvəz və göyərtilər: ispanaq, brokoli, kələm, yerkökü, çuğundur, şüyüd, cəfəri.
Meyvələr: alma, armud, nar, giləmeyvələr (yaban mersini, çiyələk), portağal, limon.
Tam taxıllar: yulaf, qarabaşaq, qəhvəyi düyü.
Bitki yağları: zeytun yağı, kətan yağı.
Su: gündə ən azı 1,5–2 litr.
🚫 Məhdudlaşdırılmalı və uzaq durulmalı qidalar
Bu məhsullar iltihabı artırır və psoriazın kəskinləşməsinə səbəb ola bilər:
Yağlı və qızardılmış yeməklər
Qırmızı ət və yağlı kolbasalar
Süd məhsulları (xüsusilə yağlı pendirlər, qaymaq, tam süd)
Şəkərli içkilər və şirniyyat (tort, şokolad, konfet)
Ağ çörək və un məmulatları
Fast-food və konservlər
Alkoqol və qazlı içkilər
Çox duzlu qidalar (turşular, duzlu qəlyanaltılar)
⚖️ Əlavə məsləhətlər
Yeməkləri qaynadılmış, buğda bişmiş və ya sobada hazırlayın.
Kiçik porsiyalarla, tez-tez yemək faydalıdır.
Qida gündəliyi aparın – hansı məhsul səpgiləri artırır, hansını yaxşı qəbul edirsiniz, qeyd edin.
