Almaniya və ABŞ fizikləri fırlanan hissəciklərdən ibarət qeyri-adi kristalları tədqiq ediblər...
Poliqon xəbər verir ki, tədqiqat Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) jurnalında dərc olunub.
Bu strukturlar kortəbii dağılma və yenidən yığılma qabiliyyətinə malikdir və onların xassələri adi elastiklik qanunlarını pozur.
Alimlər aşkar ediblər ki, bu kristallar adi bərk cisimlərdən fərqli davranırlar: onlar "anomal elastiklik" kimi tanınan şeyi nümayiş etdirirlər. Normal bir material uzandıqda uzansa da, bu material deformasiya etmir, ancaq bükülməyə başlayır.
Düsseldorfun Heinrix Hayn Universitetindən professor Hartmut Löven izah edib: "Çoxlu fırlanan elementlərdən ibarət sistem tamamilə yeni, qeyri-xətti davranış nümayiş etdirir. Yüksək konsentrasiyalarda belə obyektlər maddənin "qeyri-adi" xassələrinə malik bərk cisim əmələ gətirir".
Tədqiqatçılar bu strukturları "çarpaz qarşılıqlı kristallar" adlandırıblar. Güclü sürtünmə altında onların hissəcikləri fırlanmağa və mərkəzləri birləşdirən xəttə perpendikulyar olaraq bir-birini itələməyə başlayır, bu da kristalın kiçik fırlanan fraqmentlərə parçalanmasına səbəb olur. Lakin parçalandıqdan sonra kristal öz-özünə yığıla bilir.
Hesablamalar göstərib ki, böyük kristallar zamanla daha kiçik kristallara parçalanır, kiçiklər isə kritik ölçüyə çatana qədər böyüyürlər. Bu, kristalların böyüməyə meylli olduğu adi termodinamikaya ziddir.
"Biz təbiətin əsas xüsusiyyətini kəşf etdik: hissəciklərin fırlanma sürəti ilə kritik fraqment ölçüsü arasında güclü əlaqə var", deyə tədqiqatın rəhbəri, Ueyn Dövlət Universitetinin professoru Zhi-Fenq Huanq qeyd edib.
Poliqon.info
