Ramiz Öysüzlü Qərbi Azərbaycanın Ağbaba mahalında-uca dağlar qoynunda yerləşən Öysüz kəndində anadan olub. Özünəməxsus dünyası var. Dülgərdir. Quru taxtadan gözəl sənət əsərləri yaradır. Sinəsində isə şair ürəyi döyünür. Həm də söz adamıdır.
Ramiz Öysüzlünün şeirləri, sanki bir dülgər dəzgahından deyil, bir şairin qəlbindən süzülüb gələn, duyğu və həsrət yüklü əl işləridir. O, əlləri ilə cansız taxtaya şəkil, ruh və can verən bir sənətkardırsa, qələmi ilə də cansız sözlərə duyğu, həsrət və yurd sevgisi bəxş edən bir sənətkardır. Onun şeirləri, dülgərlik sənətindəki zəhmətin, incəliyin və sevgilinin şairliyə necə hopduğunun bariz nümunəsidir.
Ramiz özünü şair yox, dülgər adlandırır, amma bu inkar, əslində onun təvazökarlığından irəli gələn, zəhmətkeş ruhunu vurğulayan bir məqamdır. "Şair yox, dülgərəm bunu danmadım" deyərkən, o, yaradıcılığının əsas qaynağının zəhmət, təbii materiallarla işləmək və həqiqətdən qidalanmaq olduğunu göstərir. Bu mənada, onun sözləri də taxtadan yonulmuş, cilalanmış və sevgilə yoğrulmuş heykəlciklər kimidir.
Ramiz özünü sənətkar yox, dülgər adlandırır. Bu, onun yaradıcılıq fəlsəfəsini çox gözəl əks etdirir: o, hər şeyi həyatın gerçəkliklərindən, zəhmətindən süzüb ortaya qoyur.

"Şair yox, dülgərəm bunu danmadım"
Bu misra, Ramizin təvazökarlığını və zəhmətə verdiyi dəyəri göstərir. O, taxtadan incəsənət nümunələri yaradan bir sənətkar kimi, sözlərdən də sadə, lakin duyğulu, ürəkdən gələn əsərlər yaradır. Onun poeziyası qafiyə və bəzək axtarışında deyil, məhz taxtaya can verən əllərin toxunuşu kimidir. Hər misra bir yonulmuş taxta parçası, hər şeir isə tam bir sənət əsəridir.
"Söz-söhbət acıyam, ağırdı şələm
Mənə həyan olub kağızla qələm"
Bu bənddə şairin dülgərlik sənəti ilə şairliyi arasındakı qəribə bənzərlik özünü büruzə verir. Dülgər ağır, kobud materialı yonub incə bir əsərə çevirir. Şair də həyatın acı sözlərini, ağır "şələmini" — yurd həsrətini, dərdi — kağız və qələmlə ifadə edərək onlara yüngüllük gətirir. Kağız və qələm onun üçün bir "həyan", yəni dayaqdır.

Şeirlərin əsas mövzusunu təşkil edən Ağbaba həsrəti, oxucunun qəlbinə nisgil toxumları səpir. Şairin yurdundan uzaq düşməsi, onun yaradıcılığında bir "nisgil" motivinə çevrilir. "Babam yurdu gözəlliyin aşıkar" misrası ilə başlayan şeirindəki "Ömür ötür sənsiz boşa, Oxçoğlu" misrası, bu nisgilin nə qədər dərin olduğunu göstərir. Ramiz üçün vətən, sadəcə coğrafi bir məkan deyil, ruhunun, xatirələrinin və varlığının bir parçasıdır.
Şeirlərdəki "Şır-şır axan bulaqlar", "Qız-gəlinin su götürmür bulaqdan", "Çaylarının səsi itib qulaqdan" kimi misralar sadəcə təbiət təsviri deyil. Onlar, Ramizin yurdundan ayrılıqla yaşatdığı mənəvi "quruluq" hissinin ifadəsidir. Bu bulaqlar, çaylar quruduğu kimi, şairin də ruhu, yaddaşı susuz qalır. O, təbiətə xas olan canlılığı, səs-küyü özündə itirir. Bu, eynilə, taxtaya can verən bir dülgərin əllərinin tərpənməməsi, kəlbətinin səs-küy salmaması kimidir. Həm əllər, həm qəlb susqunlaşır.
Çaylarının səsi itib qulaqdan
Qız-gəlinin su götürmür bulaqdan"
Bu misralar isə Ramizin yurd həsrətini ən kəskin şəkildə ifadə edir. O, doğma yurdunda gəzən qızların, axan çayların səsini eşitmək üçün darıxır. Çayların səsini eşitməmək, həm coğrafi bir reallıq, həm də mənəvi bir boşluqdur. Sanki vətəndən uzaq düşdükdən sonra həyatın o şirin səs-küyü, canlılığı yox olub.
"Can Ağbaba nə gəlmədi başına
El dağıldı, namərd çökdü döşünə"
Şair doğma yurduna üz tutaraq ona sanki canlı bir varlıq kimi dərdini deyir. Buradakı nisgil yalnız şəxsi deyil, bütün elin, obanın dərdidir. Bu misralarda Ramiz sadəcə öz həsrətindən deyil, Ağbabanın başına gələn müsibətlərdən bəhs edir. Şairin ürəyindəki kədər elin taleyi ilə birləşir.
"Həsrətli övladlar hanı, hardadı"
Bu misra şairin şəxsi həsrətinin ümumiləşmiş ifadəsidir. O, təkcə özü üçün deyil, bütün yurdsevər övladlar üçün danışır. Bu sual, yurduna dönmək, yurduna sahib çıxmaq istəyən hər bir kəsin iç səsinə çevrilir.
"İstiyirəm dağlarında meh olam
Asda-asta Ağbabada əsəm mən"
Bu bənd isə həsrətin ən poetik təsviridir. Şair doğma yurdu ilə o qədər vəhdət təşkil etmək istəyir ki, ona qayıda bilməyəndə belə, heç olmasa ora külək kimi, şəfəq kimi, yağış kimi çöküb ətrini duymaq istəyir. Bu, fiziki ayrılığın ruhu necə yaraladığının, lakin mənəvi bağın heç vaxt qırılmadığının göstəricisidir.

