Bu ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycan 210.7 milyon ABŞ dolları dəyərində qızıl ixrac edib. "APA-Economics"in İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin "İxrac İcmalı"na istinadən verdiyi məlumata görə, 2024-cü ilin müvafiq dövründə qızıl ixracının ümumi dəyəri 96.1 milyon dollar təşkil edib. Beləliklə, 2025-ci ildə qızıl ixracı 2.2 dəfə artıb. Qeyd edək ki, təkcə avqust ayında Azərbaycan xaricə 32 milyon dollarlıq qızıl tədarük edib, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 49.5% çoxdur.
Azərbaycanın qızıl ixracında müşahidə olunan bu kəskin artım ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi istiqamətində atılan addımların, xüsusilə də qeyri-neft sektorunun inkişafına yönələn strategiyaların uğurla həyata keçirildiyini göstərir. Qızıl həm maliyyə bazarlarında sabit aktiv, həm də sənaye və texnologiya sahələrində geniş istifadə olunan strateji resursdur. Bu səbəbdən onun ixracının artması təkcə əlavə gəlir mənbəyi kimi deyil, həm də ölkənin xarici ticarət balansının yaxşılaşmasına, valyuta ehtiyatlarının güclənməsinə mühüm töhfə verir.
Qızıl ixracının artmasının bir neçə əsas səbəbi mövcuddur. İlk növbədə, dünya bazarlarında qiymətli metalların, xüsusilə də qızılın dəyərinin yüksəlməsi Azərbaycan kimi istehsalçı ölkələr üçün əlverişli şərait yaradıb. Qlobal iqtisadi qeyri-sabitlik, inflyasiya təzyiqləri və maliyyə böhranı riskləri qızılın tələbini artıran əsas amillərdəndir. İnvestorlar ənənəvi olaraq qızılı "təhlükəsiz liman" kimi qəbul etdiyindən, beynəlxalq bazarda bu metalın qiyməti sabit artım trayektoriyası üzrə hərəkət edir. Bu isə Azərbaycan şirkətlərinin və dövlətin ixracdan əldə etdiyi gəlirləri artırır.
Digər tərəfdən, ölkədə qızıl hasilatına yatırımların genişlənməsi də ixracın həcminə ciddi təsir göstərir. Son illərdə Daşkəsən, Gədəbəy və digər bölgələrdə qızıl yataqlarının istismarı intensivləşdirilib, beynəlxalq şirkətlərlə əməkdaşlıq gücləndirilib, müasir texnologiyaların tətbiqi ilə hasilatın həcmi yüksəlib. Azərbaycanın mədən sənayesində şəffaflıq, beynəlxalq standartlara uyğun idarəetmə və ekoloji tələblərə əməl olunması da ölkənin ixrac imkanlarını daha da genişləndirir.
Qızıl ixracının artması həm də ölkə üçün maliyyə təhlükəsizliyinin təmin olunması baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Qeyri-neft sektorundan əldə olunan gəlirlərin artması Azərbaycan iqtisadiyyatını neft bazarındakı qiymət dəyişmələrindən asılılıqdan azad edir. Bu, dövlət büdcəsinin dayanıqlığını gücləndirir, valyuta ehtiyatlarının artırılmasına şərait yaradır, manatın sabitliyinə dəstək olur. Eyni zamanda, ixrac gəlirlərinin artması dövlətin sosial layihələrinə, infrastrukturun yenilənməsinə və regionların inkişafına daha çox vəsait ayırmasına imkan verir.
Qızıl ixracı yalnız iqtisadi göstəricilərlə məhdudlaşmır, həm də strateji-siyasi əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycanın dünya bazarlarında qızıl ixracatçısı kimi mövqeyinin möhkəmlənməsi ölkənin beynəlxalq ticarətdə söz sahibinə çevrilməsinə şərait yaradır. Bu, həm də xarici investorların diqqətini cəlb edir və ölkəyə yeni sərmayələrin gəlməsini stimullaşdırır. Beləliklə, qızıl ixracı təkcə bugünkü iqtisadi uğur deyil, həm də gələcək inkişaf perspektivlərinin təminatçısıdır.
