Azərbaycanda gənclərin sağlam inkişafı, gələcək nəsillərin zərərli vərdişlərdən qorunması istiqamətində dövlət səviyyəsində mühüm addımlar atılır. Bu istiqamətdə xüsusi tədbirlər “Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsinə və narkomanlığa qarşı mübarizəyə dair 2025–2030-cu illər üçün Dövlət Proqramı”nda öz əksini tapıb. Proqrama əsasən, Elm və Təhsil Nazirliyi Səhiyyə Nazirliyi ilə birgə ümumi təhsil müəssisələrində çalışan psixoloq və tibb işçiləri üçün yeni təlimat hazırlayacaq və 2026-cı ildə aidiyyəti dövlət qurumları ilə razılaşdıraraq təsdiqləyəcək.
Bu təşəbbüsün əsas məqsədi narkomanlığa qarşı mübarizəni yalnız hüquq-mühafizə tədbirləri ilə deyil, həm də sosial-psixoloji səviyyədə gücləndirməkdir. Məktəb psixoloqları və tibb işçiləri şagirdlərin davranışlarını, emosional vəziyyətini yaxından izləyə bildikləri üçün riskləri ən erkən mərhələdə aşkar edə bilərlər. Yeni təlimat onların fəaliyyətini daha da sistemləşdirəcək və vahid yanaşma əsasında profilaktik işlərin effektivliyini artıracaq.
Narkomanlıq qlobal miqyasda gənclər arasında artan təhlükədir. Dünya Səhiyyə Təşkilatının (DST) məlumatlarına görə, hazırda narkotiklərdən istifadə edənlərin orta yaş həddi sürətlə aşağı düşür. Mütəxəssislər bildirirlər ki, profilaktikanın ən təsirli üsullarından biri məktəb mühitində erkən maarifləndirmə və davamlı psixoloji dəstəkdir. Azərbaycanda nəzərdə tutulan yeni tədbirlər də bu beynəlxalq yanaşmaya uyğunluq təşkil edir.
Ekspertlərin fikrincə, belə təlimatlar məktəblərdə yalnız risklərin aşkarlanmasına deyil, həm də gənclərin sosial-mənəvi inkişafına təkan verəcək. Psixoloq və tibb işçiləri üçün nəzərdə tutulan təlimat həm də onların peşəkar hazırlığının artırılmasına, müasir diaqnostika metodlarından istifadə etməsinə imkan yaradacaq. Bununla yanaşı, valideynlərlə daha sıx əməkdaşlıq formatı da təlimatda öz əksini tapa bilər. Bu, ailənin məktəblə birgə məsuliyyətini gücləndirəcək.
Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, ABŞ, Kanada, Almaniya və Skandinaviya ölkələrində məktəb psixoloqlarının iştirakı ilə aparılan profilaktik proqramlar narkotik istifadəsi riskini orta hesabla 20-25% azaldıb. Bu ölkələrdə psixoloqların rolu təkcə maarifləndirmə ilə bitmir, onlar həm də uşaqların sosial bacarıqlarının inkişafına, streslə mübarizə üsullarını öyrənməsinə və özünəinamın artırılmasına dəstək göstərirlər. Azərbaycanın da bu modelə yaxınlaşması, gələcəkdə məktəblərin yalnız təhsil müəssisəsi deyil, həm də sosial dəstək mərkəzinə çevrilməsinə imkan yarada bilər.