Ramizin şeirləri yalnız yurd sevgisindən ibarət deyil. Onun yaradıcılığında ataya, anaya, müəllimə, övlada sevgilər də öz yerini tapır. Hər bir misra sanki dəqiq ölçülüb, yerindəcə yonulub və həyatın gerçəkliklərini açıb göstərir. O, taxta ilə işləyən kimi, insan həyatına da dəqiqliklə baxır.
"Haramı ye, namaz qılmasan nə fayda" misrasındakı nəsihət, dürüstlük, halallıq və əməlin üstünlüyünü vurğulayır. Bu, dülgərin gördüyü işdəki dürüstlük, "əyri taxtadan doğru bir iş çıxmaz" fəlsəfəsinin sözə çevrilmiş formasıdır.
"Subaylıqdan heçdə gileylənmirəm" kimi şeirlərdə isə həyatın hər anının qiymətləndirilməsinin əhəmiyyəti hiss olunur. Ramiz özünü hər vəziyyətdə xoşbəxt hiss edir, çünki dülgər işləyərkən materialın hər cizgisini qiymətləndirən kimi, o da həyatının hər anını qiymətləndirir.
Ramiz dülgərin sözləri, taxtaya vurduğu zərbələr kimi möhkəm, lakin cilaladığı səthlər kimi də duyğuludur. Onun şeirlərindəki sadəlik və səmimiyyət, hər kəsi öz həyatından bir hissə tapmağa, yurduna və dəyərlərinə yenidən qayıtmağa çağırır. O, bir dülgər kimi öz sənətini, bir şair kimi isə öz duyğularını insanlara əmanət edir.

ŞƏMSİ QOCA

OXÇOĞLU

Babam yurdu, gözəlliyin aşikar,
Cənnətdir məkanın yaşa, Oxçoğlu
Tarixində babalardan yadigar,
Ey sirli cahanım, yaşa Oxçoğlu

Yetişdirdin alim, şair oğullar,
Tarixini vərəqlədim, nələr var!
Həsrətinə dözə bilmir balalar
Nə imiş bu gələn başa, Oxçoğlu

Bizə dardı sənsiz həyat, yer üzü
Qarışdırdıq gecə ilə gündüzü
Haram olub, yuxumuz da yox düzü
Ömür ötür sənsiz boşa, Oxçoğlu!

Çaylarının səsi itib qulaqdan,
Qız, gəlinin su götürmür bulaqdan.
Nənələrim pay göndərmir yaylaqdan,
Dərddən gedib dağlar huşa, Oxçoğlu

Övladların sənsiz yaman darıxıb,
Əl iştitmir, can isinmir, duruxub.
Gün çıxanla gün batanı karıxıb,
İcazə ver gəlsin qoşa, Oxçoğlu!

Ramiz çəkən dərdi dağlar duyarmı?
Ayrılıqdan ağır daha dərd varmı?
Könül istər, qucağında yer varmı?
Gəlim orda dönüm daşa, Oxçoğlu!


MƏN

İstəyirəm dağlarında meh olam
Dizlərimi Ağbabada bükəm mən.
Şəfəq vaxtı tumurcuqlu şeh olam ,
Damla,damla torpağına çökəm mən.

Gəncliyimə dönüb təzdən yaşıyam,
Bulağından lilpar yığam, daşıyam.
Kim deyir ki Ağbabaya naşıyam?
Hər yanına bələdəm mən, pəkəm mən.

Astanağa bulağı göz yaşıdı,
Gavur çəkib düz Gümrüyə daşıdı.
Düşxalxalı bulaqların başıdı,
Haçan baxıb göz yaşımı tökəm mən.

Adı Əziz, budu dağı, qayası,
Xoruz gülü rəngə baxıb doyası.
“Top qaya”nın qıpqırmızı hənası,
Qızlar tuta, əllərinə çəkəm mən.

Yağış olub dərələrə dolaydım,
Heç olmasa, balaca göl olaydım.
Bir arzum var, qucağında qalaydım,
Bilərdim ki necə nazın cəkəm mən.

Nə vaxt bizə açılacaq qolların,
Güləcəkmi üzümüzə yolların?
Çoxaldıqca cavabsız sualların,
Ağlayanın elə bilmə təkəm mən.

Tapammıram geri dönən izləri,
Bizdən ayrı viran qalan düzləri.
Həsrət qalıb bax Ramizin gözləri,
İnsafdımı göz yaşımı tökəm mən.

• Mədəniyyət
• Məhəbbət
• Taxta
• Dülgər