Son illər Azərbaycanda kreditlə bağlı mübahisələrin əsas mövzularından biri də borc gecikməsi zamanı bankların müştərinin digər hesablarına müdaxilə etməsi ilə bağlıdır. Xüsusilə, vətəndaşların maaş və ya kart hesablarından bankın icazəsiz pul çıxarması barədə iddialar tez-tez gündəmə gəlir.
AzPost xəbər verir ki, bu məsələ Azərbaycan qanunvericiliyi ilə dəqiq tənzimlənir. “Mülki Məcəllə”nin və “Banklar haqqında” Qanunun müddəalarına görə, müştəri ilə bank arasında bağlanan kredit müqaviləsi öhdəliklərin yerinə yetirilmə qaydasını müəyyən edir. Müqavilədə əks halda göstərilməyibsə, bank yalnız müştərinin razılığı ilə digər hesabdan vəsait çıxara bilər.
Lakin bəzi hallarda, kredit müqaviləsinə “off-set” və ya “qarşılıqlı hesablaşma” şərti daxil edilir. Bu zaman müştəri əvvəlcədən razılıq vermiş olur ki, ödəniş gecikərsə, bank onun digər hesablarından pulu avtomatik tuta bilsin. Bu hüquqi əsas yalnız müqavilədə açıq şəkildə göstərildikdə qüvvəlidir.
Bununla yanaşı, qanunvericilik xüsusi müdafiə tədbirləri də nəzərdə tutur. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə əsasən, vətəndaşların əməkhaqqı və sosial müavinətləri tam şəkildə müsadirə edilə bilməz. Bu vəsaitlərin yalnız müəyyən faizi (ən çoxu 50%-i) məhkəmə qərarı əsasında tutulur. Bankın özbaşına maaş və ya pensiya kartından vəsait çıxarması qanunsuz sayılır.
Hüquqşünasların sözlərinə görə, əgər bank müştərinin yazılı razılığı və ya məhkəmə qərarı olmadan hesabdan pul çıxarırsa, bu, vətəndaşın hüquqlarının pozulmasıdır. Belə halda, müştəri ilk növbədə bankın daxili şikayət komissiyasına, daha sonra isə Mərkəzi Bank və Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına müraciət edə bilər. Son instansiya isə məhkəmədir.
Mütəxəssislər vətəndaşlara kredit müqaviləsini imzalamadan öncə bütün bəndləri diqqətlə oxumağı, xüsusən də “hesablardan silinmə” ilə bağlı şərtlərə xüsusi diqqət yetirməyi tövsiyə edirlər. Çünki müqavilədə razılıq varsa, bankın bu addımı qanuni hesab olunur.
Beləliklə, kredit gecikməsi zamanı bank yalnız müqavilə şərtlərinə əsasən digər hesabdan pul çıxara bilər. Əks halda, bu addım qanunsuzdur və vətəndaşın hüquqi müdafiə imkanları mövcuddur.
